ابلاغ آیات برائت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ابلاغ آیات برائت''' خواندن آیات آغازین [[سوره توبه|سوره برائت]] توسط [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در اجتماع [[مشرکان]] در [[مکه]] است. پیامبر(ص) ابتدا این کار را به [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] سپرده بود؛ اما به دستور خداوند آن را بازپس گرفت و بر عهده [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] گذاشت. این [[آیه|آیات]] در پایان [[سال ۹ هجری قمری|سال ۹ق]] نازل شد و پیامبر(ص) مأمور شد در [[ذی‌الحجة|ذی‌الحجه]] همان سال به هنگام اجتماع مشرکان، این آیات را به آنان ابلاغ کند. حدیثی که این واقعه را بیان می‌کند به صورت [[تواتر|مُتواتر]] و در منابع بسیاری از [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نقل شده است. این واقعه در منابع، جزو [[فضائل امام علی(ع)|فضایل و مناقب امام علی(ع)]] بیان شده است. همچنین نقل شده امام علی(ع) برای اثبات برتری خویش بر دیگر [[صحابه]] و استحقاقش برای [[خلافت]] به این واقعه استدلال کرده است.

[[آیه|آیات]] برائت در پایان [[سال ۹ هجری قمری|سال نهم]] هجری [[نزول قرآن|نازل]] شد<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۳، ذیل سوره توبه. ابن‌هشام، السیرة النبویة، دار المعرفه، ج۲، ص۵۴۵؛ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۷۳، ذیل سوره توبه.</ref> و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] وظیفه یافت در [[ذی‌الحجة|ذی‌الحجه]] همان سال هنگام اجتماع [[شرک|مشرکان]] در [[مکه]]، آیات را به آنان ابلاغ کند.<ref>دانشنامه امام علی، ۱۳۸۰ش، ج۸، ص۲۰۹. رجوع کنید به: ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ۱۳۹۸، ج۵، ص۳۶ـ۳۷. </ref> درباره چگونگی این ابلاغ در منابع تاریخی و حدیثی شیعه و سنی آمده است چون ده آیه از [[سوره توبه|سوره برائت]] بر پیامبر(ص) نازل شد، پیامبر(ص) [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] را فرا خواند و او را با آن آیه‌ها فرستاد تا آنها را برای مردم مکه بخواند. سپس پیامبر(ص) [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] را فرا خواند و فرمود به دنبال ابوبکر برود و هر کجا به او رسید، نوشته را از او بگیرد و آن را به سوی مردم مکه ببرد و بر آنان بخواند. امیرالمؤمنین(ع) در [[جحفه|جُحفه]] به ابوبکر رسید و نوشته را از او گرفت و ابوبکر به سوی پیامبر(ص) بازگشت و گفت: ای [[نبوت|پیامبر خدا]] آیا در حق من چیزی نازل شده است؟ فرمود: نه اما [[جبرئیل]] نزد من آمد و گفت: [پیام] از جانب تو را جز خودت یا مردی از [خاندان] تو نمی‌رساند.<ref>از جمله رجوع کنید به: احمد بن حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۴۲۷. احمد بن حنبل، فضائل الصحابه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۷۰۳، ح۱۲۰۳؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۳۴۸، ح۸۹۲۹. ابن‌سعد، الطبقات الکبری، بیروت، ج۱، ص۱۶۸. مفید، الامالی، قم، ص۵۶.</ref>{{یادداشت|متن حدیث چنین است: «لَمَّا نَزَلَتْ عَشْرُ آيَاتٍ مِنْ بَرَاءَةٌ عَلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، دَعَا النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَبَا بَكْرٍ فَبَعَثَهُ بِهَا لِيَقْرَأَهَا عَلَى أَهْلِ مَكَّةَ، ثُمَّ دَعَانِي النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ لِي: " أَدْرِكْ أَبَا بَكْرٍ، فَحَيْثُمَا لَحِقْتَهُ فَخُذِ الْكِتَابَ مِنْهُ، فَاذْهَبْ بِهِ إِلَى أَهْلِ مَكَّةَ، فَاقْرَأْهُ عَلَيْهِمْ " فَلَحِقْتُهُ بِالْجُحْفَةِ فَأَخَذْتُ الْكِتَابَ مِنْهُ، وَرَجَعَ أَبُو بَكْرٍ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ، نَزَلَ فِيَّ شَيْءٌ؟ قَالَ: لَا، وَلَكِنَّ جِبْرِيلَ جَاءَنِي، فَقَالَ: " لَنْ يُؤَدِّيَ عَنْكَ إِلا أَنْتَ أَوْ رَجُلٌ مِنْكَ»}}

این واقعه را منابع [[حدیث|حدیثی]] و تاریخی بسیاری (هم [[شیعه]] و هم [[اهل سنت و جماعت|سنی]]) نقل کرده‌اند. [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]] نام ۷۳ منبع را که این واقعه را نقل کرده‌اند، می‌آورد و همچنین می‌نویسد این [[حدیث]] به صورت [[تواتر|مُتواتر]] از راویان گوناگون نقل شده است.<ref>امینی، الغدیر، ۱۳۶۸، ج۶، ص۳۳۸ـ۳۴۱.</ref> البته بین این نقل‌ها اختلافات جزئی هم وجود دارد؛ مانند اینکه آمده است پیامبر(ص) پیام را ابتدا به [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب|عُمر]] داد (نه فقط ابوبکر)، سپس [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] را به دنبال آنان فرستاد<ref>رجوع کنید به: حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۲۰ق ، ج۵، ص۱۶۵۲، ح۴۳۷۴.</ref> یا پیامبر(ص) شتر خود «عَضباء» را به علی(ع) داد تا با آن حرکت کند<ref>ابن‌هشام، السیرة النبویة، دار المعرفه، ج۲، ص۵۴۶؛ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۶۵؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، انتشارات علامه، ج۲، ص۱۲۶؛ عیاشی، التفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۷۳.</ref> یا منطقه‌ای که علی(ع) به ابوبکر رسید ذوالحُلَیفه بود<ref>احمد بن‌حنبل، فضائل الصحابه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۵۶۲، ح۹۴۶؛ احمد بن‌حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۴۲۳، ح۱۳۲۱۳.</ref>

* احمد بن حنبل، فضائل الصحابه، تحقیق: وصی‌الله محمد عباس، بیروت، مؤسسة الرساله، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.

* احمد بن حنبل، مسند، تحقیق: شعیب الارنؤوط، عادل مرشد و دیگران، [بی‌جا]، مؤسسة الرسالة، ۱۴۲۱ق/۲۰۰۱م.