دیه زن: تفاوت میان نسخه‌ها

[[مجتهد|فقیهان]] به برخی از عبارات [[قرآن]] در خصوص دیه زن استناد نموده‌اند. [[محمد صادقی تهرانی]] معتقد است عبارت {{عربی|«'''وَالْأُنْثَىٰ بِالْأُنْثَىٰ'''»}} در [[آیه ۱۷۸ سوره بقره]]{{یادداشت|وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً ۚ وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَىٰ أَهْلِهِ إِلَّا أَنْ يَصَّدَّقُوا ۚ فَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَكُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ ۖ وَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ فَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَىٰ أَهْلِهِ وَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ ۖ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ تَوْبَةً مِنَ اللَّهِ ۗ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا.}} حاکی از تفاوت دیه زن و مرد است که عبارت {{عربی|«ٱلنَّفۡسَ بِٱلنَّفۡسِ»}}  [[آیهٔ ۴۵ سوره مائده]]{{یادداشت|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى ۖ الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْأُنْثَىٰ بِالْأُنْثَىٰ ۚ فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ ۗ ذَٰلِكَ تَخْفِيفٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَرَحْمَةٌ ۗ فَمَنِ اعْتَدَىٰ بَعْدَ ذَٰلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ.}} را نسخ می‌کند. آیه ۴۵ سوره مائده درصدد بیان حکم [[تورات]] است، اما آیه ۱۷۸ سوره بقره حکمی قرآنی است.<ref>بابیوردی، «تفاوت زن و مرد در دیه»، ص۱۶-۱۷.</ref> در مقابل فقیهانی که به برابری دیه زن و مرد قائلند گفته‌اند در [[آیه ۹۲ سوره نساء]] به [[دیه انسان]] اشاره دارد و آیه مذکور دلیل بر یکسان بودن دیه همه انسان‌هاست<ref>صانعی، منتخب الاحکام، ص۳۳۰؛ بابیوردی، «تفاوت زن و مرد در دیه»، ص۱۵-۱۶.</ref> و کلمه «مَن» دلالت بر مرد و زن دارد.<ref>باقری و مختاری افراکتی، «بازپژوهی متون قرآنی و روایی در باب دیه زن و مرد»، ص۵۴؛ رشیدرضا، المنار، ۱۹۹۰م، ج۵، ص۲۷۰-۲۷۱.</ref>  آیت‌الله صانعی نیز معتقد است دلیلی برای استثناء به مفهوم بدون قید [[آیه]] وجود ندارد.<ref>صانعی، منتخب الاحکام، ص۳۳۰؛صانعی، فقه و زندگی، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۱۵.</ref>

[[ناصر مکارم شیرازی|آیت‌الله مکارم]]، موسوی بجنوردی و محقق داماد یکی از علت‌های نصف بودن دیه زن نسبت به مرد را نان‌آور بودن مردان (مسأله اقتصادی نه انسانی) دانسته‌اند.<ref name=":0">مزیجانی و عارفیان، «بررسی قصاص زن و مرد از دیدگاه فقهی و  مجازات قانون اساسی»، ص۱۲۶.</ref> [[سیدمحمد حسینی شیرازی]] نیز معتقد است تفاوت دیه زن و مرد، تفاوت حقوق آنها نیست؛ بلکه زن بخشی از حقوق را به صورت مباشر به دست می‌آورد و بخشی را از طریق مرد که تکفل وی را بر عهده دارد.<ref name=":3">شیرازی، الفقه کتاب الدیات، ص۴۵.</ref> عده‌ای نیز این حکم را بر اساس فطرت انسانی و عمل خلاف [[فطرت]] را (برای مثال کار کردن زن) عاملی بر تغییر حکم نمی‌دانند.<ref name=":0" />