confirmed، templateeditor
۱۲٬۳۱۵
ویرایش
عثمان بن عفان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیز کاری
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (تمیز کاری) |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| آثار = | | آثار = | ||
}} | }} | ||
'''عثمان بن عفان''' (کشته شده در [[سال ۳۵ قمری]]) سومین [[خلیفه]] از [[خلفای راشدین]] نزد [[اهل سنت]] و از [[صحابه|اصحاب]] [[پیامبر اکرم(ص)]]. عثمان بنابر [[شورای شش نفره|شورایی]] که [[عمر بن خطاب]] پیش از [[مرگ]] خود برای انتخاب خلیفه تعیین کرد، به خلافت رسید و از [[سال ۲۳ هجری قمری|۲۳ق]].(یا[[سال ۲۴ هجری قمری|۲۴ق]].)تا هنگام کشته شدنش در [[سال ۳۵ قمری | '''عثمان بن عفان''' (کشته شده در [[سال ۳۵ قمری]]) سومین [[خلیفه]] از [[خلفای راشدین]] نزد [[اهل سنت]] و از [[صحابه|اصحاب]] [[پیامبر اکرم(ص)]]. عثمان بنابر [[شورای شش نفره|شورایی]] که [[عمر بن خطاب]] پیش از [[مرگ]] خود برای انتخاب خلیفه تعیین کرد، به خلافت رسید و از [[سال ۲۳ هجری قمری|۲۳ق]].(یا[[سال ۲۴ هجری قمری|۲۴ق]].)تا هنگام کشته شدنش در [[سال ۳۵ قمری]]. حکومت کرد. او در پی یک شورش علیه شیوه حکومتی‌اش در [[مدینه]] به دست شورشیان کشته شد. | ||
==نسب، خاندان و مشخصات== | ==نسب، خاندان و مشخصات== | ||
منابع تاریخ اسلام، نسب او را چنین ضبط کرده‌اند: عثمان بن عفان بن ابی العاص بن امیة بن عبد شمس بن عبد مناف ابن قصی القرشی الاموی. عثمان از طایفه [[بنی امیه | منابع تاریخ اسلام، نسب او را چنین ضبط کرده‌اند: عثمان بن عفان بن ابی العاص بن امیة بن عبد شمس بن عبد مناف ابن قصی القرشی الاموی. عثمان از طایفه [[بنی امیه]] است<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۷.</ref> و اجداد او و [[بنی هاشم]] در [[عبد مناف]] به هم می‌رسد.<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۸.</ref> بدین ترتیب، او از طایفه [[بنی‌امیه]]، شاخه ابوالعاص است.<ref>دایرةالمعارف اسلام (انگلیسی)، ذیل مدخل 'UTHMAN B. 'AFFAN.</ref> مادرش أروی از طایفه پدر او است که نسبش را چنین آورده‌اند: بنت کریز بن ربیعة بن حبیب بن عبد شمس بن عبد مناف بن قصی.<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۸.</ref> مادر عثمان، فرزند ام حکیم بنت [[عبدالمطلب]] عمه [[پیامبر اکرم(ص)]] است.<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۸.</ref> | ||
تولد عثمان را سال ششم<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۸؛ابن حجر، الاصابه، ج۴، ص۳۷۷.</ref> [[عام الفیل]] نوشته‌اند. او دو [[کنیه]] داشت: ابوعمرو و ابوعبدالله که اولی مشهورتر است.<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۷.</ref> [[ | تولد عثمان را سال ششم<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۸؛ابن حجر، الاصابه، ج۴، ص۳۷۷.</ref> [[عام الفیل]] نوشته‌اند. او دو [[کنیه]] داشت: ابوعمرو و ابوعبدالله که اولی مشهورتر است.<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۷.</ref> [[رقیه دختر پیامبر]] از همسران او است که برخی گفته‌اند برای او عمرو و عبدالله را به دنیا آورد؛ ولی هیچکدام زنده نماندند و در کودکی از دنیا رفتند.<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۷.</ref> برخی منابع، عمرو را فرزند رقیه ندانسته‌اند و آورده‌اند که عمرو در جاهلیت از همسری دیگر برای عثمان به دنیا آمده و بدین رو کنیه عثمان در جاهلیت ابوعمرو بود و چون اسلام آورد و با رقیه [[ازدواج]] کرد، عبدالله به دنیا آمد و کنیه ابوعبدالله را بر ابوعمرو ترجیح داد.<ref>ابن جوزی، المنتظم، ج۴، ص۳۳۴.</ref> بنابر منابع، [[ام‌کلثوم دختر پیامبر]] نیز پس از وفات رقیه، به عقد عثمان درآمد.<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۹.</ref> منابع [[اهل سنت]] بدین رو که دو دختر پیامبر(ص) به همسری او درآمده‌اند، او را «ذوالنورین» (صاحب دو نور) خوانده‌اند.<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۹.</ref> | ||
{{تبارنامه بنی‌امیه}} | {{تبارنامه بنی‌امیه}} | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
گفته‌اند که عثمان به دعوت [[ابوبکر]]، در [[مکه]] اسلام آورد.<ref>ذهبی، اسدالغابه، ج۳، ص۴۸۱.</ref> سال دقیق اسلام آوردن عثمان به‌درستی مشخص نیست؛ ولی گفته‌اند که او در همان اوایل دعوت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در [[خانه ارقم بن ابی‌ارقم]] ایمان آورده است.<ref>ابن جوزی، المنتظم، ج۴، ص۳۳۵.</ref> | گفته‌اند که عثمان به دعوت [[ابوبکر]]، در [[مکه]] اسلام آورد.<ref>ذهبی، اسدالغابه، ج۳، ص۴۸۱.</ref> سال دقیق اسلام آوردن عثمان به‌درستی مشخص نیست؛ ولی گفته‌اند که او در همان اوایل دعوت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در [[خانه ارقم بن ابی‌ارقم]] ایمان آورده است.<ref>ابن جوزی، المنتظم، ج۴، ص۳۳۵.</ref> | ||
ابن سعد در کتاب طبقات الکبری، اسلام آوردن عثمان را به همراه [[ | ابن سعد در کتاب طبقات الکبری، اسلام آوردن عثمان را به همراه [[طلحه]] قبل از ورود پیامبر(ص) به خانه ارقم می‌داند.<ref>ابن سعد، طبقات الکبری، ج۳، ص۵۵</ref> | ||
عثمان از نخستین کسانی است که از [[مکه]] به [[حبشه]] [[هجرت]] کرد.<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۸.</ref> با اینکه در زمان [[جنگ بدر]] در [[مدینه]] بود، در جنگ شرکت نکرد. تاریخ‌نگاران گفته‌اند علت عدم شرکت عثمان در جنگ، بیماری همسرش [[ | عثمان از نخستین کسانی است که از [[مکه]] به [[حبشه]] [[هجرت]] کرد.<ref>ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۸.</ref> با اینکه در زمان [[جنگ بدر]] در [[مدینه]] بود، در جنگ شرکت نکرد. تاریخ‌نگاران گفته‌اند علت عدم شرکت عثمان در جنگ، بیماری همسرش [[رقیه دختر پیامبر]] بود و شخص پیامبر او را ملزم به ماندن در [[مدینه]] کرد و رقیه در پایان همان جنگ درگذشت.<ref>نک: واقدی، المغازی، ج۱، ص۱۰۱؛ ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۸؛ ذهبی، اسد الغابه، ج۳، ص۴۸۲.</ref> | ||
واقدی در المغازی گفتگویی بین [[عبدالرحمن بن عوف]] و عثمان را نقل می‌کند که در آن گفتگو عثمان اعتراف می‌کند که در [[جنگ احد]] از جمله کسانی بود که از معرکه فرار کرد.<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۲۷۸</ref> | واقدی در المغازی گفتگویی بین [[عبدالرحمن بن عوف]] و عثمان را نقل می‌کند که در آن گفتگو عثمان اعتراف می‌کند که در [[جنگ احد]] از جمله کسانی بود که از معرکه فرار کرد.<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۲۷۸</ref> | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
در سال ششم بعد از هجرت، قبل از [[صلح حدیبیه]] عثمان به‌عنوان نماینده پیامبر اکرم(ص) جهت گفتگو با مشرکین به [[مکه]] فرستاده شد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۹۵-۹۷؛ ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۷۸۱-۷۸۲؛ طبری، تاریخ طبری، ج۲، ص۶۳۱-۶۳۲؛ حسن ابراهیم حسن، تاریخ اسلام، ج۱، ص۱۲۷؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ج۱۷، ص۳۳۶-۳۳۷.</ref> | در سال ششم بعد از هجرت، قبل از [[صلح حدیبیه]] عثمان به‌عنوان نماینده پیامبر اکرم(ص) جهت گفتگو با مشرکین به [[مکه]] فرستاده شد.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۹۵-۹۷؛ ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۷۸۱-۷۸۲؛ طبری، تاریخ طبری، ج۲، ص۶۳۱-۶۳۲؛ حسن ابراهیم حسن، تاریخ اسلام، ج۱، ص۱۲۷؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ج۱۷، ص۳۳۶-۳۳۷.</ref> | ||
به نقل برخی از منابع اهل سنت در جریان تجهیز سپاه اسلام برای [[جنگ تبوک]]، عثمان به جهت وضع مالی مناسبی که داشت از جمله افرادی بود که به تجهیز سپاه کمک‌های مالی قابل‌توجهی کرد.<ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۳، ص۴۷۰</ref> علامه امینی این دسته از گزارش‌ها را جعلی و به جهت مبالغه در فضائل خلفا و دارای سندی ضعیف می‌داند.<ref>امینی، الغدیر، ج۸، ص۵۷ و ج٬۹ ص۳۳۶.</ref> | به نقل برخی از منابع [[اهل سنت]] در جریان تجهیز سپاه اسلام برای [[جنگ تبوک]]، عثمان به جهت وضع مالی مناسبی که داشت از جمله افرادی بود که به تجهیز سپاه کمک‌های مالی قابل‌توجهی کرد.<ref>ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۳، ص۴۷۰</ref> علامه امینی این دسته از گزارش‌ها را جعلی و به جهت مبالغه در فضائل خلفا و دارای سندی ضعیف می‌داند.<ref>امینی، الغدیر، ج۸، ص۵۷ و ج٬۹ ص۳۳۶.</ref> | ||
==در زمان خلافت ابوبکر و عمر== | ==در زمان خلافت ابوبکر و عمر== | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
===تغییر در احکام=== | ===تغییر در احکام=== | ||
عثمان در برخی موارد احکام اسلام را تغییر داد. او در [[منا]] نماز را بر خلاف سنت رسول خدا(ص) تمام خواند و وقتی با اعتراض [[صحابه]] از جمله [[عبدالرحمان بن عوف]] روبه‌رو شد و نتوانست به آنان جوابی بدهد، گفت: «هذا رَأی رَأَیتُهُ.» '''«این رأیی است که خود بر آن شدم!»'''<ref>تاریخ اسلام، ج۴ ص۲۶۸</ref> به گفته [[متقی هندی]] تغییر در [[وضو]] و اختلاف در [[وضو|وضوی شیعه]] و [[ | عثمان در برخی موارد احکام اسلام را تغییر داد. او در [[منا]] نماز را بر خلاف سنت رسول خدا(ص) تمام خواند و وقتی با اعتراض [[صحابه]] از جمله [[عبدالرحمان بن عوف]] روبه‌رو شد و نتوانست به آنان جوابی بدهد، گفت: «هذا رَأی رَأَیتُهُ.» '''«این رأیی است که خود بر آن شدم!»'''<ref>تاریخ اسلام، ج۴ ص۲۶۸</ref> به گفته [[متقی هندی]] تغییر در [[وضو]] و اختلاف در [[وضو|وضوی شیعه]] و [[اهل سنت]] نیز از زمان [[خلافت]] او آغاز شد.<ref>متقی هندی، کنزالعمال ج۹، ص۴۴۳، ح ۲۶۸۹۰</ref> او با آنکه خود در جایی می‌گوید [[پیامبر(ص)]] پس از شستن صورت و دست‌ها و [[مسح]] سر، پاها را نیز مسح کرد؛<ref>ابن ابی شیبه، المصنف فی الأحادیث والآثار، ج۱، ص۱۶ </ref> اما در جای دیگر وضوی پیامبر (ع) را با شستن پاها می‌داند.<ref> دارمی، مسند الدارمی، ج۱، ص۵۴۴ </ref> | ||
[[حضرت علی(ع)]] در این باره می‌فرماید: | [[حضرت علی(ع)]] در این باره می‌فرماید: | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
===محاصره خانه عثمان و قتل او=== | ===محاصره خانه عثمان و قتل او=== | ||
پس از وقایعی، شورشیان خانه عثمان را محاصره کرده و از ورود آب و غذا به داخل خانه جلوگیری کردند.<ref name=":11">ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۱۷۲.</ref> محاصره کنندگان را افرادی از [[مصر]]، [[بصره]]، [[کوفه]] و بخشی از اهالی مدینه دانسته‌اند.<ref>ابن اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۴۹۰.</ref> محاصره خانه عثمان چهل روز طول کشید<ref name=":11" /> در نهایت مهاجمان به خانه عثمان حمله کرده و عثمان کشته شد.<ref>ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۲۶.</ref> | پس از وقایعی، شورشیان خانه عثمان را محاصره کرده و از ورود آب و غذا به داخل خانه جلوگیری کردند.<ref name=":11">ابن اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۱۷۲.</ref> محاصره کنندگان را افرادی از [[مصر]]، [[بصره]]، [[کوفه]] و بخشی از اهالی مدینه دانسته‌اند.<ref>ابن اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۴۹۰.</ref> محاصره خانه عثمان چهل روز طول کشید<ref name=":11" /> در نهایت مهاجمان به خانه عثمان حمله کرده و عثمان کشته شد.<ref>ابن اعثم، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۲۶.</ref> | ||
قتل عثمان را | [[قتل عثمان]] را [[جمعه]][[۱۸ ذی‌الحجه]] [[سال ۳۵ هجری]] دانسته‌اند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۲.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||