پرش به محتوا

انجیل: تفاوت میان نسخه‌ها

۳ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۲ مارس ۲۰۲۳
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۵: خط ۵۵:
انجیل‌ها زندگی، [[معجزه|معجزات]]، تعالیم، سیره و سخنان حضرت عیسی(ع) را گزارش کرده‌اند.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳؛ اسدی، «انجیلِ قرآن»، ص۲۷.</ref>
انجیل‌ها زندگی، [[معجزه|معجزات]]، تعالیم، سیره و سخنان حضرت عیسی(ع) را گزارش کرده‌اند.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳؛ اسدی، «انجیلِ قرآن»، ص۲۷.</ref>
== مفهوم‌شناسی ==
== مفهوم‌شناسی ==
انجیل، واژه‌ای یونانی به معنای مژده و بشارت است؛<ref>رک: عهد جدید، ۱۳۹۴ش، ص۸۵؛ میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳.</ref> مژده به فرارسیدن ملکوت آسمان یا پیمان جدید.<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۹.</ref> به دلیل اینکه انجیل‌ها شامل بشارت به ملکوت خدا یا پیمانی تازه هستند، آنها را انجیل می‌نامند.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۳۹.</ref> گفته شده این بشارت در آغاز ظهور حضرت عیسی(ع) به معنای بشارت بخشایش و ظهور ملکوت خداوند به کار می‌رفت؛ اما در عصر [[حواریون]] (شاگردان عیسی) که انجیل‌ها به نگارش درآمد، به معنای مژده ظهور پسر خدا و رستاخیز او به کار رفت.<ref>لاجوردی، «انجیل»، ص۳۱۸.</ref>
==سیر تدوین و رسمی شدن چهار انجیل==
گفته شده انجیل‌نویسی از اواسط دهه ۶۰ میلادی شروع شد. ابتدا انجیل مرقس، سپس متّی و لوقا نوشته شدند و در پایان قرن اول نیز انجیل یوحنا نگارش شد.<ref>سلیمانی اردستانی،‌ سیری در ادیان زنده جهان، ‌۱۳۸۷ش، ص۲۱۷.</ref>
به اعتقاد مسیحیان، پس از عروج عیسی(ع) در سال ۳۰م،<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳.</ref> سخنان و رویدادهای مربوط به او به صورت شفاهی نقل می‌شد<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳و۴۴ و ۵۰.</ref> تا اینکه در نیمه قرن اول میلادی اندیشه نگارش این سنت شفاهی در میان مسیحیان قوت گرفت و عده‌ای به نوشتن زندگی‌نامه و سخنان عیسی(ع) پرداختند.<ref>رضوی، «انجیل»، ص۷۸.</ref> نگارش انجیل‌ها همزمان با تبلیغ مسیحیت توسط پولُس و تشکیل کلیساهای متعدد بود. ازاین‌رو، افراد مختلفی با سبک و نگارش خاصی به نوشتن زندگی‌نامه و حوادث مربوط به عیسی(ع) پرداختند و انجیل‌های متعددی به وجود آمد.<ref>رضوی، «انجیل»، ص۷۸.</ref> به گفته توماس میشل، مسیحیان نخستین با کمک [[روح القدس]] از میان نوشته‌های متعدد،‌ چهار انجیل و ۲۳ کتاب دیگر را به عنوان کتاب مقدس و نوشته‌های الهام شده پذیرفتند.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص ۵۱.</ref> گفته شده در مجمع روحانی «کارتاژ» در سال ۳۹۷ میلادی، همه انجیل‌ها غیر از انجیل‌های چهارگانه کنار گذاشته شدند و در اوایل قرن پنجم، چهار انجیل به عنوان انجیل‌های رسمی و قانونی در عهدجدید شناخته و تثبیت شد؛<ref>رضوی، «انجیل»، ص۷۹و۸۰.</ref> هرچند برخی معتقدند که چهار انجیل حدوداً از سال ۱۵۰ میلادی به منزله آثار رسولان شمرده شده و برای آنها حجیت قائل شدند و در حدود سال ۱۷۰م منزلت آثار قانونی و رسمی را کسب کرده بودند؛ اما به زبان آورده نمی‌شد.<ref>عهد جدید، ۱۳۹۴ش، درآمدی بر عهد جدید، ص۵۹.</ref> در مقدمه عهد جدید ترجمه پیروز سیار آمده در آغاز سده سوم میلادی چهار انجیل به رسمیت شناخته شدند و بعد از آن مناقشه‌ای در آنها صورت نگرفت.<ref>عهد جدید، ۱۳۹۴ش، درآمدی بر عهد جدید، ص۶۰.</ref>
==انجیل‌های چهارگانه==
{{جعبه نقل قول
{{جعبه نقل قول
  |عنوان=
  |عنوان=
خط ۸۰: خط ۷۴:
  |شکل‌بندی منبع =
  |شکل‌بندی منبع =
}}
}}
انجیل، واژه‌ای یونانی به معنای مژده و بشارت است؛<ref>رک: عهد جدید، ۱۳۹۴ش، ص۸۵؛ میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳.</ref> مژده به فرارسیدن ملکوت آسمان یا پیمان جدید.<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۹.</ref> به دلیل اینکه انجیل‌ها شامل بشارت به ملکوت خدا یا پیمانی تازه هستند، آنها را انجیل می‌نامند.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۳۹.</ref> گفته شده این بشارت در آغاز ظهور حضرت عیسی(ع) به معنای بشارت بخشایش و ظهور ملکوت خداوند به کار می‌رفت؛ اما در عصر [[حواریون]] (شاگردان عیسی) که انجیل‌ها به نگارش درآمد، به معنای مژده ظهور پسر خدا و رستاخیز او به کار رفت.<ref>لاجوردی، «انجیل»، ص۳۱۸.</ref>
==سیر تدوین و رسمی شدن چهار انجیل==
گفته شده انجیل‌نویسی از اواسط دهه ۶۰ میلادی شروع شد. ابتدا انجیل مرقس، سپس متّی و لوقا نوشته شدند و در پایان قرن اول نیز انجیل یوحنا نگارش شد.<ref>سلیمانی اردستانی،‌ سیری در ادیان زنده جهان، ‌۱۳۸۷ش، ص۲۱۷.</ref>
به اعتقاد مسیحیان، پس از عروج عیسی(ع) در سال ۳۰م،<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳.</ref> سخنان و رویدادهای مربوط به او به صورت شفاهی نقل می‌شد<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳و۴۴ و ۵۰.</ref> تا اینکه در نیمه قرن اول میلادی اندیشه نگارش این سنت شفاهی در میان مسیحیان قوت گرفت و عده‌ای به نوشتن زندگی‌نامه و سخنان عیسی(ع) پرداختند.<ref>رضوی، «انجیل»، ص۷۸.</ref> نگارش انجیل‌ها همزمان با تبلیغ مسیحیت توسط پولُس و تشکیل کلیساهای متعدد بود. ازاین‌رو، افراد مختلفی با سبک و نگارش خاصی به نوشتن زندگی‌نامه و حوادث مربوط به عیسی(ع) پرداختند و انجیل‌های متعددی به وجود آمد.<ref>رضوی، «انجیل»، ص۷۸.</ref> به گفته توماس میشل، مسیحیان نخستین با کمک [[روح القدس]] از میان نوشته‌های متعدد،‌ چهار انجیل و ۲۳ کتاب دیگر را به عنوان کتاب مقدس و نوشته‌های الهام شده پذیرفتند.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص ۵۱.</ref> گفته شده در مجمع روحانی «کارتاژ» در سال ۳۹۷ میلادی، همه انجیل‌ها غیر از انجیل‌های چهارگانه کنار گذاشته شدند و در اوایل قرن پنجم، چهار انجیل به عنوان انجیل‌های رسمی و قانونی در عهدجدید شناخته و تثبیت شد؛<ref>رضوی، «انجیل»، ص۷۹و۸۰.</ref> هرچند برخی معتقدند که چهار انجیل حدوداً از سال ۱۵۰ میلادی به منزله آثار رسولان شمرده شده و برای آنها حجیت قائل شدند و در حدود سال ۱۷۰م منزلت آثار قانونی و رسمی را کسب کرده بودند؛ اما به زبان آورده نمی‌شد.<ref>عهد جدید، ۱۳۹۴ش، درآمدی بر عهد جدید، ص۵۹.</ref> در مقدمه عهد جدید ترجمه پیروز سیار آمده در آغاز سده سوم میلادی چهار انجیل به رسمیت شناخته شدند و بعد از آن مناقشه‌ای در آنها صورت نگرفت.<ref>عهد جدید، ۱۳۹۴ش، درآمدی بر عهد جدید، ص۶۰.</ref>
==انجیل‌های چهارگانه==
نقل شده همه مسیحیان درباره چهار انجیل معتقدند که آنها را [[حواریون]] یا شاگردان حواریون سال‌ها پس از عیسی(ع) نگاشتند.<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۴.</ref> به گفته توماس میشل، مسیحیان، نویسندگان عهد جدید از جمله اناجیل را پیامبر نمی‌دانند؛ بلکه معتقدند آنها از پیروان عیسی(ع) بودند و با الهام الهی آن کتاب‌ها را نوشته‌اند.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳.</ref>
نقل شده همه مسیحیان درباره چهار انجیل معتقدند که آنها را [[حواریون]] یا شاگردان حواریون سال‌ها پس از عیسی(ع) نگاشتند.<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۴.</ref> به گفته توماس میشل، مسیحیان، نویسندگان عهد جدید از جمله اناجیل را پیامبر نمی‌دانند؛ بلکه معتقدند آنها از پیروان عیسی(ع) بودند و با الهام الهی آن کتاب‌ها را نوشته‌اند.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۳.</ref>


خط ۹۱: خط ۹۱:
متی،‌ نویسنده این انجیل، از حواریون عیسی(ع) بود که گفته شده قبل از ایمان به عیسی(ع)، مأمور اخذ مالیت و باجگیر بوده است.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۳۹.</ref>
متی،‌ نویسنده این انجیل، از حواریون عیسی(ع) بود که گفته شده قبل از ایمان به عیسی(ع)، مأمور اخذ مالیت و باجگیر بوده است.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۳۹.</ref>


گفته شده در قدیم انجیل متی را اولین و قدیمی‌ترین انجیل می‌دانستند؛ اما محققین امروز انجیل مرقس را قدیمی‌ترین انجیل می‌دانند.<ref>نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۴۲.</ref>
گفته شده در قدیم، انجیل متی را اولین و قدیمی‌ترین انجیل می‌دانستند؛ اما محققین امروز انجیل مرقس را قدیمی‌ترین انجیل می‌دانند.<ref>نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۴۲.</ref>
 
===مَرقُس===
===مَرقُس===
انجیل مرقس کوتاه‌ترین و قدیمی‌ترین انجیل دانسته شده است.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۶؛ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۱؛ زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۶.</ref> نویسنده این انجیل، مرقس، از حواریون نبود؛ بلکه از پیروان و شاگردان پِطْرُس رسول،{{یادداشت|پطرس را بزرگ‌ترین رسول و حواری عیسی(ع) دانسته‌اند که نامش شمعون بود و حضرت عیسی(ع) او را پطرس (به معنای صخره) نامید و سنگ بنای کلیسا و جامعه مسیحیت قرار داد. (توفیقی،‌ آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۸.)}} بود<ref>نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۴۳.</ref> که در حوالی سال ۶۰،<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۴؛ نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۲.</ref> ۶۱<ref>نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۴۴.</ref> یا ۷۰ میلادی<ref>سلیمانی اردستانی،‌ سیری در ادیان زنده جهان، ‌۱۳۸۷ش، ص۲۱۷؛ رضوی، «انجیل»، ص۸۰.</ref> در [[ایتالیا]] یا روم<ref>محمدیان، دائره المعارف کتاب مقدس، ۱۳۸۱ش، ص۲۶۴.</ref> انجیل خود را تألیف کرد. در این انجیل، بر جنبه‌های بشری و انسان بودن عیسی(ع) و رنج‌های او تأکید شده است.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۶.</ref> انجیل مرقس به دو بخش تقسیم می‌شود: در بخش نخست به کیستی عیسی(ع) و پادشاهی او و در بخش دوم به مرگ او پرداخته شده است.<ref>عهد جدید، ۱۳۹۴ش، مقدمه انجیل‌های نظیر، ص۱۰۳ و ۱۰۴.</ref> مرقس بیشتر به کارهای عیسی(ع) پرداخته و مقابله او با دیوها و خارج کردن آنها از بیماران روانی، بخشیدن گناهکاران و معجزات او را گزارش کرده است.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۶.</ref> در این انجیل معرفی عیسی(ع) از زمان تعمید او به دست [[یحیی (پیامبر)|یحیی(ع)]] و آغاز رسالتش است و شجره‌نامه و تولد او را مطرح نکرده است.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.</ref> نخستین جمله انجیل مرقس چنین است: «آغاز بشارت عیسی مسیح، پسر خدا».<ref>عهد جدید، ۱۳۹۴ش، انجیل مرقس، ص۲۵۹.</ref>
انجیل مرقس کوتاه‌ترین و قدیمی‌ترین انجیل دانسته شده است.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۶؛ توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۱؛ زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۶.</ref> نویسنده این انجیل، مرقس، از حواریون نبود؛ بلکه از پیروان و شاگردان پِطْرُس رسول،{{یادداشت|پطرس را بزرگ‌ترین رسول و حواری عیسی(ع) دانسته‌اند که نامش شمعون بود و حضرت عیسی(ع) او را پطرس (به معنای صخره) نامید و سنگ بنای کلیسا و جامعه مسیحیت قرار داد. (توفیقی،‌ آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۸.)}} بود<ref>نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۴۳.</ref> که در حوالی سال ۶۰،<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۴؛ نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۲.</ref> ۶۱<ref>نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۴۴.</ref> یا ۷۰ میلادی<ref>سلیمانی اردستانی،‌ سیری در ادیان زنده جهان، ‌۱۳۸۷ش، ص۲۱۷؛ رضوی، «انجیل»، ص۸۰.</ref> در [[ایتالیا]] یا روم<ref>محمدیان، دائره المعارف کتاب مقدس، ۱۳۸۱ش، ص۲۶۴.</ref> انجیل خود را تألیف کرد. در این انجیل، بر جنبه‌های بشری و انسان بودن عیسی(ع) و رنج‌های او تأکید شده است.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۶.</ref> انجیل مرقس به دو بخش تقسیم می‌شود: در بخش نخست به کیستی عیسی(ع) و پادشاهی او و در بخش دوم به مرگ او پرداخته شده است.<ref>عهد جدید، ۱۳۹۴ش، مقدمه انجیل‌های نظیر، ص۱۰۳ و ۱۰۴.</ref> مرقس بیشتر به کارهای عیسی(ع) پرداخته و مقابله او با دیوها و خارج کردن آنها از بیماران روانی، بخشیدن گناهکاران و معجزات او را گزارش کرده است.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۶.</ref> در این انجیل معرفی عیسی(ع) از زمان تعمید او به دست [[یحیی (پیامبر)|یحیی(ع)]] و آغاز رسالتش است و شجره‌نامه و تولد او را مطرح نکرده است.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.</ref> نخستین جمله انجیل مرقس چنین است: «آغاز بشارت عیسی مسیح، پسر خدا».<ref>عهد جدید، ۱۳۹۴ش، انجیل مرقس، ص۲۵۹.</ref>


===لوقا===
===لوقا===
{{جعبه نقل قول | عنوان =انجیل یوحنّا:| نقل‌قول = عیسی او را گفت: من رستاخیزم. آن کس که بر من ایمان دارد، حتی اگر بمیرد، زنده خواهد بود و هر آن که می‌زید و بر من ایمان دارد، هرگز نخواهد مرد. آیا بر این ایمان داری؟ او را گفت: آری ای خداوند، ایمان دارم که تو مسیح پسر خدایی، همو که به جهان می‌آید.|ترجمه=|تاریخ بایگانی |
| منبع = <small>انجیل یوحنّا، باب ۱۱، آیه ۲۵-۲۷.</small> | تراز = چپ| عرض = 230px | اندازه خط = 12px|رنگ پس‌زمینه=#F0FFFF | گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
انجیل لوقا که طولانی‌ترین انجیل شمرده شده،<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.</ref> در سال‌های میان ۷۰ تا ۹۰ میلادی خطاب به مشرکین<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۸؛ رضوی، «انجیل»، ص۸۰ـ۸۱.</ref> در روم<ref>محمدیان، دائره المعارف کتاب مقدس، ۱۳۸۱ش، ص۲۶۸.</ref> نوشته شده است. شرح تولد و دوران کودکی عیسی(ع) را از ویژگی‌های خاص این انجیل برشمرده‌اند.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.</ref> تولد یحیی(ع)، معجزات متعدد عیسی(ع)، اعطای قدرت خارق العاده به حواریون، انتخاب هفتاد تن (غیر از حواریون) جهت تبلیغ، به صلیب کشیده شدن و برخاستن از قبر از دیگر مطالب این انجیل بیان شده است.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.</ref> در این انجیل، حواریون، عیسی(ع) را خداوند خطاب کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به: انجیل لوقا، باب ۱۱، آیه ۱.</ref> گفته شده در این انجیل، عیسی(ع) به عنوان انسان کامل مطرح شده است.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۱.</ref>
انجیل لوقا که طولانی‌ترین انجیل شمرده شده،<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.</ref> در سال‌های میان ۷۰ تا ۹۰ میلادی خطاب به مشرکین<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۸؛ رضوی، «انجیل»، ص۸۰ـ۸۱.</ref> در روم<ref>محمدیان، دائره المعارف کتاب مقدس، ۱۳۸۱ش، ص۲۶۸.</ref> نوشته شده است. شرح تولد و دوران کودکی عیسی(ع) را از ویژگی‌های خاص این انجیل برشمرده‌اند.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.</ref> تولد یحیی(ع)، معجزات متعدد عیسی(ع)، اعطای قدرت خارق العاده به حواریون، انتخاب هفتاد تن (غیر از حواریون) جهت تبلیغ، به صلیب کشیده شدن و برخاستن از قبر از دیگر مطالب این انجیل بیان شده است.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.</ref> در این انجیل، حواریون، عیسی(ع) را خداوند خطاب کرده‌اند.<ref>نگاه کنید به: انجیل لوقا، باب ۱۱، آیه ۱.</ref> گفته شده در این انجیل، عیسی(ع) به عنوان انسان کامل مطرح شده است.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۱.</ref>


لوقا از شاگردان و یاران غیریهودی‌الاصل پولُس رسول بود. ازاین‌رو، از حواریون عیسی(ع) به شمار نمی‌رود.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۶.</ref> لوقا را تنها نویسنده عهد جدید دانسته‌اند که یهودی نبوده است.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.</ref>
لوقا از شاگردان و یاران غیریهودی‌الاصل پولُس رسول بود. ازاین‌رو، از حواریون عیسی(ع) به شمار نمی‌رود.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۶.</ref> لوقا را تنها نویسنده عهد جدید دانسته‌اند که یهودی نبوده است.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۰.</ref>
{{جعبه نقل قول | عنوان =انجیل یوحنّا:| نقل‌قول = عیسی او را گفت: من رستاخیزم. آن کس که بر من ایمان دارد، حتی اگر بمیرد، زنده خواهد بود و هر آن که می‌زید و بر من ایمان دارد، هرگز نخواهد مرد. آیا بر این ایمان داری؟ او را گفت: آری ای خداوند، ایمان دارم که تو مسیح پسر خدایی، همو که به جهان می‌آید.|ترجمه=|تاریخ بایگانی |
| منبع = <small>انجیل یوحنّا، باب ۱۱، آیه ۲۵-۲۷.</small> | تراز = چپ| عرض = 230px | اندازه خط = 12px|رنگ پس‌زمینه=#F0FFFF | گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
===یوحنّا===
===یوحنّا===
انجیل یوحنا، متأخرترین کتاب سیره و سخنان عیسی(ع) دانسته شده که بر فوق بشر بودن عیسی(ع) تأکید دارد.<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۱.</ref> یوحنّا از حواریون دوازده‌گانه عیسی(ع) به شمار می‌رود.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۱؛ نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۴۵.</ref> درباره سال نگارش این انجیل اختلاف وجود دارد<ref>عهد جدید، ۱۳۹۴ش، مقدمه انجیل و رساله‌های یوحنّا، ص۴۶۳-۴۶۵.</ref> که در دو دیدگاه دسته‌بندی شده است: دیدگاه سنتی که طبق آن سال نگارش به اواخر قرن اول میلادی، از سال ۸۵م به بعد بازمی‌گردد و دیدگاه دوم که تاریخ نگارش را بین دهه ۵۰ و ۷۰ میلادی دانسته است.<ref>محمدیان، دائره المعارف کتاب مقدس، ۱۳۸۱ش، ص۲۷۰و۲۷۱.</ref> برخی سال ۶۵م را ترجیح داده‌اند.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۸.</ref> در این انجیل به سخنان عیسی(ع) بیشتر توجه شده است تا شرح زندگانی او؛ سخنان عیسی(ع) به صورت خطبه‌های بلند و مشتمل بر اندیشه‌های پیچیده و مرموز عرضه شده است.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۹.</ref> نویسنده در این انجیل هدف از نگارش آن را چنین بیان کرده است: «اینها به نگارش درآمد تا ایمان آرید که عیسی، مسیح و پسر خدا است و با ایمان آوردن، در نام او حیات یابید».<ref>انجیل یوحنّا، باب ۲۹،‌ آیه ۳۱.</ref>
انجیل یوحنا، متأخرترین کتاب سیره و سخنان عیسی(ع) دانسته شده که بر فوق بشر بودن عیسی(ع) تأکید دارد.<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۱.</ref> یوحنّا از حواریون دوازده‌گانه عیسی(ع) به شمار می‌رود.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۴۱؛ نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۴۵.</ref> درباره سال نگارش این انجیل اختلاف وجود دارد<ref>عهد جدید، ۱۳۹۴ش، مقدمه انجیل و رساله‌های یوحنّا، ص۴۶۳-۴۶۵.</ref> که در دو دیدگاه دسته‌بندی شده است: دیدگاه سنتی که طبق آن سال نگارش به اواخر قرن اول میلادی، از سال ۸۵م به بعد بازمی‌گردد و دیدگاه دوم که تاریخ نگارش را بین دهه ۵۰ و ۷۰ میلادی دانسته است.<ref>محمدیان، دائره المعارف کتاب مقدس، ۱۳۸۱ش، ص۲۷۰و۲۷۱.</ref> برخی سال ۶۵م را ترجیح داده‌اند.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۸.</ref> در این انجیل به سخنان عیسی(ع) بیشتر توجه شده است تا شرح زندگانی او؛ سخنان عیسی(ع) به صورت خطبه‌های بلند و مشتمل بر اندیشه‌های پیچیده و مرموز عرضه شده است.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۴۹.</ref> نویسنده در این انجیل هدف از نگارش آن را چنین بیان کرده است: «اینها به نگارش درآمد تا ایمان آرید که عیسی، مسیح و پسر خدا است و با ایمان آوردن، در نام او حیات یابید».<ref>انجیل یوحنّا، باب ۲۹،‌ آیه ۳۱.</ref>
خط ۱۱۲: خط ۱۱۱:
افزون بر انجیل‌های چهارگانه، انجیل‌های دیگری نیز وجود دارد که به همراه برخی کتاب‌های غیررسمی دیگر به آپُوکْریفا یا کتاب‌های جعلی عهد جدید شهرت دارند و کلیسا آنها را به رسمیت نمی‌شناسد.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۵۱.</ref> انجیل عبرایان، انجیل مصریان، انجیل پطرس، انجیل توما، انجیل فیلپُّس (یا فیلیپوس) و انجیل کودکی از جمله انجیل‌های غیررسمی به شمار می‌روند.<ref>عهد جدید، ۱۳۹۴ش، درآمدی بر عهد جدید، ص۶۳؛ میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۵۱ و ۵۲.</ref>
افزون بر انجیل‌های چهارگانه، انجیل‌های دیگری نیز وجود دارد که به همراه برخی کتاب‌های غیررسمی دیگر به آپُوکْریفا یا کتاب‌های جعلی عهد جدید شهرت دارند و کلیسا آنها را به رسمیت نمی‌شناسد.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۵۱.</ref> انجیل عبرایان، انجیل مصریان، انجیل پطرس، انجیل توما، انجیل فیلپُّس (یا فیلیپوس) و انجیل کودکی از جمله انجیل‌های غیررسمی به شمار می‌روند.<ref>عهد جدید، ۱۳۹۴ش، درآمدی بر عهد جدید، ص۶۳؛ میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۵۱ و ۵۲.</ref>
{{جعبه نقل قول | عنوان =انجیل بَرنابا:| نقل‌قول = به تحقیق که پیغمبران، همه‌ی ایشان آمدند مگر رسول الله. آن‌که زود است بعد از من بیاید. زیرا خدای می‌خواهد تا که من مهیا سازم راه او را.|ترجمه=|تاریخ بایگانی |
{{جعبه نقل قول | عنوان =انجیل بَرنابا:| نقل‌قول = به تحقیق که پیغمبران، همه‌ی ایشان آمدند مگر رسول الله. آن‌که زود است بعد از من بیاید. زیرا خدای می‌خواهد تا که من مهیا سازم راه او را.|ترجمه=|تاریخ بایگانی |
| منبع = <small>انجیل برنابا، باب ۳۶، آیه ۶.</small> | تراز = چپ| عرض = 230px | اندازه خط = 12px|رنگ پس‌زمینه=#f8c9bd | گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
| منبع = <small>انجیل برنابا، باب ۳۶، آیه ۶.</small> | تراز = چپ| عرض = 230px | اندازه خط = 12px|رنگ پس‌زمینه=#f8c9bd | گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}}
=== انجیل بَرنابا ===
=== انجیل بَرنابا ===
[[انجیل برنابا|انجیل بَرْنابا]]، از اناجیل غیررسمی است که مورد توجه [[مسلمان|مسلمانان]] قرار گرفته است؛ اما مورد قبول مسیحیان نیست و مسیحیان آن را جعلی می‌دانند.<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۰.</ref> گفته شده این انجیل با سیصد انجیل دیگر در شورای نیقیه (نخستین شورای کلیسایی جهانی) در سال ۳۲۵م،<ref>الهامی و نادری، «برنابا»، ص۲۱۳.</ref> غیررسمی شناخته و از بین برده شد. پس از آن نیز از سوی پاپ‌ها جزو کتاب‌های ممنوعه اعلام شد.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۲ و ۱۶۳.</ref> علت ممنوعیت و غیررسمی بودن این انجیل، ناسازگاری محتوای آن با اعتقادات رسمی کلیسا دانسته شده است. همچنین در این کتاب، مخالفت‌هایی با پولُس رسول و اعتقادات وی یافت می‌شود.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۴.</ref>
[[انجیل برنابا|انجیل بَرْنابا]]، از اناجیل غیررسمی است که مورد توجه [[مسلمان|مسلمانان]] قرار گرفته است؛ اما مورد قبول مسیحیان نیست و مسیحیان آن را جعلی می‌دانند.<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۰.</ref> گفته شده این انجیل با سیصد انجیل دیگر در شورای نیقیه (نخستین شورای کلیسایی جهانی) در سال ۳۲۵م،<ref>الهامی و نادری، «برنابا»، ص۲۱۳.</ref> غیررسمی شناخته و از بین برده شد. پس از آن نیز از سوی پاپ‌ها جزو کتاب‌های ممنوعه اعلام شد.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۲ و ۱۶۳.</ref> علت ممنوعیت و غیررسمی بودن این انجیل، ناسازگاری محتوای آن با اعتقادات رسمی کلیسا دانسته شده است. همچنین در این کتاب، مخالفت‌هایی با پولُس رسول و اعتقادات وی یافت می‌شود.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۴.</ref>


انجیل برنابا در چند مورد با انجیل‌های چهارگانه متفاوت است:  
انجیل برنابا در چند مورد با انجیل‌های چهارگانه متفاوت است:  
* الوهیت و پسر خدا بودن عیسی(ع) مردود دانسته شده است.<ref>انجیل برنابا، باب ۵۲، آیه ۱۲ـ۱۵ و باب ۵۳، آیه ۳۵.</ref>  
* الوهیت و پسر خدا بودن عیسی(ع) مردود دانسته شده است.<ref>انجیل برنابا، باب ۵۲، آیه ۱۲ـ۱۵ و باب ۵۳، آیه ۳۵.</ref>  
* در انجیل برنابا بارها از زبان عیسی(ع) به مسیح بودن [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت محمد(ص)]] بشارت داده شده است.<ref>نگاه کنید به: انجیل برنابا، باب ۴۳، آیه ۳۰ و باب ۸۲، آیه ۹ـ۱۹.</ref>  
* در انجیل برنابا بارها از زبان عیسی(ع) به مسیح بودن [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|حضرت محمد(ص)]] بشارت داده شده است.<ref>نگاه کنید به: انجیل برنابا، باب ۴۳، آیه ۳۰ و باب ۸۲، آیه ۹ـ۱۹.</ref>  
* براساس این انجیل، به جای عیسی(ع)،‌ یکی از حواریون او به نام یهودای اسخریوطی که شبیه عیسی(ع) شده بود، به صلیب کشیده شد.<ref>معتمدی، «برنابا»، ص۱۹؛ الهامی و نادری، «برنابا»، ص۲۱۴.</ref>
* براساس این انجیل، به جای عیسی(ع)،‌ یکی از حواریون او به نام یهودای اسخریوطی که شبیه عیسی(ع) شده بود، به صلیب کشیده شد.<ref>معتمدی، «برنابا»، ص۱۹؛ الهامی و نادری، «برنابا»، ص۲۱۴.</ref>
انجیل برنابا تعارض‌هایی با [[قرآن]] و باورهای [[مسلمان|مسلمانان]] نیز دارد. از جمله طبق آن، انسان‌ها فرزند خدا و ذاتاً گناه‌کارند، [[پیامبران]] به جز عیسی(ع)، مانند [[ابراهیم (پیامبر)|ابراهیم]]، [[هارون (پیامبر)|هارون]]، [[ایوب (پیامبر)|ایوب(ع)]] [[گناه]] و محبت شرک‌آمیز داشته‌اند.<ref>نگاه کنید به: حیدری و دیگران، «انجیل برنابا در تعارض با قرآن کریم»، ص۷ـ۲۸.</ref>
انجیل برنابا تعارض‌هایی با [[قرآن]] و باورهای [[مسلمان|مسلمانان]] نیز دارد. از جمله طبق آن، انسان‌ها فرزند خدا و ذاتاً گناه‌کارند، [[پیامبران]] به جز عیسی(ع)، مانند [[ابراهیم (پیامبر)|ابراهیم]]، [[هارون (پیامبر)|هارون]]، [[ایوب (پیامبر)|ایوب(ع)]] [[گناه]] و محبت شرک‌آمیز داشته‌اند.<ref>نگاه کنید به: حیدری و دیگران، «انجیل برنابا در تعارض با قرآن کریم»، ص۷ـ۲۸.</ref>


خط ۱۲۷: خط ۱۲۴:


در نویسنده این انجیل اختلاف وجود دارد. برخی، بَرنابا را لقب یکی از مبلغان [[مسیحیت|مسیحی]] به نام یوسف دانسته‌اند که اهل قبرس و از خانواده‌ای [[یهودیت|یهودی]] و از دودمان لاوی پسر [[یعقوب (پیامبر)|یعقوب نبی]] بود.<ref>معتمدی، «برنابا»، ص۱۷.</ref> به دلیل کوشش فراوان در تبلیغ مسیحیت، او را برنابا به معنای مبلغ توانا نامیدند.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۱.</ref> او مورد اعتماد حواریون<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۱.</ref> و براساس عهد جدید، شخصی صالح و با ایمان بود.<ref>عهد جدید، اعمال رسولان، باب ۱۱،‌ آیه ۲۲-۲۵.</ref> در مقابل، برخی از متکلمان مسیحی، نویسنده این انجیل را یک مسیحی اسپانیولی در قرن شانزدهم میلادی می‌دانند که به [[اسلام]] گرویده بود.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱، ص۵۳.</ref>
در نویسنده این انجیل اختلاف وجود دارد. برخی، بَرنابا را لقب یکی از مبلغان [[مسیحیت|مسیحی]] به نام یوسف دانسته‌اند که اهل قبرس و از خانواده‌ای [[یهودیت|یهودی]] و از دودمان لاوی پسر [[یعقوب (پیامبر)|یعقوب نبی]] بود.<ref>معتمدی، «برنابا»، ص۱۷.</ref> به دلیل کوشش فراوان در تبلیغ مسیحیت، او را برنابا به معنای مبلغ توانا نامیدند.<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۱.</ref> او مورد اعتماد حواریون<ref>زیبایی‌نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۱.</ref> و براساس عهد جدید، شخصی صالح و با ایمان بود.<ref>عهد جدید، اعمال رسولان، باب ۱۱،‌ آیه ۲۲-۲۵.</ref> در مقابل، برخی از متکلمان مسیحی، نویسنده این انجیل را یک مسیحی اسپانیولی در قرن شانزدهم میلادی می‌دانند که به [[اسلام]] گرویده بود.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱، ص۵۳.</ref>
== انتقادات به انجیل‌ها ==
== انتقادات به انجیل‌ها ==
منتقدان به انجیل‌های چهارگانه و به طول کلی عهد جدید انتقاداتی وارد کرده‌اند از جمله:
منتقدان به انجیل‌های چهارگانه و به طول کلی عهد جدید انتقاداتی وارد کرده‌اند از جمله:
* فقدان اعتبار نویسندگان: گفته شده به تصریح همه مسیحیان، نویسندگان اناجیل پیامبر نبودند و از اشتباه و گناه مصونیت نداشتند؛ بلکه آنها انسان‌های معمولی بودند که به عیسی(ع) ایمان داشتند. در اناجیل، به صراحت به برخی از حواریون و شاگردان عیسی(ع)، بی‌ایمانی، انکار مسیح و سخنانش و ناسازگاری با یکدیگر نسبت داده شده است. ازاین‌رو، نمی‌توان به این کتاب‌ها به عنوان منبع اصلی آموزه‌های حضرت عیسی(ع) اعتماد کرد.<ref>نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۳-۱۰۹.</ref> توماس میشل که از متکلمان مسیحی است، تصریح کرده است که بسیاری از مسیحیان عصمت لفظی کتاب مقدس را نمی‌پذیرند؛ همه مسیحیان معتقدند که اصل پیام از طرف خداست؛ ولی شکل و ساختار آن از طرف بشر است که مانند دیگر مردم در معرض خطا است. ازاین‌رو، ممکن است نویسنده بشری این کتاب‌ها و پیام‌ها، نظریات غلط و اشتباه خود را در آن کتاب‌ها گنجانده و باقی مانده باشد.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۲۷.</ref>
* فقدان اعتبار نویسندگان: گفته شده به تصریح همه مسیحیان، نویسندگان اناجیل پیامبر نبودند و از اشتباه و گناه مصونیت نداشتند؛ بلکه آنها انسان‌های معمولی بودند که به عیسی(ع) ایمان داشتند. در اناجیل، به صراحت به برخی از حواریون و شاگردان عیسی(ع)، بی‌ایمانی، انکار مسیح و سخنانش و ناسازگاری با یکدیگر نسبت داده شده است. ازاین‌رو، نمی‌توان به این کتاب‌ها به عنوان منبع اصلی آموزه‌های حضرت عیسی(ع) اعتماد کرد.<ref>نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۰۳-۱۰۹.</ref> توماس میشل که از متکلمان مسیحی است، تصریح کرده است که بسیاری از مسیحیان عصمت لفظی کتاب مقدس را نمی‌پذیرند؛ همه مسیحیان معتقدند که اصل پیام از طرف خداست؛ ولی شکل و ساختار آن از طرف بشر است که مانند دیگر مردم در معرض خطا است. ازاین‌رو، ممکن است نویسنده بشری این کتاب‌ها و پیام‌ها، نظریات غلط و اشتباه خود را در آن کتاب‌ها گنجانده و باقی مانده باشد.<ref>میشل، کلام مسیحی، ۱۳۸۱ش، ص۲۷.</ref>
* تناقضات انجیل‌ها: برخی از تناقضات و ناسازگاری‌هایی که در انجیل‌ها وجود دارد، دلیل بر معتبر نبودن آنها دانسته شده است.<ref>نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۱۹.</ref> برای نمونه میان انجیل متی و لوقا و مرقس در نسب‌نامه عیسی(ع) اختلاف شدید وجود دارد. در انجیل متی<ref>انجیل متی، باب ۱، آیه ۱ و باب ۲۰، آیه ۳۰.</ref> و لوقا<ref>انجیل لوقا، باب ۱، آیه ۲۷ و باب ۳، آیه ۳۱.</ref> عیسی(ع) از نسل داوود معرفی شده؛ اما در مرقس<ref>انجیل مرقس، باب ۱۲، آیه ۳۶ و ۳۷.</ref> گفته شده داوود، عیسی را خدای خود می‌دانست. پس چطور می‌شود عیسی پسر او باشد؟ از دیگر ناسازگاری‌ها، به نحوه دستگیری عیسی(ع)، علامت شاگرد خیانتکار عیسی(یهودا اسخریوطی)، ماجرای زنده شدن عیسی و برخاستن از قبر اشاره شده است.<ref>نگاه کنید به: نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۱۹-۱۴۰.</ref>
* تناقضات انجیل‌ها: برخی از تناقضات و ناسازگاری‌هایی که در انجیل‌ها وجود دارد، دلیل بر معتبر نبودن آنها دانسته شده است.<ref>نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۱۹.</ref> برای نمونه میان انجیل متی و لوقا و مرقس در نسب‌نامه عیسی(ع) اختلاف شدید وجود دارد. در انجیل متی<ref>انجیل متی، باب ۱، آیه ۱ و باب ۲۰، آیه ۳۰.</ref> و لوقا<ref>انجیل لوقا، باب ۱، آیه ۲۷ و باب ۳، آیه ۳۱.</ref> عیسی(ع) از نسل داوود معرفی شده؛ اما در مرقس<ref>انجیل مرقس، باب ۱۲، آیه ۳۶ و ۳۷.</ref> گفته شده داوود، عیسی را خدای خود می‌دانست. پس چطور می‌شود عیسی پسر او باشد؟ از دیگر ناسازگاری‌ها، به نحوه دستگیری عیسی(ع)، علامت شاگرد خیانتکار عیسی(یهودا اسخریوطی)، ماجرای زنده شدن عیسی و برخاستن از قبر اشاره شده است.<ref>نگاه کنید به: نیکزاد، نقد و بررسی کتاب مقدس، ۱۳۸۰ش، ص۱۱۹-۱۴۰.</ref>
خط ۱۴۲: خط ۱۳۷:
* ''تطور الانجیل؛ المسیح إبن الله أم ملک من نسل داود؟ دراسة نقدیة و ترجمة جدیدة لأقدم الاناجیل تکشف مفاهیم المثیرة''، تألیف اینوک پاول که توسط احمد ایبش از انگلیسی به عربی ترجمه و تحقیق شده و برای نخستین بار در بیروت از سوی انتشارات دار قتیبة چاپ و منتشر شده است.
* ''تطور الانجیل؛ المسیح إبن الله أم ملک من نسل داود؟ دراسة نقدیة و ترجمة جدیدة لأقدم الاناجیل تکشف مفاهیم المثیرة''، تألیف اینوک پاول که توسط احمد ایبش از انگلیسی به عربی ترجمه و تحقیق شده و برای نخستین بار در بیروت از سوی انتشارات دار قتیبة چاپ و منتشر شده است.
== جستارهای وابسته==
== جستارهای وابسته==
{{ستون|۳}}
{{ستون|2}}
* [[قرآن]]
* [[قرآن]]
* [[زبور]]
* [[زبور]]
خط ۱۴۸: خط ۱۴۳:
* [[مناظره امام رضا با جاثلیق]]
* [[مناظره امام رضا با جاثلیق]]
{{پایان}}
{{پایان}}
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس۲}}
{{پانویس۲}}
Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۱۷۴

ویرایش