اصلاح ذات البین: تفاوت میان نسخه‌ها

اصلاح ذات البین به معنای آشتی دادن و اصلاح رابطه بدِ بین اشخاص یا گروه‌ها است<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰، ج۹، ص۶.</ref> که بر اثر درگیری، دشمنی و... ایجاد شده است.<ref> نگاه کنید به طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۷۹۸.</ref>این واژه از نخستین آیه [[سوره انفال]] گرفته شده است.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه اصلاح ذات بین.</ref>

قرآن در چندین آیه از اصلاح ذات البین یاد کرده و به انجام آن فرمان داده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سوره حجرات، آیه۱۰.</ref> در نامه ۲۴ و خطبه ۱۶ نهج البلاغه نیز به اصلاح ذات البین سفارش شده است.{{مدرک}} همچنین بنا بر آیات قرآن کسانی که در پی اصلاح میان مردمند، از رحمت و مغفرت خدا برخوردارند.<ref>سوره نساء، آیه ۱۲۹.</ref> در برخی از روایات اصلاح ذات بین از [[نماز]]، [[روزه]]<ref>صدوق، ثواب الاعمال، ۱۴۰۶ق، ص۱۴۸.</ref> و [[صدقه]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۸، ص۴۴۱.</ref> برتر دانسته شده است. همچنین بر پایه روایتی کسی که در برای اصلاح میان دو نفر اقدام کند مشمول درود [[فرشتگان]] است و برای او [[ثواب]] درک [[شب قدر]] قرار دارد.<ref>دیلمی، اعلام الدین، ۱۴۰۸ق، ص۴۱۹.</ref>

== مراحل==

رفع اختلاف میان مردم وظیفه حکومت و [[مؤمنان]] است. در صورتی که اصلاح از طریق گفتگو انجام شود به اجازه [[حاکم شرع]] نیاز ندارد اما اگر برای اصلاح ذات البین شدت عمل نیاز باشد، باید از حاکم شرع اجازه گرفته شود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۷۰.</ref> همچنین طبق آیه نهم [[سوره حجرات]] زمانی که میان دو گروه از مؤمنان درگیری واقع شد، باید ابتدا از طریق نصیحت و دعوت به قرآن و حکم خدا میانشان آشتی برقرار کرد اما اگر گروهی پیشنهاد آشتی را نپذیرفت، باید با آنان جنگید تا به امر خداوند سر نهند و آنگاه میان آنان به عدل رفتار شود.<ref> طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲۶، ص۸۰-۸۱؛ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۵۰.</ref>

* آشتی دادن بین دو یا چند نفر که با هم کینه و دشمنی دارند، [[مستحب]] و در مواردی که حفظ جان [[ایمان|مؤمنی]] متوقف بر آن است [[واجب]] است.<ref>کاشف الغطاء، وجیزة الاحکام، ۱۳۶۶ق، ج۲، ص۱۶.</ref>

* یکی از موارد جواز مصرف [[زکات]] برای اصلاح ذات بین است.<ref>طوسی، المبسوط، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۲۲؛ نجفی،‌ جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۵، ص۳۶۱-۳۶۲.</ref> برپایه روایتی مفضل بن عمر مبالغی از سوی امام صادق در اختیار داشت و برای اصلاح میان شیعیان استفاده می‌کرد.{{مدرک}} برای نمونه از آن مبلغ برای رفع اختلاف ابوحنیفه سابق الحج با دامادش استفاده کرد.{{مدرک}}

* بر [[قاضی]] مستحب است پیش از صدور حکم میان دو طرف دعوا، آنان را به صلح و آشتی فراخواند و در صورت خودداری دو طرف از آشتی حکم خود را صادر کند.<ref>نجفی،‌ جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۰، ص۱۴۵.</ref>

* در دعوای میان زن و شوهر باید حَکَمی از سوی زن و حَکَمی از سوی مرد تعیین شود تا بر مبنای مصلحت میان آن دو آشتی و صلح برقرار سازند. فقها درباره اینکه این کار مستحب است یا واجب اختلاف دارند.<ref>نجفی،‌ جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۱، ص۲۰۹-۲۱۵.</ref>