۱۷٬۸۴۳
ویرایش
اصلاح ذات البین: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (افزایش الگوی درباره 2) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{درباره ۲|مفهوم اصلاح ذات البین|آشنایی با آیه‌ای به همین نام، مدخل |آیه اصلاح ذات بین|}} | {{درباره ۲|مفهوم اصلاح ذات البین|آشنایی با آیه‌ای به همین نام، مدخل |آیه اصلاح ذات بین|}} | ||
{{اخلاق-عمودی}} | {{اخلاق-عمودی}} | ||
'''اِصلاحُ ذاتِ البَین''' آشتی دادن مردم و اصلاح رابطه بد میان آنها. اصلاح ذات البین از [[اخلاق|فضائل اخلاقی]] است | '''اِصلاحُ ذاتِ البَین''' آشتی دادن مردم و اصلاح رابطه بد میان آنها. اصلاح ذات البین از [[اخلاق|فضائل اخلاقی]] است و در مقابل بدگویی، [[سخن‌چینی]] و ایجاد دوگانگی و دشمنی قرار دارد. | ||
برای ایجاد اصلاح میان مردم در متون دینی راهکارها و مصادیقی از جمله رفع اختلافات خانوادگی، پیش‌گیری از وقوع اختلاف با اصلاح در وصیت، دعوت به عقلانیت، میانجی‌گری در رفع اختلاف، نصحیت، موعظه و در نهایت جنگ با یاغیان ارائه شده است. | برای ایجاد اصلاح میان مردم در متون دینی راهکارها و مصادیقی از جمله رفع اختلافات خانوادگی، پیش‌گیری از وقوع اختلاف با اصلاح در وصیت، دعوت به عقلانیت، میانجی‌گری در رفع اختلاف، نصحیت، موعظه و در نهایت جنگ با یاغیان ارائه شده است. | ||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
== مفهوم‌شناسی == | == مفهوم‌شناسی == | ||
اصلاح ذات البین به معنای اصلاح رابطه | اصلاح ذات البین به معنای اصلاح رابطه بدِ بین اشخاص یا گروه‌ها است<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰، ج۹، ص۶.</ref> که بر اثر درگیری، دشمنی و... ایجاد شده است.<ref> نگاه کنید به طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۷۹۸.</ref>این واژه از نخستین آیه [[سوره انفال]] گرفته شده است.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه اصلاح ذات بین.</ref> | ||
اصلاح ذات بین از فضائل اخلاقی است و در مقابل [[سعایت]] (بدگویی) و [[سخن‌چینی]] قرار دارد.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۳۱۴.</ref> | اصلاح ذات بین از فضائل اخلاقی است و در مقابل [[سعایت]] (بدگویی) و [[سخن‌چینی]] قرار دارد.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۳۱۴.</ref> | ||
== اهمیت و جایگاه == | == اهمیت و جایگاه == | ||
قرآن از اصلاح ذات البین یاد کرده و به انجام آن فرمان داده است.<ref>سوره حجرات، آیه۱۰.</ref> در نامه ۲۴ و | قرآن در چندین آیه از اصلاح ذات البین یاد کرده و به انجام آن فرمان داده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سوره حجرات، آیه۱۰.</ref> در نامه ۲۴ و خطبه ۱۶ نهج البلاغه نیز به اصلاح ذات البین سفارش شده است.{{مدرک}} همچنین بنا بر آیات قرآن کسانی که در پی اصلاح میان مردمند، از رحمت و مغفرت خدا برخوردارند.<ref>سوره نساء، آیه ۱۲۹.</ref> در برخی از روایات اصلاح ذات بین از [[نماز]]، [[روزه]]<ref>صدوق، ثواب الاعمال، ۱۴۰۶ق، ص۱۴۸.</ref> و [[صدقه]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۸، ص۴۴۱.</ref> برتر دانسته شده است. همچنین بر پایه روایتی کسی که در برای اصلاح میان دو نفر اقدام کند مشمول درود [[فرشتگان]] است و برای او [[ثواب]] درک [[شب قدر]] قرار دارد.<ref>دیلمی، اعلام الدین، ۱۴۰۸ق، ص۴۱۹.</ref> | ||
بنا به روایتی از [[امام صادق(ع)]] گفتن [[دروغ]] برای اصلاح بین مردم مردم جایز است.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۴۱.</ref> همچنین قرآن [[نجوا]] را برای اصلاح میان مردم روا دانسته | بنا به روایتی از [[امام صادق(ع)]] گفتن [[دروغ]] برای اصلاح بین مردم مردم جایز است.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۴۱.</ref> همچنین قرآن [[نجوا]] را برای اصلاح میان مردم روا دانسته است<ref>سوره نساء، آیه ۱۱۴.</ref> با اینکه آن را در جای دیگر عملی [[شیطان|شیطانی]]<ref>سوره مجادله، آیه ۱۰.</ref> معرفی کرده است.<ref> مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۱۲۷.</ref> [[سوگند|سوگندی]] که برای ترک اصلاح میان مردم خورده باشند را معتبر نمی‌داند.<ref>سوره بقره، آیه ۲۲۴.</ref> | ||
== | ==راهکارهای اصلاح بین مردم== | ||
برای ایجاد اصلاح میان مردم | برای ایجاد اصلاح میان مردم راهکارهایی بیان شده است: | ||
* '''پیش‌گیری از وقوع اختلاف:''' بر اساس نظر [[مفسران]] پیش‌گیری از بروز اختلاف میان وارثان مضمون آیه ۱۸۲ [[سوره بقره]] است<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۴۸۵.</ref> که [[وصی]] یا دیگران باید [[موصی]] را به رعایت [[عدالت]] و عمل به وظیفه سفارش کنند تا از [[وصیت|وصیتی]] که باعث ایجاد اختلاف می‌شود، جلوگیری شود.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۲۳۶-۲۳۹.</ref> بعضی نیز اصلاح وصیتی که زمینه بروز اختلاف را فراهم می‌کند را وظیفه حکومت اسلامی می‌دانند.<ref> طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۷۲.</ref> | * '''پیش‌گیری از وقوع اختلاف:''' بر اساس نظر [[مفسران]] پیش‌گیری از بروز اختلاف میان وارثان مضمون آیه ۱۸۲ [[سوره بقره]] است<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۴۸۵.</ref> که [[وصی]] یا دیگران باید [[موصی]] را به رعایت [[عدالت]] و عمل به وظیفه سفارش کنند تا از [[وصیت|وصیتی]] که باعث ایجاد اختلاف می‌شود، جلوگیری شود.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۲۳۶-۲۳۹.</ref> بعضی نیز اصلاح وصیتی که زمینه بروز اختلاف را فراهم می‌کند را وظیفه حکومت اسلامی می‌دانند.<ref> طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۷۲.</ref> | ||
* '''رفع اختلافات خانوادگی:''' برای حل اختلافات خانوادگی به هنگام ترس از جدایی زن و شوهر پیشنهاد شده که | * '''رفع اختلافات خانوادگی:''' برای حل اختلافات خانوادگی به هنگام ترس از جدایی زن و شوهر پیشنهاد شده که از سوی هر یک از سوی زن و مرد داوری برای ایجاد آشتی انتخاب شود.<ref> طوسی، التبیان، ج۳، ص۱۹۲؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۷۰.</ref> | ||
* '''نصیحت، موعظه و جنگ با یاغیان:''' طبق آیه نهم [[سوره حجرات]] زمانی که میان دو گروه از مومنان درگیری واقع شد، باید ابتدا از طریق نصیحت و موعظه و دعوت به قرآن و حکم خدا میانشان آشتی برقرار کرد اگر گروهی پیشنهاد آشتی را نپذیرفت، باید با آنان جنگید تا به امر خداوند سر نهند و آنگاه میان آنان به عدل رفتار شود.<ref> طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲۶، ص۸۰-۸۱؛ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۵۰.</ref> | * '''نصیحت، موعظه و جنگ با یاغیان:''' طبق آیه نهم [[سوره حجرات]] زمانی که میان دو گروه از مومنان درگیری واقع شد، باید ابتدا از طریق نصیحت و موعظه و دعوت به قرآن و حکم خدا میانشان آشتی برقرار کرد اگر گروهی پیشنهاد آشتی را نپذیرفت، باید با آنان جنگید تا به امر خداوند سر نهند و آنگاه میان آنان به عدل رفتار شود.<ref> طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲۶، ص۸۰-۸۱؛ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۵۰.</ref> | ||
* '''میانجی‌گری در رفع اختلافات:''' رفع اختلاف میان مردم وظیفه حکومت و [[مؤمنان]] است. در صورتی که اصلاح از طریق گفتگو انجام می‌شود به اجازه [[حاکم شرع]] نیاز ندارد اما اگر برای اصلاح ذات البین شدت عمل نیاز باشد، باید از حاکم شرع اجازه گرفته شود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۷۰.</ref> | * '''میانجی‌گری در رفع اختلافات:''' رفع اختلاف میان مردم وظیفه حکومت و [[مؤمنان]] است. در صورتی که اصلاح از طریق گفتگو انجام می‌شود به اجازه [[حاکم شرع]] نیاز ندارد اما اگر برای اصلاح ذات البین شدت عمل نیاز باشد، باید از حاکم شرع اجازه گرفته شود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۷۰.</ref> | ||
<br /> | <br /> | ||
** '''دعوت به عقلانیت:''' منشا بسیاری از اختلافات میان انسان‌ها به تبعیت از جهل و [[تعصب|تعصبات جاهلی]] می‌گردد.{{مدرک}} [[امام علی(ع)]] تبعیت مردم [[بصره]] از سران [[جنگ جمل]] که به خون‌ریزی و اختلاف میان امت منجر شد را به دلیل کم‌خردی و سفاهت آنان دانسته است.<ref> نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۴، ص۵۶.</ref> | |||
پیداکردن ریشه اختلاف، استفاده از مسائل عاطفی، داشتن [[صبر]] و پرهیز از جانبداری از دیگر راهکارهای اصلاح ذات بین معرفی شده است.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۳۱۷-۳۱۸.</ref> | پیداکردن ریشه اختلاف، استفاده از مسائل عاطفی، داشتن [[صبر]] و پرهیز از جانبداری از دیگر راهکارهای اصلاح ذات بین معرفی شده است.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۳۱۷-۳۱۸.</ref> | ||