اصلاح ذات البین: تفاوت میان نسخه‌ها

اصلاح ذات البین به معنای اصلاح رابطه بد بین اشخاص یا گروه‌ها است<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰، ج۹، ص۶.</ref> > که بر اثر درگیری، دشمنی و... ایجاد شده است.<ref> نگاه کنید به طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۷۹۸.</ref>این واژه از نخستین آیه [[سوره انفال]] گرفته شده است.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه اصلاح ذات بین.</ref>

قرآن از اصلاح ذات البین یاد کرده و به انجام آن فرمان داده است.<ref>سوره حجرات، آیه۱۰.</ref> در نامه ۲۴ و در خطبه ۱۶ نهج البلاغه به آن سفارش شده است.{{مدرک}} همچنین بنا بر آیات قرآن کسانی را که در پی اصلاح میان مردمند، از رحمت و مغفرت خدا برخوردارند.<ref>سوره نساء، آیه ۱۲۹.</ref> در برخی از روایات اصلاح ذات بین از [[نماز]] و [[روزه]]<ref>صدوق، ثواب الاعمال، ۱۴۰۶ق، ص۱۴۸.</ref> و [[صدقه]]<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۱۸، ص۴۴۱.</ref> برتر دانسته شده است. همچنین بر پایه روایتی کسی که در برای اصلاح میان دو نفر گام بردارد مشمول درود [[فرشتگان]] است و برای او [[ثواب]] درک [[شب قدر]] قرار دارد.<ref>دیلمی، اعلام الدین، ۱۴۰۸ق، ص۴۱۹.</ref>

بنا به روایتی از [[امام صادق(ع)]] گفتن دروغ برای اصلاح بین مردم مردم جایز است.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۴۱.</ref> همچنین قرآن [[نجوا]] را برای اصلاح میان مردم نیکو دانسته است؛<ref>سوره نساء، آیه ۱۱۴.</ref> با اینکه آن را در جای دیگر عملی [[شیطان|شیطانی]]<ref>سوره مجادله، آیه ۱۰.</ref> معرفی کرده است.<ref> مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۱۲۷.</ref> [[سوگند|سوگندی]] که برای ترک اصلاح میان مردم خورده باشند را معتبر نمی‌داند.<ref>سوره بقره، آیه ۲۲۴.</ref>

* '''پیش‌گیری از وقوع اختلاف:''' بر اساس نظر [[مفسران]] پیش‌گیری از بروز اختلاف میان وارثان مضمون آیه ۱۸۲ [[سوره بقره]] است<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۴۸۵.</ref> که بر [[وصی]] یا دیگران، لازم است [[موصی]] را به رعایت [[عدالت]] و عمل به وظیفه سفارش کنند تا از [[وصیت|وصیتی]] که باعث ایجاد اختلاف می‌شود، جلوگیری شود.<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۲۳۶-۲۳۹.</ref> بعضی نیز اصلاح وصیتی که زمینه بروز اختلاف را فراهم می‌کند را وظیفه حکومت اسلامی می‌دانند.<ref> طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۷۲.</ref>

* '''دعوت به عقلانیت:''' برخی منشا بسیاری از اختلافات و درگیری‌های میان انسان‌ها را به خاموش کردن چراغ [[عقل]] و تبعیت از جهل و [[تعصب|تعصبات جاهلی]] بازگردانده‌اند. [[امام علی(ع)]] تبعیت مردم [[بصره]] از سران [[جنگ جمل]] که به خون‌ریزی و اختلاف میان امت منجر شد را به دلیل کم‌خردی و سفاهت آنان دانسته است.<ref> نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۴، ص۵۶.</ref>

* '''رفع اختلافات خانوادگی:''' برای حل اختلافات خانوادگی و هنگام ترس از جدایی زن و شوهر پیشنهاد انتخاب دو داور از سوی زن و مرد برای ایجاد آشتی شده است.<ref> طوسی، التبیان، ج۳، ص۱۹۲؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۱ش، ج۳، ص۷۰.</ref>  

* '''نصیحت، موعظه و جنگ با یاغیان:''' طبق آیه نهم [[سوره حجرات]] زمانی که میان دو گروه از مومنان درگیری واقع شد، باید ابتدا از طریق نصیحت و موعظه و دعوت به قرآن و حکم خدا میانشان آشتی برقرار کرد و اگر گروهی پیشنهاد آشتی را نپذیرفت، باید با آنان جنگید تا به امر خداوند سر نهند و آنگاه میان آنان به عدل رفتار شود.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲۶، ص۸۰-۸۱؛ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۵۰.</ref>

* '''میانجی‌گری در رفع اختلافات:''' رفع اختلاف میان مردم وظیفه حکومت و [[مؤمنان]] معرفی شده است به صورتی که در موارد اصلاح از طریق گفتگو نیازی به اجازه از [[حاکم شرع]] نیست؛ ولی زمانی که شدت عمل برای اصلاح ذات البین نیاز است، باید اجازه حاکم شرع گرفته شود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۲، ص۱۷۰.</ref>

پیدا کردن ریشه اختلاف، استفاده از مسائل عاطفی، داشتن [[صبر]] و اجتناب از جانبداری جهت ایجاد اصلاح میان مردم و آشتی دادن آنها از دیگر راهکارهای اصلاح ذات بین معرفی شده است.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۳۱۷-۳۱۸.</ref>