نفس اماره: تفاوت میان نسخه‌ها

'''نَفْسِ اَمَّاره'''، حالتی نفسانی است که انسان را به بدی و [[گناه]] می‌کشاند. این اصطلاح از [[آیه]] ۵۳ [[سوره یوسف]] گرفته شده است. منظور از هواهای نفسانی را همان نفس اماره می‌دانند. همچنین می‌گویند مراد از [[جهاد نفس|جهاد با نفس]] یا جهاد اکبر که در روایات آمده است، مبارزه با نفس اماره است.

 

 

نفس اماره حالتی نفسانی است که در آن، از [[عقل]] پیروی نمی‌کند و به سمت [[گناه]] و فساد رو می‌آورد.<ref>مصباح یزدی، آیین پرواز، ص۲۷.</ref> این اصطلاح از آیه «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَ‌ةٌ بِالسُّوءِ؛ نفس قطعاً به بدى امر مى‌كند»<ref>سوره یوسف، آیه ۵۳.</ref> گرفته شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۷، ص۳۷.</ref> نفس اماره را همان هواهای نفسانی دانسته‌اند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۷، ص۳۶؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۲۳، ص۵۹۲.</ref>

برخی نفس را دارای درجاتی می‌دانند و نفس اماره را پایین‌ترین درجه آن می‌شمارند. به‌گفته اینان، نفس چند رتبه دارد: رتبه پایین آن، نفس اماره است که در آن انسان از عقل فرمان نمی‌برد. رتبه بالاتر، نفس لَوّامه است که در آن، هوشیار می‌شود و خودش را به‌خاطر کارهای بدش ملامت می‌کند. بالاتر از این رتبه هم نفس مُطمئنّه است.<ref>مصباح یزدی، آیین پرواز، ۱۳۹۹ش، ص۲۶-۲۷؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۵۹۵-۵۹۶.</ref> در این مرحله، بر اثر مداومت بر پیروی از عقل، این کار ملکه یا عادت نفس می‌شود و به اطمینان و آرامش می‌رسد.<ref>مصباح یزدی، آیین پرواز، ۱۳۹۹ش، ص۲۷..</ref>

در حدیثی از پیامبر اسلام(ص)، از جنگ نظامی با عنوان جهاد اصغر یاد شده و مبارزه با نفس، جهاد اکبر نامیده شده است.<ref>نگاه کنید به کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۱۲.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، منظور از مبارزه با نفس در این [[حدیث]] را مبارزه با نفس اماره دانسته است.<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۴۱۱.</ref> همچنین [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] با بیان حدیثی که می‌گوید بزرگ‌ترین دشمن تو نفس تو است،<ref>مجموعه ورام، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۵۹.</ref> «بزرگ‌ترین دشمن» را نفس اماره شمرده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۷، ص۳۶-۳۷.</ref>

اصطلاح نفس اماره در ادبیات فارسی کاربرد یافته است. برای مثال، سعدی در شعری، پیامد پیروی از نفس اماره را بیان کرده است:

{{ب|چو باشد تند، '''امّاره''' است نامش|بود '''لوّامه'''، چون کردند رامَش<ref>[https://ganjoor.net/shabestari/kanzolhaghayegh/sh14/ شبستری، محمود، کنزالحقایق، وبگاه گنجور، تاریخ بازدید: ۲۷ آبان ۱۳۹۹ش.]</ref>}}

  | استناد به منابع مناسب = <!--ندارد، ناقص، کامل-->ناقص

  | شناسه = <!--ناقص، کامل-->ناقص