مشیت: تفاوت میان نسخه‌ها

مشیت به خواستن، اراده کردن و خواست و اراده خداوند تعبیر شده<ref>دهخدا، لغت نامه، ذیل واژه مشیت؛ معین،‌ فرهنگ فارسی، ذیل واژه مشیت؛ انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ذیل واژه مشیت.</ref> و به تمایل پیدا کردن به چیزی تا حدی که به طلب آن منجر شود، نیز تعریف شده است.<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌، ذیل واژه شیء.</ref> این واژه را از الفاظ مشترک میان خدا و انسان دانسته‌اند؛ به صورتی که مشیت را در مورد خداوند به معنای ایجاد شیء و درباره انسان به معنای طلب و خواستن معنا کرده‌اند.<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ۱۴۱۲ق، ذیل واژه شیء؛ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌، ذیل واژه شیء.</ref>

واژه مشیت در [[قرآن]] به صورت صریح وارد نشده ولی مشتقات آن در قالب واژه‌هایی از قبیل «شاء»، «یشأ»، «یشاء» و «یشإ» بیش از دویست بار درباره خدا و انسان به کار رفته است. علاوه بر این در [[روایات]] متعددی مفهوم مشیت گاه مترادف با واژه‌های ابداع (ایجاد) و اراده و گاه متفاوت از آنها استفاده شده است.<ref>معمار، «مشیت»، ص۳۳۹.</ref>

مشیت و اراده را گاه به یک معنا دانسته و تفاوت آنها را فقط در لفظ می‌دانند؛<ref>طریحی، مجمع البحرین، ذیل واژه شیأ؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۸، ص۱۶۷-۱۶۸.</ref> ولی گاه میان آن دو تفاوت قائل شده‌اند؛ به این بیان که مشیت تنها خواستن چیزی و اراده رفتن به سمت چیزی و اقدام کردن برای انجام کاری است. بر این اساس گاهی چیزی خواسته می‌شود ولی اراده بر انجام آن تعلق نمی‌گیرد و به همین دلیل مشیت را مرتبه ضعیف اراده که با انجام فعل فاصله دارد و اراده را مرتبه قوی مشیت که به انجام فعل متصل است تعریف کرده‌اند.<ref>ابو هلال عسکری، معجم الفروق اللغویه، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۵.</ref> و به عبارتی دیگر اراده را از تعینات مشیت و متاخر از آن دانسته‌اند؛ زیرا مشیت مربوط به مرتبه علم و اراده از مراتب فعل است.<ref>قیصری، شرح فصوص الحکم، ۱۳۷۵ش، ص۸۱۶-۸۱۷.</ref>