ثقلین

ثقلین، به معنای دو شیء گران‌بها است. مشهور بودن این کلمه به سبب حدیث ثقلین است که از پیامبر نقل شده، «دو شیء گران‌بها در میان شما باقی می‌گذارم که اگر آنها را دستاویز قرار دهید، هرگز گمراه نخواهید شد: کتاب خدا و عترتم که اهل بیتم هستند...».

مفهوم‌شناسی

ثَقَلْ در لغت به معنای بار و کالای مسافر و هر شیء گران‌بها و ارزشمندی است که باید در نگهداری آن کوشش کرد. برخی از اهل لغت، ثِقْل و ثَقَل را به یک معنا دانسته‌اند، اما برخی دیگر میان آن دو تفاوت قائل شده‌اند. جمع هر دو واژه اثقال است که در چند آیه از قرآن هم به کار رفته است.

در یک آیه از قرآن کلمه ثَقَلان به کار رفته است. که بیشتر مفسران مراد از آن را دو گروه جن و انس و تعدادی از آنان هم مراد از ثقلان را قرآن و عترت (اهل بیت پیامبر) دانسته‌اند.

حدیث ثقلین

مقالهٔ اصلی: حدیث ثقلین

در حدیثی، پیامبراکرم (ص) امت خود را به تمسک کردن به دو شیء گران‌بها( قرآن و اهل‌‌بیتش سفارش کرده است. حدیث مذکور به سبب دربرداشتن واژه ثقلین، به "حدیث ثَقَلَین" یا "حدیث ثِقْلَین" مشهور است.

پیامبر اکرم، قرآن را ثقل اکبر، و اهل بیتش را ثقل اصغر معرفی کرده است.

منابع

• قرآن کریم
• ابراهیم انیس و دیگران، المعجم الوسیط، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۷ش.
• ابن درید، جمهرة اللغة، تصحیح و تعلیق رمزی منیر البعلبکی، بیروت، بی نا، ۱۹۸۸م.
• ابن منظور،محمد بن مکرم، لسان العرب ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۱ ق.
• ابن کثیر، تفسیرالقرآن العظیم، چاپ علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق.
• ابوالفتوح رازی، تفسیر روض الجنان و روح الجنان، تصحیح و تعلیق ابوالحسن شعرانی و علی اکبر غفاری، تهران، بی نا، ۱۳۸۷ش.
• قمی، علی بن ابراهیم، تفسیرالقمی، تصحیح طیب موسوی جزائری، قم، دارالکتاب، ۱۴۰۴ق.
• بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیرالقرآن، تصحیح محمود بن جعفر موسوی زرندی، تهران، چاپخانه آفتاب، ۱۳۳۴ش.