بغی: تفاوت میان نسخه‌ها

در [[قانون مجازات اسلامی]] [[ایران]] نیز برای افراد باغی مجازات [[اعدام]] و [[حبس تعزیری]] در نظر گرفته شده است.

بغی در اصطلاح [[فقه]] به‌معنای خروج و شورش علیه [[امامت|امام]] عادل و برحق است و کسی که علیه او شورش کند، باغی نامیده می‌شود.<ref>شیخ طوسی، النهایة، ۱۴۰۰ق، ص۲۹۶؛ علامه حلی، قواعد الاحکام،‌ ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۵۲۲.</ref> در منابع فقهی، برپاکنندگان جنگ‌های دوران [[حکومت امام علی(ع)]]، مانند [[جنگ جمل|جمل]]، [[جنگ صفین|صفین]]، به‌ویژه [[جنگ نهروان|خوارج]]، مصداق باغی خوانده شده‌اند.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۵۸-۲۶۰؛ شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۰۷؛ زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلته، ۱۴۰۵ق، ج۶، ص۱۴۲.</ref>

# تعدادشان زیاد باشد.<ref>محقق كركى، جامع المقاصد في شرح القواعد، ۱۴۱۴ق، ج‌۳، ص۴۸۳.</ref> البته [[شهید اول]] بغی را با یک نفر نیز محقق می‌داند.<ref>شهيد اول، اللمعة الدمشقية، ۱۴۱۰ق، ص۸۳.</ref>

برخی دیگر از [[احکام شرعی|احکام فقهیِ]] بغی عبارت است از:

* باغیان نسبت به اموال و جان‌هایی که از بین برده‌اند، ضامن هستند.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج‌۱، ص۳۰۹؛ شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۹۴؛ صالحی نجف‌آبادی، جهاد در اسلام، ۱۳۸۲ق، ص‌۱۴۲.</ref> اما مسلمانان نسبت به مال و جان تلف‌شدهٔ باغیان ضامن نیستند.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ش، ج‌۲۱، ص‌۳۴۷-۳۴۵؛ زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلته، ۱۴۰۵ق، ج۶، ص۱۴۴-۱۴۵.</ref>

* [[شیخ طوسی]] غنیمت‌گرفتن اموال اهل‌بغی را، در حال جنگ، جایز دانسته است؛<ref>شیخ طوسی، الاقتصاد، ۱۴۰۰ق، ص۳۱۵.</ref> اما [[سید مرتضی|سیدِ مرتضی]] و [[ابن‌ادریس حلی]] غنیمت‌گرفتنِ اموالِ اهل‌بغی را جایز نمی‌دانند.<ref>عمانى، مجموعه فتاوى ابن أبی عقيل، بی‌تا، ص۱۱۱؛ ابن ادریس حلی، السرائر، ج۲، ص۱۵-۱۹.</ref>  

* زنان و فرزندان باغیان اسیر نمی‌شوند.<ref>مشكينى، مصطلحات الفقه، بی‌تا، ص۱۰۲.</ref>  

* برخی از فقها، مانند [[محمدحسن نجفی|صاحبْ‌جواهر]] گفته‌اند اهل‌بغی به‌صِرف شورش، کافر شمرده نمی‌شوند؛<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۲۱، ۱۴۰۴ق، ص۳۳۷-۳۳۸.</ref> اما به‌گفته شیخ طوسی، برخی از فقهای شیعه قائل به کفر باغیان هستند.<ref>طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۳۳۶-۳۳۵.</ref>

برخی از دیدگاه‌های [[اهل سنت و جماعت|اهل‎‌سنت]] درباره مفهوم بغی و احکام آن عبارت‌اند از:

* به‌گفته ابن‌قدامه (۵۴۱ـ۶۲۰ق)،<ref>[https://shamela.ws/book/8463 كتاب المغني لابن قدامة - ط مكتبة القاهرة]، وبگاه المكتبة الشاملة.</ref> از فقهای اهل‌سنت، بیشتر فقیهان اهل‌سنت اهل‌بغی را از خَوارج دانسته‌اند که مال و جان مسلمانان را حلال شمرده‌اند.<ref>ابن‌قدامه، المغنی، ۱۳۸۸ق، ج۸، ص۵۲۴.</ref> او معتقد است جنگ با آنان به‌ این دلیل است که [[مفسد فی الارض]] هستند، نه آنکه [[کافر]] شمرده شوند.<ref>ابن‌قدامه، المغنی، ۱۳۸۸ق، ج۸، ص۵۲۴.</ref>

* از دیدگاه فقهای اهل‌سنت، به‌جز حنفیان، منظور از جنگ با اهل‌بغی، دفع شرّ باغیان است. بنابراین اسیران‌ و فراریانشان کشته و تعقیب نمی‌شوند و اموالشان، تا هنگامی که باغی‌اند، نزد امام نگهداری می‌شود.<ref>ابن‌عربی، احکام القرآن، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۷۲۰-۱۷۲۳؛ زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلته، ۱۴۰۵ق، ج۶، ص۱۴۳-۱۴۶.</ref>{{سخ}}

==قانون مجازات اسلامی==

* حبس تعزیری: شورشیان، اگر قبل از درگیری و استفاده از سلاح، دستگیر شوند، به [[حبس تعزیری]] محکوم می‌شوند.<ref>معاونت حقوقی ریاست جمهوری، قانون مجازات اسلامی، ۱۳۹۲ش، ص۶۸، ماده ۲۸۸.</ref>