۱۶٬۵۵۴
ویرایش
عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
'''عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب''' (درگذشت ۸۰ق) همسر [[حضرت زینب(س)]]. | '''عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب''' (درگذشت ۸۰ق) همسر [[حضرت زینب(س)]]. | ||
او نخستین مولود [[اسلام|مسلمانان]] در [[حبشه]] بود | او نخستین مولود [[اسلام|مسلمانان]] در [[حبشه]] بود و در سال هفتم قمری به همراه پدر و مادرش به مدینه مهاجرت کرد. عبدالله در حمایت از [[علی(ع)]] در جنگ‌های [[جنگ جمل|جمل]] و [[جنگ صفین|صفین]] شرکت کرد. | ||
وی تا زمان [[صلح امام حسن علیه السلام|صلح امام حسن(ع) با معاویه]]، با آن حضرت همراه بود. او در دوره حکومت [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] و [[یزید]] عطایای آنها را می‌پذیرفت و در [[واقعه کربلا]] حضور نداشت؛ اما دو تن از فرزندانش به نامهای [[عون بن عبدالله بن جعفر|عون]] و [[محمد بن عبدالله بن جعفر|محمد]] در [[روز عاشورا]] به شهادت رسیدند و برخی دیگر از فرزندانش نیز در [[واقعه حره|واقعه حَرِّه]] کشته شدند. | وی تا زمان [[صلح امام حسن علیه السلام|صلح امام حسن(ع) با معاویه]]، با آن حضرت همراه بود. او در دوره حکومت [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] و [[یزید]] عطایای آنها را می‌پذیرفت و در [[واقعه کربلا]] حضور نداشت؛ اما دو تن از فرزندانش به نامهای [[عون بن عبدالله بن جعفر|عون]] و [[محمد بن عبدالله بن جعفر|محمد]] در [[روز عاشورا]] در کربلا به شهادت رسیدند و برخی دیگر از فرزندانش نیز در [[واقعه حره|واقعه حَرِّه]] کشته شدند. | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==ولادت و کودکی== | ==ولادت و کودکی== | ||
جعفر بن ابی‌طالب در [[هجرت به حبشه]]، همسرش اسماء را با خود برد.<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، ج۱، ص۳۲۳.</ref> و عبدالله، به عنوان نخستین مولود [[اسلام|مسلمانان]]، در آنجا متولد شد.<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۸۸۰ـ۸۸۱.</ref> عبدالله در [[سال هفتم هجری قمری|سال هفتم هجرت]]، پس از [[غزوه خیبر]]، به همراه خانواده‌اش به [[مدینه]] رفت.<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۴۲.</ref> | جعفر بن ابی‌طالب در [[هجرت به حبشه]]، همسرش اسماء را با خود برد.<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، ج۱، ص۳۲۳.</ref> و عبدالله، به عنوان نخستین مولود [[اسلام|مسلمانان]]، در آنجا متولد شد.<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۸۸۰ـ۸۸۱.</ref> عبدالله در [[سال هفتم هجری قمری|سال هفتم هجرت]]، پس از [[غزوه خیبر]]، به همراه خانواده‌اش به [[مدینه]] نزد پیامبر(ص) رفت.<ref> ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۴۲.</ref> | ||
بنابر برخی روایات، هنگامی که جعفر در [[جنگ موته]] به شهادت رسید، پیامبر(ص) فرزندان او از جمله عبدالله را مورد نوازش قرار داد.<ref> واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۶۶ـ۷۶۷.</ref> پس از این جنگ، عبدالله را، باتوجه به حدیثی از پیامبر دربارۀ جعفر، ابن‌ذی‌الجناحین (صاحب دو بال) خواندند.<ref> نگاه کنید به ابن‌حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۵۹۴.</ref> | بنابر برخی روایات، هنگامی که جعفر در [[جنگ موته]] به شهادت رسید، پیامبر(ص) فرزندان او از جمله عبدالله را مورد نوازش قرار داد.<ref> واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۷۶۶ـ۷۶۷.</ref> پس از این جنگ، عبدالله را، باتوجه به حدیثی از پیامبر دربارۀ جعفر، ابن‌ذی‌الجناحین (صاحب دو بال) خواندند.<ref> نگاه کنید به ابن‌حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۵۹۴.</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
===در عصر امام علی(ع) === | ===در عصر امام علی(ع) === | ||
عبدالله در بیشتر حوداث دوران [[خلافت علی(ع)]] حضور داشت و با او [[بیعت]] کرد.<ref> مفید، الجمل، ص۱۰۷</ref> او به طرفداری از علی(ع) در [[جنگ جمل]] شرکت کرد<ref> مسعودی، مروج الذهب، بیروت، ج۳، ص۱۰۵</ref> | عبدالله در بیشتر حوداث دوران [[خلافت علی(ع)]] حضور داشت و با او [[بیعت]] کرد.<ref> مفید، الجمل، ص۱۰۷.</ref> او به طرفداری از علی(ع) در [[جنگ جمل]] شرکت کرد<ref> مسعودی، مروج الذهب، بیروت، ج۳، ص۱۰۵</ref> و در [[جنگ صفین]] نیز در سپاه امام علی(ع) بر قبایل [[قریش]]، [[قبیله اسد|اَسَد]] و [[قبیله کنانه|کنانه]] ریاست داشت<ref>ابن‌عساکر، ج۲۷، ص۲۷۲.</ref> و به کمک [[مسلم بن عقیل]] پیادگانِ سَمت راست سپاه امام را فرماندهی می‌کرد.<ref> ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۲۴.</ref> بنا به نقلی علی(ع) علت پذیرش [[ماجرای حکمیت|حَکَمیت]] را زنده ماندن افرادی همچون عبدالله بن جعفر دانست.<ref> منقری، وقعة الصفین، ۱۳۸۲ق، ص۵۳۰</ref> عبدالله از کسانی بود که به پایبندی [[عراق|عراقیان]] بر عهدنامه حکمیت گواهی داد.<ref>منقری، وقعة صفین، ۱۳۸۲ق، ص۵۰۷.</ref> | ||
علی(ع) به پیشنهاد او [[محمد بن ابی‌بکر]] (برادر مادری عبدالله) را به جای [[قیس بن سعد]] به ولایت [[مصر]] منصوب کرد.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۵۵۴-۵۵۵.</ref> به گفتۀ [[ابن‌ابی‌الحدید]]، علی(ع) می‌خواست عبدالله را به سبب [[تبذیر]]، از تصرف در اموالش منع کند، ازاین‌رو او با [[زبیر]] شریک شد و امام دیگر او را [[محجور]] نکرد.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۵۳.</ref> | |||
علی(ع) به | ===پس از شهادت امام علی(ع)=== | ||
به گزارش ابن‌سعد و [[علی بن حسین مسعودی]] عبدالله، پس از [[شهادت]] امام علی(ع)، [[ابن ملجم]] را [[قصاص]] کرد.<ref>ابن‌سعد، الطبقات‌الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۲۸-۲۹؛ مسعودی، مروج‌الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۱۴-۴۱۶.</ref> البته این گفته خلاف نقل مشهور است و با عبارت دیگری از مسعودی که می‌گوید: «و قتل الحسنُ عبدالرحمن بن ملجمَ علی حسب ما ذکرنا»<ref>مسعودی، مروج‌الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۲۶.</ref> سازگار نیست. طبق نقل شیخ مفید [[امام حسن مجتبی(ع)]] دستور داد ابن‌ملجم قصاص شود و گردن او زده شد.<ref> مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۲.</ref> | |||
عبدالله ر ماجرای صلح امام حسن با معاویه در سپاه امام حسن(ع) بود.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۶۵.</ref> | |||
===در حکومت معاویه=== | |||
===در | |||
[[پرونده:Al-Baqi'.jpg|بندانگشتی|[[قبرستان بقیع]]، شماره ۵ مقبره عبدالله بن جعفر را نشان می‌دهد]] | [[پرونده:Al-Baqi'.jpg|بندانگشتی|[[قبرستان بقیع]]، شماره ۵ مقبره عبدالله بن جعفر را نشان می‌دهد]] | ||
عبدالله در حکومت معاویه، با دربار او در [[دمشق]] ارتباط برقرار کرد و به نزد او در دمشق رفت.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۰۰ق، ج۵، ص۸۸.</ref> معاویه ۱.۰۰۰.۰۰۰ درهم مقرری سالیانه برای وی تعیین کرد و یزید آن را به ۲.۰۰۰.۰۰۰ درهم افزایش داد.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ۱۳۹۴ق، ص۴۵.</ref> | |||
معاویه وی را سید [[بنی‌هاشم]] لقب داد، اما عبدالله چنین لقبی را مختص به [[حسنین(ع)]] می‌دانست.<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۲۹۷.</ref> برخی احترام معاویه به عبدالله بن جعفر را برخاسته از تلاش وی برای جذب بزرگان و سران قبایل، و شاید برای کاستن از مقام فرزندان امام علی دانسته‌اند.<ref>مهدویان، ص۳۶.</ref> | معاویه وی را سید [[بنی‌هاشم]] لقب داد، اما عبدالله چنین لقبی را مختص به [[حسنین(ع)]] می‌دانست.<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۲۹۷.</ref> برخی احترام معاویه به عبدالله بن جعفر را برخاسته از تلاش وی برای جذب بزرگان و سران قبایل، و شاید برای کاستن از مقام فرزندان امام علی دانسته‌اند.<ref>مهدویان، ص۳۶.</ref> | ||
در مجالس معاویه بین [[یزید]] با عبدالله بن جعفر مفاخراتی صورت گرفته است<ref>ابن‌عساکر، ج۲۷، ص۲۶۵ـ۲۶۶، ۲۶۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۲۹۵ـ۲۹۷، ج۱۵، ص۲۲۹.</ref> در یکی از این مجالس، که حسنین نیز حضور داشتند، بین معاویه و عبدالله مشاجره‌ای رخ | در مجالس معاویه بین [[یزید]] با عبدالله بن جعفر مفاخراتی صورت گرفته است<ref>ابن‌عساکر، ج۲۷، ص۲۶۵ـ۲۶۶، ۲۶۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۲۹۵ـ۲۹۷، ج۱۵، ص۲۲۹.</ref> در یکی از این مجالس، که حسنین(ع) نیز حضور داشتند، بین معاویه و عبدالله مشاجره‌ای رخ داد؛ عبدالله به بیان [[فضیلت علی(ع)]] و خاندانش پرداخت و ذکر نام [[امامان دوازده‌گانه]] به [[امامت]] آنان نیز اشاره کرد.<ref> طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۱۳۷ـ۱۳۸</ref> | ||
به گفته ابن‌ابی‌الحدید، هنگامی که امام حسن(ع) به [[شهادت]] رسید، [[مروان بن حکم | به گفته ابن‌ابی‌الحدید، هنگامی که امام حسن(ع) به [[شهادت]] رسید، [[مروان بن حکم]] از دفن وی در کنار مرقد [[پیامبر(ص)]] جلوگیری کرد. عبدالله، [[امام حسین(ع)]] را [[سوگند]] داد تا از مشاجره با مروان بپرهیزد.<ref> ابن‌ابی‌الحدید، ج۱۶، ص۵۰</ref> | ||
===واقعه کربلا=== | ===واقعه کربلا=== | ||
در حرکت امام حسین(ع) از [[مکه]] به سوی [[کوفه]]، عبدالله نامهای به او نوشت و او را از حرکت به سوی کوفه برحذر داشت. وی همچنین از | در حرکت امام حسین(ع) از [[مکه]] به سوی [[کوفه]]، عبدالله نامهای به او نوشت و او را از حرکت به سوی کوفه برحذر داشت. وی همچنین از عمرو بن سعید والی مکه، نیز برای امام حسین(ع) امان‌نامه گرفت.<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۳۸۷ـ۳۸۸.</ref> | ||
عبدالله در واقعه کربلا حضور نداشت؛ اما دو فرزندش در [[روز عاشورا]] به شهادت رسیدند.<ref> نگاه کنید به طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۶۶.</ref> | عبدالله در واقعه کربلا حضور نداشت؛ اما دو فرزندش در [[روز عاشورا]] به شهادت رسیدند.<ref> نگاه کنید به طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۶۶.</ref> | ||
درباره علت غیبت عبدالله در [[واقعه کربلا]] اختلاف است. محمدحسین رجبی دوانی (زاده ۱۳۳۹ش) پژوهشگر تاریخ اسلام، وی را به جهت غیبت در کربلا سرزنش | درباره علت غیبت عبدالله در [[واقعه کربلا]] اختلاف است. محمدحسین رجبی دوانی (زاده ۱۳۳۹ش) پژوهشگر تاریخ اسلام، وی را به جهت غیبت در کربلا سرزنش کرده و به‌همین‌جهت وی را شایسته همسری [[حضرت زینب]] نمی‌داند.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/5499008 رجبی دوانی، «چرا همسر حضرت زینب(س) ایشان را در کربلا همراهی نکرد؟»، پایگاه خبری باشگاه خبرنگاران جوان.</ref> در مقابل، احتمال‌هایی مانند کهولت سن، نابینایی و احتمال مأموریت‌داشتن وی در [[مدینه]] از جانب امام حسین(ع) به عنوان علت عدم همراهی وی بیان شده است<ref>عرب ابوزیدآبادی، [http://tarikh.nashriyat.ir/node/564 «عبدالله‌بن جعفر و قيام كربلا»]، ۱۳۸۸ش.</ref> البته گفته شده که این احتمال‌ها بر اساس حدس و گمان است و شواهد تاریخی آنها را تأیید نمی‌کند.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/46442 عبدالله بن جعفر و قیام کربلا] پرتال جامع علوم انسانی</ref> | ||
در [[واقعه حره]] ([[سال ۶۳ هجری قمری|۶۳ق]] )، عبدالله بن جعفر دربارۀ مردم [[مدینه]] با [[یزید]] مذاکره کرد و کوشید یزید را از خشونت با مردم مدینه بازدارد. یزید خواست وی را، در صورت اطاعت اهالی مدینه، پذیرفت. عبدالله برای عده‌ای از سران مدینه نامه نوشت و از آنان خواست که متعرض سپاه یزید نشوند.<ref> ابن‌سعد، الطبقات‌الکبیر، ج۷، ص۱۴۵.</ref> | در [[واقعه حره]] ([[سال ۶۳ هجری قمری|۶۳ق]] )، عبدالله بن جعفر دربارۀ مردم [[مدینه]] با [[یزید]] مذاکره کرد و کوشید یزید را از خشونت با مردم مدینه بازدارد. یزید خواست وی را، در صورت اطاعت اهالی مدینه، پذیرفت. عبدالله برای عده‌ای از سران مدینه نامه نوشت و از آنان خواست که متعرض سپاه یزید نشوند.<ref> ابن‌سعد، الطبقات‌الکبیر، ج۷، ص۱۴۵.</ref> | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
عبدالله بن جعفر چند سال از عمر خود را در [[بصره]]، [[کوفه]] و [[شام]] به سر برد و سرانجام در [[مدینه]] اقامت گزید.{{مدرک}} | عبدالله بن جعفر چند سال از عمر خود را در [[بصره]]، [[کوفه]] و [[شام]] به سر برد و سرانجام در [[مدینه]] اقامت گزید.{{مدرک}} | ||
== | ==سخاوت== | ||
عبدالله ملقب به بحرالجود بود<ref>ابن‌عبدالبر، ج۳، ص۸۸۱.</ref> و نام او را در زمره چهار بخشنده [[بنی‌هاشم|هاشمی]] ذکر کرده‌اند.<ref>ابن‌عنبه، عمدة الطالب، ۱۴۱۷ق، ص۳۶.</ref> به گزارش [[یعقوبی]] وی یک‌بار جامه‌های تن خود را به فردی مستحق داد.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۷۷.</ref> همچنین بلاذری پس از نقل مقرری او گفته است که بذل و بخشش وی چنان بود که قبل از پایان سال بلکه بدهکار می‌شد.<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ۱۳۹۴ق، ص۴۵.</ref> | |||
[[عبیدالله بن قیس]] درباره جود و بخشش وی اشعاری سروده است<ref>نک: ابن‌عساکر، ج۲۷، ص۲۷۱ـ۲۷۲</ref> همچنین به گفته ابن‌عبدالبر حکایات زیادی از جود و سخاوت او نقل شده است.<ref> نک ابن‌عبدالبر، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۸۸۲.</ref> | |||
[[ | گفته شده است او [[غناء]] را ناروا نمی‌دانست.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۸۸۱.</ref> ازاین‌رو از مغنیانی چون بُدَیح، سائب خاثر و نشیط، حمایت می‌کرد.<ref>نگاه کنید به طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۳۳۶ـ۳۳۷.</ref> | ||
==راویان== | ==راویان== | ||
| خط ۱۲۳: | خط ۱۲۵: | ||
* طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، الطبعة الثانیة، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | * طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، الطبعة الثانیة، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م. | ||
* عرب زیدآبادی، عبدالرضا، «[http://tarikh.nashriyat.ir/node/564 عبدالله بن جعفر و قيام كربلا]»، مجله تاریخ اسلام در آینه پژوهش، شماره ۲۱، سال ششم، بهار ۱۳۸۸ش. | * عرب زیدآبادی، عبدالرضا، «[http://tarikh.nashriyat.ir/node/564 عبدالله بن جعفر و قيام كربلا]»، مجله تاریخ اسلام در آینه پژوهش، شماره ۲۱، سال ششم، بهار ۱۳۸۸ش. | ||
* طوسی، محمد بن حسن، | * طوسی، محمد بن حسن، الغیبة للحجة، تصحیح عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، دار المعارف الاسلامیه، قم ۱۴۱۱ق. | ||
* کوفی، محمد بن سلیمان، مناقب الامام امیرالمؤمنین، تحقیق محمدباقر محمودی، قم، مجمع احیای فرهنگ اسلامی، ۱۴۱۲-۱۴۲۳ق. | * کوفی، محمد بن سلیمان، مناقب الامام امیرالمؤمنین، تحقیق محمدباقر محمودی، قم، مجمع احیای فرهنگ اسلامی، ۱۴۱۲-۱۴۲۳ق. | ||
*مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، دارالهجره، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق. | *مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، دارالهجره، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق. | ||