آیه محارم: تفاوت میان نسخه‌ها

}}'''آیه مَحارِم''' آن دسته از [[محارم]] و خویشاوندان [[محارم|نَسَبى]]، [[محارم|سَبَبى]] و [[محرمیت رضاعی|رِضاعی]] که [[ازدواج]] با آنها [[حرام]] است را معرفی می‌کند. در این آیه هفت دسته از زنانی که به واسطه محرمیت و خویشاوندی نسبی، دو دسته از زنانی که به واسطه محرمیت رضاعی و چهار دسته از زنانی که به واسطه ازدواج یا خویشاوندی سببی، ازدواج با آنها حرام است، ذکر شده است.

این آیه با آیه سی و یک [[سوره نور]] که به معرفی برخی از [[محارم]] پرداخته، مرتبط است. آیه ۳۱ سوره نور درباره عدم لزومِ داشتنِ [[حجاب]] نزد [[محارم]] است.

از [[شیخ طوسی]] در کتاب [[التبیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|التبیان فی تفسیر القرآن]] درباره [[شأن نزول]] این بخش از آیه «وَحَلائِلُ أَبْنائِكُمُ الَّذِينَ مِنْ أَصْلابِكُمْ؛ و زنان پسرانتان که از نسل خودتان هستند.» چنین آورده است که این آیه در زمانی نازل شد که [[رسول خدا]] با زینب، همسرِ [[زید بن حارثه]] (پسرخوانده خود) پس از کشته شدن او در جنگ، ازدواج کرد و مشرکان به نجوا و گفت و شنود پرداختند.<ref>شیخ طوسی، التبیان فی التفسیر القرآن، دار إحیاء التراث العربی، ج۳، ص۱۵۹.</ref>

گفته می‌شود ازدواج پیامبر با زینب به جهت از بین بردن یکی از رسوم غلط [[جاهلیت|دوران جاهلی]] بوده است که تمام احکام مربوط به فرزندان حقیقی را در حق فرزندخوانده نیز جاری کرده‌ و ازدواج با همسر او-بعد از فوت یا طلاق-را قبیح می‌دانسته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۳، ص۳۳۰.</ref>

محارم، کسانی‌اند که به سبب نوعی خویشاوندی، نگاه کردن و آشکار کردن زینت برای همدیگر جایز و ازدواج آنها با هم حرام است.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۸۱ش، ص۲۷۲. </ref> آیه محارم بيان‌گر آن گروه از خويشاوندان [[محارم|نسبى]]، [[محارم|سببى]] و [[محرمیت رضاعی|رضاعی]] است كه ازدواج با آنان حرام است:<ref>محقق اردبیلی، زبدة‌البیان، المكتبة المرتضوية، ص۵۲۳-۵۲۴.</ref>

*'''نسب:''' نوعی خویشاوندی است که به واسطه تولد یک یا چند نفر از دیگری حاصل می‌شود.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۲۲۵.</ref> [[مجتهد|فقها]] با استناد به این آیه، ازدواج هفت دسته از مردان بر هفت دسته از زنان به‌واسطه نسب، را حرام دانسته‌اند:<ref>محقق اردبیلی، زبدة‌البیان، المكتبة المرتضوية، ص۵۲۳-۵۲۴؛  نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۳۸.</ref>

*خواهر <ref>امام خمینی، تحریر‌الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref>

*عمه، شامل عمه‌های پدر و عمه‌های مادر نیز می‌شود.<ref>امام خمینی، تحریر‌الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref>

*خاله، شامل خاله‌های پدر و خاله‌های مادر نیز می‌شود.<ref>امام خمینی، تحریر‌الوسیله، ۱۴۳۴ق، ج۲، ص۲۸۳.</ref>

*'''رضاع:''' مَحرَمیت رِضاعی، نوعی خویشاوندی است که بر اثر شیرخوردن کودک از زنی غیر از مادرش ایجاد می‌شود.<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۲۶۴.</ref> در این آیه فقط به حرمت ازدواج با مادر و خواهران رضاعی اشاره شده است.<ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، منشورات المكتبة المرتضویة، ج۲، ص۱۸۲.</ref> فقها با استناد به روایتی از [[پیامبر (ص)]] «هر آنچه به واسطه نسب حرام است، به واسطه [[رضاع]] نیز حرام است»،<ref>مغربی، دعائم‌الاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۲۴۰.</ref> همه زنانی که به واسطه نسب، ازدواج با آنها حرام است، ازدواج با آنها به واسطه رضاع را نیز حرام دانسته‌اند.<ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، منشورات المكتبة، ج۲، ص۱۸۲؛ محقق اردبیلی، زبدة‌البیان، المكتبة المرتضوية، ص۵۲۴.</ref>

*'''سبب:''' با خواندن [[صیغه عقد]]، علاوه بر زن و شوهر نسبت به یکدیگر، برخی از خویشاوندان مرد و زن بر یکدیگر محرم می‌شوند که به آن‌ها محارم سبَبَی می‌گویند.<ref> شهیدثانی، مسالک‌الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۲۸۱.</ref> آیه محارم به چهار مورد از زنانی که به واسطه خویشاوندی سببی، ازدواج با آنها حرام است، اشاره کرده که عبارتند از: مادرِ زن، دختر زنی که با او ازدواج کرده و آمیزش کرده است، زنانِ پسران (عروس) و ازدواج با دو خواهر در زمان واحد.<ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، منشورات المكتبة المرتضویة، ج۲، ص۱۸۴.</ref>

آیه ۳۱ [[سوره نور]] نیز ضمن بیان برخی دستورات به بانوان برخی از محارم آنان را بر شمرده است:

{{گفتاورد تزیینی|{{عربی|اندازه=۱۰۰%|وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ... وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ}}

و به زنان با ایمان بگو:... زیورهايشان را جز برای شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان آشکار نکنند.(۳۱)}}

*امام خمینی، سید روح‌الله، تحریر‌الوسیله، قم، مؤسّسة تنظیم ونشر آثار الإمام الخمینی، چاپ اول، ۱۴۳۴ق.

*فاضل مقداد، ابن عبدالله سیوری، کنز العرفان فی فقه القرآن، قم، منشورات المكتبة المرتضویة للإحیاء الآثار الجعفریة، بی‌تا.

*محقق اردبیلی، زبدة‌البیان فی آیات الاحکام، تهران، المكتبة المرتضوية لإحياء الآثار الجعفرية، چاپ اول، بی‌تا.

*مشکینی، علی اکبر، مصطلحات الفقه، قم، نشر الهادی، چاپ سوم، ۱۳۸۱ش.

  | استناد به منابع مناسب = <!--ندارد، ناقص، کامل-->ناقص

  | جامعیت = <!--ندارد، دارد-->ندارد