مسخ: تفاوت میان نسخه‌ها

ابن‌منظور مسخ را به معنای تغییر صورتی به یک صورت بد دانسته است.<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق،  ج۳، ص۵۵.</ref> لفظ مسخ یکبار در [[قرآن]] آمده است.<ref>سوره یس، آیه۶۷.</ref> محتوای مسخ نیز در چندین آیه پیرامون [[اصحاب سبت]] ذکر شده است.<ref>سوره بقره، آیه۶۵؛ سوره مائده آیه ۶۰، سوره اعراف آیه ۱۶۶.</ref> به همین جهت در کتاب‌های تفسیری، مسخ مطرح شده است. علاوه بر این، کتاب‌های کلامی نیز به این موضوع پرداخته‌اند.{{مدرک}}

در [[تناسخ]]، [[روح]] پس از جدایی از بدن خویش، به جنین یا بدن دیگر تعلق می‌گیرد، ولی در مسخ، روح از بدن جدا نمی‌شود بلکه تنها شکل و صورت بدن تغییر می‌کند تا انسان گناه‌کار خود را به صورت حیوان دیده و از آن رنج ببرد. به تعبیر دیگر نفس انسان تبهکار از مقام انسانی به مقام حیوانی تنزل نمی‌کند.<ref>سبحانی، منشور عقائد امامیه،‌ ۱۳۷۶ش، ص۱۹۵.</ref>

براساس آموزه‌های اسلامی، در قیامت گروه‌هایی مسخ شده و در صورت حیوان محشور می‌گردند:

* [[معاذ بن جبل]] از [[پیامبر اسلام]] در مورد آیه «یوْمَ ینْفَخُ فِی الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً؛ روزى كه در «صور» دمیده می‌شود و شما فوج فوج (به محشر) می‌آیید»<ref>سوره نبأ، آیه۱۸.</ref> سوال کرد. پیامبر(ص) فرمود: « ... برخی از آن‌ها به شکل میمون، برخی به صورت خوک ... محشور می‌شوند.<ref>قرطبی، الجامع لأحكام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۲۰، ص۱۷۵.</ref>

* [[امام محمد باقر علیه السلام|امام باقر(ع)]] فرمود: آنان که قَدَر الهى را دروغ می‌پندارند، در حالى از گورهایشان به پا خیزند كه به میمون و خوک تبدیل شده‏‌اند.<ref>شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ۱۴۰۶، ص۲۱۲.</ref>

مولوی این مطلب را چنین می‌آورد:

البته مسخ در آن دنیا به معنای تغییر در اصل وجودی انسان نیست بلکه با وجود اصل انسانیت انسان،‌ ظاهر او تبدیل به حیوان می‌شود. شهید مطهری این مطلب را چنین توضیح می‌دهد: قیامت به هر شكلى كه باشم، با همین بدن باشم یا با بدن دیگر، صد درصد همان من هستم منتها ممكن است شكل من عوض شده باشد. حتى اگر من را در قیامت به تناسب ملكات روحى من، مسخ كنند و به صورت حیوانى محشور كنند باز من هستم كه در آنجا داراى اندام حیوانى هستم، «من» «من» است.<ref>مطهری،‌ مجموعه‏ آثار، ۱۳۶۸ش، ج۴، ص۷۰۳.</ref>

* تمام انسان‌هایی که خوی حیوانی بر آن‌ها غلبه کرده است، در باطن خود دچار مسخ شده و باطن آن‌ها به حیوان تبدیل می‌شود و نور الهی در آن کم‌رنگ می‌گردد.

بسیاری از محققان اسلامی معتقدند؛ انسان از نظر روحی و معنوی ممكن است مسخ شود، تبدیل به یک حیوان شود و حتی از یک حیوان نیز بدتر گردد. برخی مفسران تعبیر قرآنی «أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَل؛ آنها مانند چهارپایان‌اند بلكه حتی گمراه‏‌تر هستند».<ref>سوره اعراف، آیه۱۷۲.</ref> را در اشاره به همین مطلب دانسته‌اند.<ref>میرجهانى، تفسیر ام الكتاب، ص۲۷۰.</ref>

اصحاب سَبْت گروهی از [[بنی‌اسرائیل]] بودند که بنا به آیات قرآن به خاطر نافرمانی [[خدا]] و صید ماهی در [[روز شنبه]] به [[عذاب الهی]] گرفتار شدند. عذاب  دنیوی این قوم مسخ شدن بوده است.<ref>سوره بقره،‌آیه ۶۵.</ref>

بنابر آیات قرآن،‌ [[حواریون]] [[حضرت عیسی(ع)]] از خداوند طلب مائده آسمانی کردند،<ref>سوره مائده، آیه۱۱۲.</ref> در نهایت حضرت عیسی(ع) از خداوند طلب استجابت دعای حواریون خود را کرد.<ref>سوره مائده، آیه۱۱۴.</ref> خداوند چنین پاسخ گفت: «إِنىّ‏ِ مُنزَِّلُهَا عَلَیكُمْ  فَمَن یكْفُرْ بَعْدُ مِنكُمْ فَإِنىّ‏ِ أُعَذِّبُهُ عَذَابًا لَّا أُعَذِّبُهُ أَحَدًا مِّنَ الْعَالَمِینَ؛ «من آن را بر شما نازل می‌كنم ولى هر كس از شما بعد از آن كافر گردد (و راه انكار را برود)، او را مجازاتى می‌كنم كه احدى از جهانیان را چنان مجازات نكرده باشم!».<ref>سوره مائده، آیه۱۱۵.</ref>

البته برخی از مفسران همچون علامه طباطبائی مسخ شدن این گروه را نپذیرفته و آن‌را با صریح قرآن در تضاد دانسته است.<ref>طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۶، ص۲۳۹.</ref>

برخی منابع شیعه<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۴۹۳.</ref> و اهل سنت<ref>طبرانی، المعجم الكبیر، ۱۴۱۵ق، ج۴،‌ ص۲۴۵.</ref> نقل‌هایی را پیرامون مسخ فرد یا افراد مختلف نقل کرده‌اند.

پیرامون تحقق مسخ در دنیا نظرات مختلفی وجود دارد. برخی معتقدند مسخ تنها در باطن انسان می‌باشد و چهره انسانی به جای خود باقی است. در مقابل مشهور مفسرین معتقدند مسخ در جسم نیز تحقق می‌ یابد و یک معنای حقیقی است.<ref>مغنیه، تفسیر الكاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۱۲۱.</ref>

مولوی این معنا را چنین تبیین می‌کند:

اما در مورد بعید بودن این مطلب برخی چنین استدلال کرده‌اند که با پذیرش وقوع معجزه توسط پیامبران،‌خارق العاده بودن یک عمل نمی‌تواند دلیلی بر محال بودن آن تلقی شود. بلکه یکی از شرائط معجزه همین خارق العاده بودن است.<ref>شاکر، میری، ماهیت عذاب مسخ در آموزه‌های دینی، ص۳۰.</ref>

از [[مجاهد]] نقل شده که مسخ در این دنیا را حقیقی ندانسته بلکه آن را تمثیلی و به مانند آیه: «كَمَثَلِ الْحِمارِ یحْمِلُ أَسْفاراً؛ مانند درازگوشى است كه كتاب‏‌هايى را حمل می‌كند»<ref>سوره جمعه، آیه۵.</ref> دانسته است.<ref>طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۲۶۴.</ref>

از [[عبدالرزاق کاشانی]] نقل شده که این مسخ تنها در باطن انسان بوده است. به بیان دیگر یهودیان مسخ شده در صورت ظاهری به مانند مردم بودند ولی (در واقع) از آنان نبودند.<ref>مولی عبدالرزاق کاشانی، تاویلات القرآن، ج۱، ص۵. به نقل از جوادی آملی،  تسنیم، ۱۳۸۸ش، ج۵، ص۱۳۳.</ref>

[[رشید رضا]] از مفسران معاصر مسخ جسمی را نص آیه نمی‌داند و حتی اشکالاتی را بر این قول ذکر می‌کند.<ref>رشید رضا، المنار، ۱۹۹۰م، ج۱، ص۲۸۵.</ref> این اعتقاد از برخی دیگر از مفسران همچون محمد عبده نیز نقل شده است.<ref>به نقل از مغنیه، تفسیر الكاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۱۲۱.</ref>

برخی محققان اجماع مسلمانان را بر این دانسته‌اند که حیوانات امروزی از نسل آدم نمی‌باشند و افراد مسخ شده پس از سه روز مردند بدون اینکه از دوران حیوان بودن آن‌ها نسلی ادامه یافته باشد.<ref>صدرالمتألهین، تفسیر القرآن الكریم، ۱۳۶۶ش، ج۳، ص۴۶۸.</ref>

  | استناد به منابع مناسب = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل