پرش به محتوا

سبع المثانی: تفاوت میان نسخه‌ها

۵۶۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۲ ژانویهٔ ۲۰۲۱
جز
تمیزکاری
جزبدون خلاصۀ ویرایش
جز (تمیزکاری)
خط ۱: خط ۱:
{{سوره||نام = فاتحه |کتابت = ۱|جزء = ۱|آیه = ۷|مکی/مدنی = مکی|شماره نزول = ۵|بعدی = [[سوره بقره|بقره]] |قبلی = |کلمه = ۲۹|حرف = ۱۴۳ |تصویر=سوره فاتحه.jpg}}
{{سوره||نام = فاتحه |کتابت = ۱|جزء = ۱|آیه = ۷|مکی/مدنی = مکی|شماره نزول = ۵|بعدی = [[سوره بقره|بقره]] |قبلی = |کلمه = ۲۹|حرف = ۱۴۳ |تصویر=سوره فاتحه.jpg}}
'''سَبْع الْمَثانِی''' تعبیری است [[قرآن|قرآنی]] و از نام‌های [[سوره حمد]]. از آن جا که سوره حمد از هفت [[آیه]] تشکیل شده و در [[نماز]] دوبار خوانده می‌شود، به آن سبع مثانی گفته می‌شود. البته نظرات دیگری نیز وجود دارد مانند اینکه همه قرآن را مثانی و سبع هفت سوره بزرگ ابتدای آن است.
'''سَبْع الْمَثانِی''' از نام‌های [[سوره حمد]] است که به دلیل دارا بودن هفت [[آیه]] و دوبار خواندن شدن در [[نماز]] به این نام نامیده شده است.
==شأن نزول==
==شأن نزول==
تعبیر «سَبْعاً مِنَ الْمَثانی» در [[سوره حجر]] آمده «وَ لَقَدْ آتَیناک سَبْعاً مِنَ الْمَثانی وَ الْقُرْآنَ الْعَظیمَ؛ و به راستی که هفت آیه از مثانی و قرآن بزرگ را به تو عطا کردیم».<ref>سوره حجر،آیه ۷۸.</ref>
تعبیر «سَبْعاً مِنَ الْمَثانی» در [[سوره حجر]] آمده «وَ لَقَدْ آتَیناک سَبْعاً مِنَ الْمَثانی وَ الْقُرْآنَ الْعَظیمَ؛ و به راستی که هفت آیه از مثانی و قرآن بزرگ را به تو عطا کردیم».<ref>سوره حجر،آیه ۷۸.</ref>


در شأن نزول این آیه آمده «هفت قافله برای یهود [[بنی‌ قریظه|بنی‌قریظه]] و [[بنی‌نضیر]] با بار پارچه، عطر و جواهر و... وارد [[مدینه]] شد. مسلمانان گفتند اگر این اموال برای ما بود، قوی و توانگر می‌شدیم و در راه خدا [[انفاق]] می‌کردیم. پس از آن، آیه ۷۸ سوره حجر (در تسلّی مؤمنان) نازل شد و [[پیامبر(ص)]] فرمود: هفت آیه به شما دادم که از این هفت قافله بهتر است.<ref>واحدی نیشابوری، اسباب النزول، ۱۳۸۳ش، ص۱۴۷.</ref>
در شأن نزول این آیه آمده «هفت قافله برای یهود [[بنی‌ قریظه|بنی‌قریظه]] و [[بنی‌نضیر]] با بار پارچه، عطر و جواهر و... وارد [[مدینه]] شد. مسلمانان گفتند اگر این اموال برای ما بود، قوی و توانگر می‌شدیم و در راه خدا [[انفاق]] می‌کردیم. پس از آن، آیه ۷۸ سوره حجر نازل شد و [[پیامبر(ص)]] فرمود: هفت آیه به شما دادم که از این هفت قافله بهتر است.<ref>واحدی نیشابوری، اسباب النزول، ۱۳۸۳ش، ص۱۴۷.</ref>
[[پرونده:لوح سوره حمد.jpg|بندانگشتی]]
[[پرونده:لوح سوره حمد.jpg|بندانگشتی]]
==معنا==
== تفسیر==
در مورد اینکه منظور از سبع مثانی چیست، مفسران نظریات متفاوتی بیان کرده‌اند:
درباره اینکه منظور از سبع المثانی چیست اختلاف‌نظر وجود دارد:
===نام سوره حمد===
*نام سوره حمد: بیشتر [[مفسران]] «سَبْعاً مِنَ الْمَثانِی» را کنایه از [[سوره حمد]] گرفته‌اند.{{مدرک}} در روایات متعددی به این معنا اشاره شده است.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۲، ص۱۹۱.</ref> از [[امام صادق(ع)]] نقل شده علت آن دوبار خواندن این سوره در نماز است.<ref>عیاشی، تفسیر عیاشی، ۱۳۸۰ ق، ج۱، ص۱۹.</ref> همچنین دارای هفت آیه بودن، نازل شدن یک بار در [[مکه]] و یک بار در [[مدینه]]{{مدرک}} و تشکیل شدن آم از دو بخش (نیمی حمد و ثنای خدا و نیم دیگر تقاضاهای بندگان) از دلایل این نامگذاری بیان شده است.<ref> طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۷.</ref>
بیشتر [[مفسران]] و [[روایات]]، «سَبْعاً مِنَ الْمَثانِی» را کنایه از [[سوره حمد]] گرفته‌اند.{{مدرک}} در روایات متعددی به این معنا اشاره شده است.<ref> طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۲، ص۱۹۱.</ref> دلایل گوناگونی نیز برای این نام‌گذاری بیان شده، از جمله:
*هفت سوره اول قرآن: هفت سوره طولانی اول [[قرآن]] از [[سوره بقره]] تا [[سوره توبه]]؛ به دلیل اینکه داستان‌های عبرت‌آموز در آن، دو به دو آمده است.<ref>عیاشی، تفسیر عیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۱۹.</ref>
* [[امام صادق(ع)]] علت آن را دوبار خواندن در نماز دانسته‌اند.<ref>عیاشی، تفسیر عیاشی، ۱۳۸۰ ق، ج۱، ص۱۹.</ref>
* این سوره، هفت آیه دارد و به جهت محتوایش، دو بار(یک بار در [[مکه]] و یک بار در [[مدینه]]) بر [[پیامبر]] نازل گردیده است.
* این سوره از دو بخش (نیمی از آن، حمد و ثنای خداست و نیمی از آن، تقاضاهای بندگان) تشکیل شده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۷.</ref>  


همچنین از اسامی و اوصاف قرآن<ref>ابوعبیده، مجاز القرآن، ۱۹۶۲م، ج۱، ص۳۵۵.</ref>هفت صحیفه‌ای است که از آسمان بر [[انبیاء]] نازل شده<ref>آلوسی، روح المعانی، ج۱۴، ص۷۸.</ref> از دیگر تفسیرهایی است که برای آن ذکر شده است.


===هفت سوره اول قرآن===
== آثار ==
هفت سوره طولانی اوّل [[قرآن]] (از [[سوره بقره]] تا [[سوره توبه]])؛ به دلیل اینکه داستان‌های عبرت‌آموز در آن، دو به دو
آمده است.<ref>عیاشی، تفسیر عیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۱۹.</ref>
===معانی دیگر===
# کل قرآن؛ سبع المثانی از اسامی و اوصاف قرآن است.<ref>ابوعبیده، مجاز القرآن، ۱۹۶۲م، ج۱، ص۳۵۵.</ref>
#هفت صحیفه‌ای است که از آسمان بر [[انبیاء]] نازل شده است.<ref>آلوسی، روح المعانی، ج۱۴، ص۷۸.</ref>
 
==نام آثار==
آثاری به نام سبع‌المثانی وجود دارد برخی از آنها عبارتند از:
آثاری به نام سبع‌المثانی وجود دارد برخی از آنها عبارتند از:


'''کتاب'''{{سخ}}
*'''کتاب''': سبع المثانی، نام کتاب [[نجیب‌الدین رضا تبریزی]] که منظومه‌ای عرفانی به فارسی است.<ref>خاوری، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۲۸۱.</ref> همچنین سبع المثانی (تفسیر سوره حمد) تألیف سیدعلی رئیسی، فاطمه اکبری، انتشارات وثوق، در سال۱۳۸۵ش چاپ شده است.<ref>[http://vista.ir/article/680499 ویستا؛ سبع المثانی (تفسیر سوره حمد).]</ref>
سبع المثانی، نام کتاب [[نجیب‌الدین رضا تبریزی]] که منظومه‌ای عرفانی به فارسی است.<ref>خاوری، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۲۸۱.</ref> همچنین سبع المثانی (تفسیر سوره حمد) تألیف سیدعلی رئیسی، فاطمه اکبری، انتشارات وثوق، در سال۱۳۸۵ش چاپ شده است.<ref>[http://vista.ir/article/680499 ویستا؛ سبع المثانی (تفسیر سوره حمد)، بازبینی: ۲۶ مرداد ۱۳۹۶ش.]</ref>


'''لوح'''{{سخ}}
*'''لوح''':براساس [[سوره حمد]] لوح [[طلسم]] سبع المَثانی ساخته شده است. در آن قواعد علم اعداد و افق‌های دوازده‌گانه برج‌ها مندرج است.<ref>[http://sheikhbahaei.persianblog.ir/1393/5/ کلیات آثار و اشعار شیخ بهایی - بدون تحریف ؛ خواب‌نامه (تعبیر خواب منظوم شیخ بهائی).]</ref>
براساس [[سوره حمد]] لوح [[طلسم]] سبع المَثانی ساخته شده است. در آن قواعد علم اعداد و افق‌های دوازده‌گانه برج‌ها مندرج است.<ref>[http://sheikhbahaei.persianblog.ir/1393/5/ کلیات آثار و اشعار شیخ بهایی - بدون تحریف ؛ خواب‌نامه (تعبیر خواب منظوم شیخ بهائی)؛ بازبینی: ۲۶ مرداد ۱۳۹۶ش.]</ref>


==پانویس==
==پانویس==
خط ۴۳: خط ۳۲:
*مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۳ش.
*مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۳ش.
*واحدی نیشابوری، علی بن حمد، اسباب النزول، ترجمه: ذکاوتی قراگزلو، علیرضا، نشر نی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
*واحدی نیشابوری، علی بن حمد، اسباب النزول، ترجمه: ذکاوتی قراگزلو، علیرضا، نشر نی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.


{{اصطلاحات قرآنی}}
{{اصطلاحات قرآنی}}