۱۷٬۱۹۲
ویرایش
جز (ویکی سازی) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
# «شدیدالقوی» و «ذومِرّة» و «ذی قوة»<ref>نجم: ۵، ۶؛ تکویر: ۲۰.</ref> که بیان کننده توانمندی و قدرت بر انجام اوامر الاهی است. | # «شدیدالقوی» و «ذومِرّة» و «ذی قوة»<ref>نجم: ۵، ۶؛ تکویر: ۲۰.</ref> که بیان کننده توانمندی و قدرت بر انجام اوامر الاهی است. | ||
# «مَکین» و «مُطاع»<ref>تکویر: ۲۰، ۲۱.</ref> که از جایگاه و منزلت ویژۀ او نزد خداوند و دیگر فرشتگان حکایت میکند. | # «مَکین» و «مُطاع»<ref>تکویر: ۲۰، ۲۱.</ref> که از جایگاه و منزلت ویژۀ او نزد خداوند و دیگر فرشتگان حکایت میکند. | ||
# | # «[[روح القدس|روح القُدُس]]»<ref>نحل: ۱۰۲؛ که مضمون این آیه «قُلْ نَزَّلَه رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّکَ...» با آیة ۹۷ سورة بقره: «قُل مَنْ ک'انَ عَدُوّاً لِجِبریلَ فَاِنَهُ نَزَّلَهُ عَلی قَلِبکَ بِاذِنِ اللّهِ...» که صراحتاً تنزیل قرآن را به جبرئیل نسبت داده، مطابقت دارد؛ برای احتمالات دیگر در باره مراد از روح القدس رجوع کنید به میبدی، ج ۱، ص۲۶۳۲۶۴؛ فخررازی، ج ۳، ص۱۷۷.</ref> | ||
===ولادت حضرت عیسی=== | ===ولادت حضرت عیسی=== | ||
جبرئیل | جبرئیل مژدۀ ولادت عیسی را به [[حضرت مریم]] داده<ref>رجوع کنید به طبرسی و طباطبائی، ذیل آل عمران: ۴۵.</ref> و به صورت انسان نزد او متمثل شده<ref>مریم: ۱۷؛ نیز رجوع کنید به طبری، جامع؛ طوسی، التبیان، ذیل آیه.</ref> و روح الاهی را در رحم او دمید<ref>رجوع کنید به طبری، جامع، ذیل مریم: ۲۲؛ تحریم: ۱۲؛ طوسی، التبیان، ذیل انبیاء: ۹۱؛ تحریم: ۱۲.</ref> و سرانجام خداوند به عیسی(ع) با جبرئیل یاری رسانده و نیرو بخشیده است.<ref>رجوع کنید به طبری، جامع؛ طوسی، التبیان، ذیل بقره: ۸۷، ۲۵۳؛ مائده: ۱۱۰.</ref> | ||
مفسران در وساطت جبرئیل برای تولد عیسی تردید نکرده و تعبیر «روح» در آیات یاد شده را همگی ناظر به جبرئیل دانستهاند.<ref>برای احتمالات دیگر رجوع کنید به نحاس، ج ۴، ص۳۱۸؛ فضل بن حسن طبرسی، ذیل مریم: ۱۷.</ref> | مفسران در وساطت جبرئیل برای تولد عیسی تردید نکرده و تعبیر «روح» در آیات یاد شده را همگی ناظر به جبرئیل دانستهاند.<ref>برای احتمالات دیگر رجوع کنید به نحاس، ج ۴، ص۳۱۸؛ فضل بن حسن طبرسی، ذیل مریم: ۱۷.</ref> | ||
خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
# شرح صدر پیامبر(ص) و تطهیر آن به دست او و میکائیل انجام گرفت.<ref>ابن حنبل، ج ۳، ص۱۴۹؛ طبری، تاریخ، ج ۲، ص۳۰۸.</ref> | # شرح صدر پیامبر(ص) و تطهیر آن به دست او و میکائیل انجام گرفت.<ref>ابن حنبل، ج ۳، ص۱۴۹؛ طبری، تاریخ، ج ۲، ص۳۰۸.</ref> | ||
# [[وضو]] گرفتن و [[نماز]] خواندن را به پیامبر(ص) تعلیم داد.<ref>ابن هشام، ج ۱، ص۱۶۱؛ طبری، تاریخ، ج ۲، ص۳۰۷.</ref> | # [[وضو]] گرفتن و [[نماز]] خواندن را به پیامبر(ص) تعلیم داد.<ref>ابن هشام، ج ۱، ص۱۶۱؛ طبری، تاریخ، ج ۲، ص۳۰۷.</ref> | ||
# در [[معراج]] همسفر و راهنمای حضرت رسول(ص) بود،<ref>ابن حنبل، ج ۳، ص۱۴۸۱۴۹؛ بخاری، ج ۴، ص۷۷ ۷۸؛ طبری، تاریخ، ج ۲، ص۳۰۸۳۰۹.</ref> | # در [[معراج]] همسفر و راهنمای حضرت رسول(ص) بود،<ref>ابن حنبل، ج ۳، ص۱۴۸۱۴۹؛ بخاری، ج ۴، ص۷۷ ۷۸؛ طبری، تاریخ، ج ۲، ص۳۰۸۳۰۹.</ref> البته او در [[سدرة المنتهی]] از همراهی پیامبر(ص) بازماند.<ref>ابن بابویه، ۱۳۸۶، ج ۱، ص۲۷۷؛ قرطبی، ج ۳، ص۴۲۵.</ref> | ||
# هنگامی که پیامبر(ص) میخواست رسالتش را به خانوادهاش ابلاغ کند،<ref>رجوع کنید به شعراء: ۲۱۴.</ref> جبرئیل بر انجام این امر تأکید کرد.<ref>طبری، جامع، ذیل شعراء: ۲۱۴؛ همو، تاریخ، ج ۲، ص۳۲۰.</ref> | # هنگامی که پیامبر(ص) میخواست رسالتش را به خانوادهاش ابلاغ کند،<ref>رجوع کنید به شعراء: ۲۱۴.</ref> جبرئیل بر انجام این امر تأکید کرد.<ref>طبری، جامع، ذیل شعراء: ۲۱۴؛ همو، تاریخ، ج ۲، ص۳۲۰.</ref> | ||
# | # او پیامبر(ص) را از توطئۀ کفار برای قتل او پیش از [[هجرت]] آگاه ساخت.<ref>ابن هشام، ج ۲، ص۳۳۳؛ طبری، تاریخ، ج ۲، ص۳۷۲.</ref> | ||
# در [[غزوه بدر|غزوۀ بدر]]، او به همراه هزاران فرشته به یاری پیامبر(ص) و اصحابش شتافت.<ref>ابن سعد، ج ۲، ص۱۶؛ طبری، جامع، ذیل انفال : ۹؛ مجلسی، ج ۵۶، ص۱۹۸۱۹۹.</ref> | # در [[غزوه بدر|غزوۀ بدر]]، او به همراه هزاران فرشته به یاری پیامبر(ص) و اصحابش شتافت.<ref>ابن سعد، ج ۲، ص۱۶؛ طبری، جامع، ذیل انفال : ۹؛ مجلسی، ج ۵۶، ص۱۹۸۱۹۹.</ref> | ||
جبرئیل همواره | جبرئیل همواره پیش از ورود بر پیامبر(ص) از او اجازه میگرفت. مکان حضور جبرئیل در [[مسجدالنبی]] [[مقام جبرئیل]] نام گرفته است.<ref>رجوع کنید به کُلَینی، ج ۴، ص۴۵۲؛ ابن بابویه، ۱۴۰۴، ج ۲، ص۵۷۰؛ همو، ۱۳۶۳ش، ج ۱، ص۸۵؛ طوسی، مصباح المتهجّد، ص۷۱۰.</ref> پیامبر(ص) هر سال یک بار در ماه [[رمضان]] قرآن را بر جبرئیل عرضه میکرد.<ref>رجوع کنید بهابن حنبل، ج ۱، ص۲۷۶، ۳۲۵۳۲۶، ۳۶۳؛ بخاری، ج ۲، ص۲۲۸، ج ۶، ص۱۰۱۱۰۲.</ref> گفته شده او شصت هزار مرتبه بر پیامبر اکرم(ص) فرود آمده است.<ref>ابن شهر آشوب، ج ۱، ص۴۱.</ref> | ||
==رؤیت جبرئیل== | ==رؤیت جبرئیل== | ||
بر اساس روایات، جبرئیل برای آوردن وحی گاهی در شکل حقیقی خود، گاهی به شکل جوانی خوشروی، و زمانی به صورت نامرئی ظاهر میشد.<ref>فرهنگنامه علوم قرآن، ج۱، ص۱۸۹۹</ref> | بر اساس روایات، جبرئیل برای آوردن وحی گاهی در شکل حقیقی خود، گاهی به شکل جوانی خوشروی، و زمانی به صورت نامرئی ظاهر میشد.<ref> فرهنگنامه علوم قرآن، ج۱، ص۱۸۹۹</ref> | ||
===چهره حقیقی=== | ===چهره حقیقی=== | ||
بنا بر روایات کتب اهل سنّت و شیعه،<ref>رجوع کنید به ابن حنبل، ج ۱، ص۳۹۵، ۳۹۸، ۴۰۷، ج ۶، ص۲۴۱؛ بخاری، ج ۴، ص۸۲ ۸۳، ج ۶، ص۵۰؛ طبری، جامع، ذیل نجم : ۸ ۱۱، ۱۲۱۶، ۱۷ ۱۸؛ ابن بابویه، ۱۳۸۷، ص۲۶۳؛ | بنا بر روایات کتب اهل سنّت و شیعه،<ref>رجوع کنید به ابن حنبل، ج ۱، ص۳۹۵، ۳۹۸، ۴۰۷، ج ۶، ص۲۴۱؛ بخاری، ج ۴، ص۸۲ ۸۳، ج ۶، ص۵۰؛ طبری، جامع، ذیل نجم : ۸ ۱۱، ۱۲۱۶، ۱۷ ۱۸؛ ابن بابویه، ۱۳۸۷، ص۲۶۳؛ طبرسی، ج ۱، ص۳۶۲.</ref> پیامبر(ص) دوبار در افق اعلی و سدرـ المنتهی جبرئیل را در صورت حقیقیاش رؤیت کرده است.<ref>رجوع کنید به نجم : ۱ ۱۸.</ref> | ||
نیز گفتهاند که یک بار پیامبر(ص) او را در حالی که بین آسمان و زمین بر «[[کرسی]]» نشسته بوده، دیده و سپس آیات [[سوره مدثر|سورۀ مدثر]] بر او نازل شده است.<ref>رجوع کنید به ابن حنبل، ج ۳، ص۳۷۷؛ بخاری، ج ۱، ص۴، ج ۶، ص۷۵۷۶؛ طبری، جامع ؛ طوسی، التبیان، ذیل مدثر.</ref> | نیز گفتهاند که یک بار پیامبر(ص) او را در حالی که بین آسمان و زمین بر «[[کرسی]]» نشسته بوده، دیده و سپس آیات [[سوره مدثر|سورۀ مدثر]] بر او نازل شده است.<ref>رجوع کنید به ابن حنبل، ج ۳، ص۳۷۷؛ بخاری، ج ۱، ص۴، ج ۶، ص۷۵۷۶؛ طبری، جامع ؛ طوسی، التبیان، ذیل مدثر.</ref> | ||
خط ۹۱: | خط ۸۹: | ||
===تفاوت نبی، رسول و امام=== | ===تفاوت نبی، رسول و امام=== | ||
در مجموعهای از روایات، تفاوت «[[رسول]]»، «[[نبوت|نبی]]» و «[[امام]]» از نظر کیفیت نزول جبرئیل بر هر یک بیان شده است. چنانکه رسول جبرئیل را میبیند و با او صحبت میکند، نبی او را در خواب میبیند و صدایش را میشنود و امام فقط صدایش را میشنود. صفار قمی<ref>صفار قمی، ص ۳۸۸۳۹۴.</ref> این احادیث را در بابی با همین عنوان گرد آورده است.<ref>نیز رجوع کنید به کلینی، الکافی، | در مجموعهای از روایات، تفاوت «[[رسول]]»، «[[نبوت|نبی]]» و «[[امام]]» از نظر کیفیت نزول جبرئیل بر هر یک بیان شده است. چنانکه رسول جبرئیل را میبیند و با او صحبت میکند، نبی او را در خواب میبیند و صدایش را میشنود و امام فقط صدایش را میشنود. صفار قمی<ref>صفار قمی، ص ۳۸۸۳۹۴.</ref> این احادیث را در بابی با همین عنوان گرد آورده است.<ref>نیز رجوع کنید به کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۷۶۱۷۷.</ref> | ||
==در قصص انبیاء== | ==در قصص انبیاء== | ||
جبرئیل در قصص | جبرئیل در قصص انبیا نیز نقشی ممتاز دارد، چرا که آموزگار و مددکار همۀ انبیا از [[آدم]] تا عیسی بوده است. او به آدم زراعت و نحوۀ استفاده از آهن و [[مناسک حج]]، به نوح ساختن [[کشتی نوح|کشتی]] و به [[حضرت داود(ع)]] ساختن زره را آموخت؛ [[ابراهیم(ع)]] را از آتش [[نمرود]] رهانید؛ [[اسماعیل(ع)]] را هنگام ذبح و [[یوسف]] را زمان افکنده شدن در چاه یاری رساند و برای حمایت از موسی در مبارزه با فرعونیان، آنان را به دریای سرخ کشاند و غرق کرد. اکثر این داستانها را [[کعب الاحبار]] و وَهْب بن مُنَبِّه (که افرادی ناموثق هستند) روایت کردهاند و به تفصیل در قصص الانبیای ثعلبی<ref>برای نمونه رجوع کنید به ثعلبی، ص ۳۲، ۳۴، ۴۸، ۶۷ ۶۸، ۸۲، ۱۰۰، ۱۷۶، ۲۴۵.</ref> آمده است. | ||
==القاب== | ==القاب== | ||
خط ۱۲۷: | خط ۱۲۵: | ||
===ابن سینا=== | ===ابن سینا=== | ||
[[ابن سینا]] با بیان اینکه منظور از عقول، ملائکۀ مقرباند، در تبیین کیفیت [[وحی]]، معتقد به اتصال رسول اکرم(ص) به عقل فَعّال و دریافت معارف از این طریق است.<ref>ابن سینا، ۱۳۶۳ش، ص۱۰۳، ۱۱۶.</ref> او فرشتۀ | [[ابن سینا]] با بیان اینکه منظور از عقول، ملائکۀ مقرباند، در تبیین کیفیت [[وحی]]، معتقد به اتصال رسول اکرم(ص) به عقل فَعّال و دریافت معارف از این طریق است.<ref>ابن سینا، ۱۳۶۳ش، ص۱۰۳، ۱۱۶.</ref> او فرشتۀ نازلکنندۀ وحی را [[روح القدس|روح القُدُس]] میخواند و آن را شریفترین ارواح و نفس قدسی یا واسطه میان [[واجب الوجود]] و عقل اول معرفی میکند.<ref>رجوع کنید به ابن سینا، ۱۴۰۴، ج ۱، ص۴۴۲؛ همو، ۱۳۶۵ش،ص ۸۹ ۹۰.</ref> | ||
===شیخ اشراق=== | ===شیخ اشراق=== | ||
خط ۱۷۳: | خط ۱۷۱: | ||
در ادبیات منظوم، شهپر یا پر جبرئیل نیز اصطلاحی پرکاربرد است<ref>برای نمونه رجوع کنید به سنایی، ص۶۷۶؛ انوری، ج ۱، ص۶۵؛ خاقانی، ص۳۱، ۱۸۱، ۲۲۳، ۳۴۰؛ نظامی، ج ۳، اقبالنامه، ص۲۱۲؛ عطار، ۱۳۵۶ش، ص۶۶ ۶۷؛ مولوی، ج ۲، دفتر ۳، بیت ۱۵۱۵، دفتر ۴، بیت ۳۷۶۹، ج ۳، دفتر ۶، بیت ۴۱۳۹؛ جامی، ج ۱، تحفة الاحرار، ص۴۸۹؛ فروغی، ص۹، ۴۸، ۱۶۷.</ref> و ویژگیهایی همچون محافظت در برابر دشمنان، جلوگیری از صدمۀ آتش و آب، و ترمیم جراحت برای آن بیان شده است<ref>رجوع کنید به مسعود سعدسلمان، ص۲۷۱، ۳۲۰؛ سنایی، ص۱۶۸، ۲۰۱؛ خاقانی، ص۳۷، ۵۶۰.</ref> جبرئیل را «طاووس الملائکه»، «اَبِ ما» (پدر ما) و عقل کل نیز خواندهاند.<ref>رجوع کنید به انوری، ج ۱، ص۳۶۷؛ عطار، ۱۳۷۱ش، ص۱۳۲۱۳۳.</ref> | در ادبیات منظوم، شهپر یا پر جبرئیل نیز اصطلاحی پرکاربرد است<ref>برای نمونه رجوع کنید به سنایی، ص۶۷۶؛ انوری، ج ۱، ص۶۵؛ خاقانی، ص۳۱، ۱۸۱، ۲۲۳، ۳۴۰؛ نظامی، ج ۳، اقبالنامه، ص۲۱۲؛ عطار، ۱۳۵۶ش، ص۶۶ ۶۷؛ مولوی، ج ۲، دفتر ۳، بیت ۱۵۱۵، دفتر ۴، بیت ۳۷۶۹، ج ۳، دفتر ۶، بیت ۴۱۳۹؛ جامی، ج ۱، تحفة الاحرار، ص۴۸۹؛ فروغی، ص۹، ۴۸، ۱۶۷.</ref> و ویژگیهایی همچون محافظت در برابر دشمنان، جلوگیری از صدمۀ آتش و آب، و ترمیم جراحت برای آن بیان شده است<ref>رجوع کنید به مسعود سعدسلمان، ص۲۷۱، ۳۲۰؛ سنایی، ص۱۶۸، ۲۰۱؛ خاقانی، ص۳۷، ۵۶۰.</ref> جبرئیل را «طاووس الملائکه»، «اَبِ ما» (پدر ما) و عقل کل نیز خواندهاند.<ref>رجوع کنید به انوری، ج ۱، ص۳۶۷؛ عطار، ۱۳۷۱ش، ص۱۳۲۱۳۳.</ref> | ||
== باب | == باب جبرئیل== | ||
یکی از درهای [[مسجد النبی]] به [[باب الجبرئیل]] مشهور است. گفته شده باب الجبرئیل مکانی است که جبرئیل آنجا میایستاد و از پیامبر(ص) اجازه ورود میگرفت.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6444/8138/107133 مجله فرهنگ زیارت، فروردین ۱۳۸۸، ش۱، انتشار: ۵ اردیبهشت ۱۳۹۴، بازبینی: ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۶ش].</ref> در آداب زیارت قبر پیامبر آمده که زائر از این در وارد مسجد النبی شود.<ref>[http://lib.eshia.ir/10052/1/275 ابن براج، المهذب، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۷۵.]؛ [http://lib.eshia.ir/10020/2/19 شهید اول، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۹].</ref> | یکی از درهای [[مسجد النبی]] به [[باب الجبرئیل]] مشهور است. گفته شده باب الجبرئیل مکانی است که جبرئیل آنجا میایستاد و از پیامبر(ص) اجازه ورود میگرفت.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/6444/8138/107133 مجله فرهنگ زیارت، فروردین ۱۳۸۸، ش۱، انتشار: ۵ اردیبهشت ۱۳۹۴، بازبینی: ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۶ش].</ref> در آداب زیارت قبر پیامبر آمده که زائر از این در وارد مسجد النبی شود.<ref>[http://lib.eshia.ir/10052/1/275 ابن براج، المهذب، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۷۵.]؛ [http://lib.eshia.ir/10020/2/19 شهید اول، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۹].</ref> | ||
خط ۲۳۲: | خط ۲۳۰: | ||
* کتاب مقدّس ؛ | * کتاب مقدّس ؛ | ||
* کلینی ؛ | * کلینی ؛ | ||
* | * مجدود بن آدم سنایی، کتاب حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه، چاپ محمدتقی مدرس رضوی، [ تهران ? ۱۳۲۹ش ] ؛ | ||
* مجلسی ؛ | * مجلسی ؛ | ||
* محمد بن ابراهیم عطار، مصیبت نامه، چاپ نورانی وصال، تهران ۱۳۵۶ش ؛ | * محمد بن ابراهیم عطار، مصیبت نامه، چاپ نورانی وصال، تهران ۱۳۵۶ش ؛ | ||
خط ۲۹۹: | خط ۲۹۷: | ||
[[ur:جبرائیل]] | [[ur:جبرائیل]] | ||
[[es:Gabriel]] | [[es:Gabriel]] | ||
[[Category:فرشتگان مقرب]] | |||
[[Category:فرشتگان در قرآن]] | |||
[[Category:مقالههای با درجه اهمیت ج]] | |||
[[Category:فرشتگان مقرب]] | |||
[[Category:فرشتگان در قرآن]] | |||
[[Category:مقالههای با درجه اهمیت ج]] | |||
[[رده:فرشتگان مقرب]] | [[رده:فرشتگان مقرب]] | ||
[[رده:فرشتگان در قرآن]] | [[رده:فرشتگان در قرآن]] | ||
[[رده:مقالههای با درجه اهمیت ج]] | [[رده:مقالههای با درجه اهمیت ج]] |
ویرایش