Automoderated users، confirmed، movedable، protected، مدیران، templateeditor
۶٬۱۲۶
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
(ابرابزار) |
||
خط ۳: | خط ۳: | ||
در کتاب «فربهتر از ایدئولوژی» خود مقالهای تحت عنوان «سه فرهنگ» دارم. | در کتاب «فربهتر از ایدئولوژی» خود مقالهای تحت عنوان «سه فرهنگ» دارم. | ||
مقدمه کتاب «علم چیست فلسفه چیست؟» اینگونه نوشت: | مقدمه کتاب «علم چیست فلسفه چیست؟» اینگونه نوشت: «شجرهٔ طیبه جمهوری اسلامی که بذر مبارکش در این دیار، به دست برکتخیز رهبر بزرگوار انقلاب افشانده شد و به خون پاک جوانان خداطلب آبیاری گردید و به اذن و توفیق حضرت حق همواره در ثمربخشیست، سایه میمون خود را بر سر ساکنان این مرز و بوم گستردهاست و هر روز و هر دم رسیدن میوهای شیرین و ارمغانی نوین را نوید میدهد»<ref>[https://www.rouydad24.com/fa/news/168264/عبدالکریم-سروش-کیست-ایدئولوگ-دیروز-اپوزیسیون-امروز «عبدالکریم سروش کیست؟ ایدئولوگ دیروز، اپوزیسیون امروز»]، سایت رویداد ۲۴.</ref> | ||
برخی به سروش لقب مارتین لوتر جهان اسلام را بدهند. جواد طباطبایی | برخی به سروش لقب مارتین لوتر جهان اسلام را بدهند. جواد طباطبایی دربارهٔ او به طعنه گفته بود «مارتین لوتر جهان اسلام به درستی نمیدانست مارتین لوتر کیست!»<ref>[https://www.rouydad24.com/fa/news/168264/عبدالکریم-سروش-کیست-ایدئولوگ-دیروز-اپوزیسیون-امروز «عبدالکریم سروش کیست؟ ایدئولوگ دیروز، اپوزیسیون امروز»]، سایت رویداد ۲۴.</ref> | ||
در مقالهٔ «روشنفکری و دینداری»، تعابیر نسبتاً تندی دربارهٔ فروغ فرخزاد و محمدعلی فروغی به کار بردید؛ آیا الان هم از آن تعابیر دفاع میکنید؟ ایشان هم گفت: «نه، الان که نگاه میکنم، میبینم آن تعابیر من تعابیر خوبی نبود؛ نه راجع به فروغ فرخزاد نه راجع به محمدعلی فروغی».<ref>[https://www.zeitoons.com/20193 «عبدالکریم سروش در پی عبور از دین نیست»، گفتگو با سروش دباغ.]</ref> | در مقالهٔ «روشنفکری و دینداری»، تعابیر نسبتاً تندی دربارهٔ فروغ فرخزاد و محمدعلی فروغی به کار بردید؛ آیا الان هم از آن تعابیر دفاع میکنید؟ ایشان هم گفت: «نه، الان که نگاه میکنم، میبینم آن تعابیر من تعابیر خوبی نبود؛ نه راجع به فروغ فرخزاد نه راجع به محمدعلی فروغی».<ref>[https://www.zeitoons.com/20193 «عبدالکریم سروش در پی عبور از دین نیست»، گفتگو با سروش دباغ.]</ref> | ||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
کتابهایی مانند قران و متون مقدس دیگر را اگر به چشم بیایمانی نگاه کنیم، چیز زیادی در آن نیست و کتابی معمولی نشان میدهد و این نگاه نامومنانهای است. زمانی که ایمان در این کتابها روح میدمد این کتابها را زنده میکند و انسان چیزهای ناب در اینها میبیند.<ref>سروش، سخنرانی سلوک دیندارانه در جهان مدرن، جلسه۳۸.</ref> | کتابهایی مانند قران و متون مقدس دیگر را اگر به چشم بیایمانی نگاه کنیم، چیز زیادی در آن نیست و کتابی معمولی نشان میدهد و این نگاه نامومنانهای است. زمانی که ایمان در این کتابها روح میدمد این کتابها را زنده میکند و انسان چیزهای ناب در اینها میبیند.<ref>سروش، سخنرانی سلوک دیندارانه در جهان مدرن، جلسه۳۸.</ref> | ||
در سخنرانی دیگری تحت عنوان «درک غریزانه دین» به تجلیل از آیت الله خمینی پرداخت.<ref>[https://www.rouydad24.com/fa/news/168264/عبدالکریم-سروش-کیست-ایدئولوگ-دیروز-اپوزیسیون-امروز «عبدالکریم سروش کیست؟ ایدئولوگ دیروز، اپوزیسیون امروز»]، سایت رویداد ۲۴.</ref> | |||
== جایگاه == | |||
==جایگاه== | سروش را از معدود متفکرانی دانستهاند که بیان شیوا و قلم رسایی دارد و در سخنوری و کتابت زیر دست دانسته شدهاست.<ref>مرتضوی، «سروش»، ص۱۵۳.</ref> | ||
سروش را از معدود متفکرانی دانستهاند که بیان شیوا و قلم رسایی دارد و در سخنوری و کتابت زیر دست دانسته | دوگانگی یا مواجهه سنت و مدرنیسم، دینداری و خردورزی، ایمان و علم، تحقیق و تقلید، عقل و شرع و نظایر آن در زمره مهمترین مقولاتی هستند که سروش به آنها پرداختهاست.<ref>مرتضوی، «سروش»، ص۱۵۳.</ref> | ||
دوگانگی یا مواجهه سنت و مدرنیسم، دینداری و خردورزی، ایمان و علم، تحقیق و تقلید، عقل و شرع و نظایر آن در زمره مهمترین مقولاتی هستند که سروش به آنها | |||
خشایار دیهیمی: «سروش به همان اندازه چهل سال پیش دغلباز»<ref>[https://www.rouydad24.com/fa/news/168264/ | خشایار دیهیمی: «سروش به همان اندازه چهل سال پیش دغلباز»<ref>[https://www.rouydad24.com/fa/news/168264/عبدالکریم-سروش-کیست-ایدئولوگ-دیروز-اپوزیسیون-امروز «عبدالکریم سروش کیست؟ ایدئولوگ دیروز، اپوزیسیون امروز»]، سایت رویداد ۲۴.</ref> | ||
==زندگینامه== | == زندگینامه == | ||
در یکی از روزهای آذرماه ۱۳۲۴ شمسی در تهران، در یکی از محلات جنوبی متولد شدم. آن روز ۲۵ آذر ماه بود که بعدها دانستم که روز وفات مولانا هم بودهاست و بعدها، مادرم به من گفت که آن روز، روز عاشورا هم بودهاست.<ref name=":11">[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> در زندگی دوران کودکی، دبستان و دبیرستان من حادثه و تلاطم عجیب، عظیم و برجسته قابل ذکری وجود نداشتهاست.<ref name=":11" /> | در یکی از روزهای آذرماه ۱۳۲۴ شمسی در تهران، در یکی از محلات جنوبی متولد شدم. آن روز ۲۵ آذر ماه بود که بعدها دانستم که روز وفات مولانا هم بودهاست و بعدها، مادرم به من گفت که آن روز، روز عاشورا هم بودهاست.<ref name=":11">[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> در زندگی دوران کودکی، دبستان و دبیرستان من حادثه و تلاطم عجیب، عظیم و برجسته قابل ذکری وجود نداشتهاست.<ref name=":11"/> | ||
پدرم من را برای کلاس دوم دبیرستان به مدرسه علوی برد و در آنجا ثبت نام کرد و چنین شد که من پنج سال بعد را تماماً در دبیرستان علوی سپری کردم.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> در دبیرستان علوی میرفت که توسط علی اصغر کرباسچیان تأسیس شد و مدیری به نام رضا روزبه و همین دبیرستان تأثیرگذار بر او بود.<ref>«مستند عبدالکریم سروش: معرفت و مدارا»، سایت بیبیسی فارسی.</ref> به هرحال ورود من به انجمن حجتیه در سال ششم دبیرستان بود و خروج از آن در سال اول دانشگاه-اما در باب دیگران، این مدت طولانیتر بود.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> در چند ماه و کمتر از یک سال در کلاسهای انجمن حجتیه حضور داشت.<ref>برنامه پرگار، مناظرههای انقلاب، دو مهمان چهل سال بعد، بخش اول.</ref> | پدرم من را برای کلاس دوم دبیرستان به مدرسه علوی برد و در آنجا ثبت نام کرد و چنین شد که من پنج سال بعد را تماماً در دبیرستان علوی سپری کردم.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> در دبیرستان علوی میرفت که توسط علی اصغر کرباسچیان تأسیس شد و مدیری به نام رضا روزبه و همین دبیرستان تأثیرگذار بر او بود.<ref>«مستند عبدالکریم سروش: معرفت و مدارا»، سایت بیبیسی فارسی.</ref> به هرحال ورود من به انجمن حجتیه در سال ششم دبیرستان بود و خروج از آن در سال اول دانشگاه-اما در باب دیگران، این مدت طولانیتر بود.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> در چند ماه و کمتر از یک سال در کلاسهای انجمن حجتیه حضور داشت.<ref>برنامه پرگار، مناظرههای انقلاب، دو مهمان چهل سال بعد، بخش اول.</ref> | ||
و در سال ۴۷از رشته داروسازی فارغالتحصیل شدم و در همین سال به سربازی رفتم. مهر ماه سال ۴۹ از سربازی بیرون آمدم.<ref name=":12">[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> پس از فراغت از خدمت سربازی در جستجوی کار بودم و به وزارت بهداری مراجعه کردم به من گفتند که آزمایشگاه جدید التاسیسی در بوشهر وجود دارد و برای این آزمایشگاه به دنبال سرپرست میگردیم و چنین شد که به سمت سرپرست برای آزمایشگاه مواد خوراکی و آشامیدنی و بهداشتی به بوشهر رفتم و مدت نزدیک یک سال و نیم در آنجا ماندم و بعد به تهران بازگشتم و مدتی در تهران در آزمایشگاه کنترل دارو خدمت کردم.<ref name=":12" /> | و در سال ۴۷از رشته داروسازی فارغالتحصیل شدم و در همین سال به سربازی رفتم. مهر ماه سال ۴۹ از سربازی بیرون آمدم.<ref name=":12">[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> پس از فراغت از خدمت سربازی در جستجوی کار بودم و به وزارت بهداری مراجعه کردم به من گفتند که آزمایشگاه جدید التاسیسی در بوشهر وجود دارد و برای این آزمایشگاه به دنبال سرپرست میگردیم و چنین شد که به سمت سرپرست برای آزمایشگاه مواد خوراکی و آشامیدنی و بهداشتی به بوشهر رفتم و مدت نزدیک یک سال و نیم در آنجا ماندم و بعد به تهران بازگشتم و مدتی در تهران در آزمایشگاه کنترل دارو خدمت کردم.<ref name=":12"/> | ||
من در تمام دوران دانشگاه نزد یک روحانی، فلسفه اسلامی میخواندم – به مدت نزدیک پنج سال، من این روحانی را از طرف مرحوم آقای مطهری یافته بودم و اصلاً به معرفی ایشان به پای درس آن بزرگوار رفتم و بهره بسیار از او بردم.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> کتب لغت را مثلاً کتاب «المنجد» را میگرفتم و مطالعه میکردم – بجای آنکه مراجعه کنم مطالعه میکردم - و لغات عربی با معانی متعدد و مختلفشان همانطور در ذهن من میماند و همچنان ماندهاست.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> | من در تمام دوران دانشگاه نزد یک روحانی، فلسفه اسلامی میخواندم – به مدت نزدیک پنج سال، من این روحانی را از طرف مرحوم آقای مطهری یافته بودم و اصلاً به معرفی ایشان به پای درس آن بزرگوار رفتم و بهره بسیار از او بردم.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> کتب لغت را مثلاً کتاب «المنجد» را میگرفتم و مطالعه میکردم – بجای آنکه مراجعه کنم مطالعه میکردم - و لغات عربی با معانی متعدد و مختلفشان همانطور در ذهن من میماند و همچنان ماندهاست.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> | ||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
کرباسچیان و روزبه از مسئولان دبیرستان علوی تصمیم گرفتند سروش پس از دوران دانشگاه که دکتری در داروسازی داشت و حتی شغلی را هم داشت برای ادامه تحصیل به خارج از کشور برود و نهایتاً با هماهنگی یک شخص بازاری به نام حاج ابوالفضل کرد احمدی به خارج از کشور رفت و او تمام هزینههای تحصیل او را پرداخت کرد. فوق لیسانس شیمی آنالیتیک خواند و فهمید رشته فلسفه علم وجود دارد و سپس در آن رشته ثبت نام کرد.<ref>«مستند عبدالکریم سروش: معرفت و مدارا»، سایت بیبیسی فارسی.</ref> | کرباسچیان و روزبه از مسئولان دبیرستان علوی تصمیم گرفتند سروش پس از دوران دانشگاه که دکتری در داروسازی داشت و حتی شغلی را هم داشت برای ادامه تحصیل به خارج از کشور برود و نهایتاً با هماهنگی یک شخص بازاری به نام حاج ابوالفضل کرد احمدی به خارج از کشور رفت و او تمام هزینههای تحصیل او را پرداخت کرد. فوق لیسانس شیمی آنالیتیک خواند و فهمید رشته فلسفه علم وجود دارد و سپس در آن رشته ثبت نام کرد.<ref>«مستند عبدالکریم سروش: معرفت و مدارا»، سایت بیبیسی فارسی.</ref> | ||
پس از انقلاب مسئولیت و سمتهایی را برعهده گرفت که | پس از انقلاب مسئولیت و سمتهایی را برعهده گرفت که عمدتاً علمی و فرهنگی و در محدوده دانشگاهها و مراکز آموزشی و پژوهشی بود.<ref>مرتضوی، «سروش»، ص۱۵۶.</ref> | ||
من از انگلستان که آمدم در دانشگاه تربیت معلم مشغول به تدریس شدم و پس از چندی وارد ستاد انقلاب فرهنگی شدم.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> | من از انگلستان که آمدم در دانشگاه تربیت معلم مشغول به تدریس شدم و پس از چندی وارد ستاد انقلاب فرهنگی شدم.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> | ||
در آن دوران که در انگلستان بودم مثنوی و المحجه البیضاء را بسیار مطالعه میکردم. این دو منبع، غذایی روحی و معنوی برای من بودند.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> | در آن دوران که در انگلستان بودم مثنوی و المحجه البیضاء را بسیار مطالعه میکردم. این دو منبع، غذایی روحی و معنوی برای من بودند.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> | ||
آقای سروش پیشنهاد تشکیل حزب «روشنفکران دینی» را داده بود. آقای سازگارا بیشتر سروش را و این ایده را نمایندگی و پیگیری میکرد. آن زمان این گروه از روشنفکران مذهبی که اکثریت را تشکیل میدادند نسبت به نهضت آزادی موضع منفی شدیدی داشتند. تحلیل شان این بود که ایده حزب روشنفکران دینی و روزنامه جامعه پروژه نهضت آزادی است که دارد از زبان سروش و سازگارا مطرح میشود. میگفتند نهضتیها دارند پوششی کار میکنند. علاوه بر این ایراد داشتند که روشنفکری نمیتواند حزب باشد<ref>[http://www.emadbaghi.com/archives/001544.php باقی، « روشنفکری دینی پس از انقلاب چگونه به وجود آمد؟»]</ref> | آقای سروش پیشنهاد تشکیل حزب «روشنفکران دینی» را داده بود. آقای سازگارا بیشتر سروش را و این ایده را نمایندگی و پیگیری میکرد. آن زمان این گروه از روشنفکران مذهبی که اکثریت را تشکیل میدادند نسبت به نهضت آزادی موضع منفی شدیدی داشتند. تحلیل شان این بود که ایده حزب روشنفکران دینی و روزنامه جامعه پروژه نهضت آزادی است که دارد از زبان سروش و سازگارا مطرح میشود. میگفتند نهضتیها دارند پوششی کار میکنند. علاوه بر این ایراد داشتند که روشنفکری نمیتواند حزب باشد<ref>[http://www.emadbaghi.com/archives/001544.php باقی، « روشنفکری دینی پس از انقلاب چگونه به وجود آمد؟»]</ref> | ||
خط ۴۸: | خط ۴۷: | ||
آقای مصباح دکتر سروش را برای مناظره در ابتدای انقلاب با مارکسیستها بودهاست، پیشنهاد کرد.<ref>برنامه پرگار، مناظرههای انقلاب، دو مهمان چهل سال بعد، بخش اول.</ref> | آقای مصباح دکتر سروش را برای مناظره در ابتدای انقلاب با مارکسیستها بودهاست، پیشنهاد کرد.<ref>برنامه پرگار، مناظرههای انقلاب، دو مهمان چهل سال بعد، بخش اول.</ref> | ||
مرحوم باهنر هم در دولت آقای رجایی پیشنهاد وزارت علوم را به من کرد که نپذیرفتم و مرحوم آقای ربانی املشی هم به همین دلیل بهشدت به من اعتراض کرد. در دولت آقای بنیصدر هم همانطور که شما میگویید چنان پیشنهادی را برخی به آقای بنیصدر داده بودند که آقای بنیصدر نپذیرفته بود و بعد هم که وزیر علوم (دکتر معین)، مرا به عنوان اولین رئیس فرهنگستان معرفی کرد، باز هم نپذیرفتم و حقیقتاً دنبال این پستها نبودم. تنها پست دولتی من همان عضویت در ستاد انقلاب فرهنگی با نصب امام خمینی بود که در پذیرفتن آن هم، هدف خدمت فرهنگی داشتم و بس. پس از مدتی هم استعفا کردم.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-ShahrvandPoper.html « دریغا که مجال قهوه خوردن با پوپر از دست رفت»]</ref> سروش به خاطر | مرحوم باهنر هم در دولت آقای رجایی پیشنهاد وزارت علوم را به من کرد که نپذیرفتم و مرحوم آقای ربانی املشی هم به همین دلیل بهشدت به من اعتراض کرد. در دولت آقای بنیصدر هم همانطور که شما میگویید چنان پیشنهادی را برخی به آقای بنیصدر داده بودند که آقای بنیصدر نپذیرفته بود و بعد هم که وزیر علوم (دکتر معین)، مرا به عنوان اولین رئیس فرهنگستان معرفی کرد، باز هم نپذیرفتم و حقیقتاً دنبال این پستها نبودم. تنها پست دولتی من همان عضویت در ستاد انقلاب فرهنگی با نصب امام خمینی بود که در پذیرفتن آن هم، هدف خدمت فرهنگی داشتم و بس. پس از مدتی هم استعفا کردم.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-ShahrvandPoper.html « دریغا که مجال قهوه خوردن با پوپر از دست رفت»]</ref> سروش به خاطر فشارهای سیاسی از ایران مهاجرت کرد.<ref name=":13">[https://www.rouydad24.com/fa/news/168264/عبدالکریم-سروش-کیست-ایدئولوگ-دیروز-اپوزیسیون-امروز «عبدالکریم سروش کیست؟ ایدئولوگ دیروز، اپوزیسیون امروز»]، سایت رویداد ۲۴.</ref> | ||
جایزه اراسموس که در سال ۱۳۸۳ش نگاه به جانب شرق داشت و تلاش کرد کسانی که در جوامع مسلمان خدمتی به علوم انسانی و حقوق بشر یا در مورد چالش اسلام با مدرنیته پژوهش کردهاند را انتخاب کند<ref>[http://www.drsoroush.com/Farsi/Interviews/F-INT-13830126-Dr._Soroush_Erasmus_Prize_2004.htm «گفت وگوئی با دکتر سروش به مناسبت دریافت جایزه اراسموس» سایت عبدالکریم سروش.]</ref>در نهایت به سه متفکر مسلمان تعلق گرفت که یکی از آنها عبدالکریم سروش بود.<ref>«مستند عبدالکریم سروش: معرفت و مدارا»، سایت بیبیسی فارسی.</ref> | جایزه اراسموس که در سال ۱۳۸۳ش نگاه به جانب شرق داشت و تلاش کرد کسانی که در جوامع مسلمان خدمتی به علوم انسانی و حقوق بشر یا در مورد چالش اسلام با مدرنیته پژوهش کردهاند را انتخاب کند<ref>[http://www.drsoroush.com/Farsi/Interviews/F-INT-13830126-Dr._Soroush_Erasmus_Prize_2004.htm «گفت وگوئی با دکتر سروش به مناسبت دریافت جایزه اراسموس» سایت عبدالکریم سروش.]</ref>در نهایت به سه متفکر مسلمان تعلق گرفت که یکی از آنها عبدالکریم سروش بود.<ref>«مستند عبدالکریم سروش: معرفت و مدارا»، سایت بیبیسی فارسی.</ref> | ||
خط ۵۵: | خط ۵۴: | ||
دباغ: چند سال پیش حدود سی جلسه گفتگوی ناظر بر زندگینامهٔ عبدالکریم سروش با ایشان داشتم که تمام زندگی فکری و سیاسی ایشان را تا آخر سال ۹۲ شمسی دربرمیگیرد.<ref>[https://www.zeitoons.com/20193 «عبدالکریم سروش در پی عبور از دین نیست»، گفتگو با سروش دباغ.]</ref> | دباغ: چند سال پیش حدود سی جلسه گفتگوی ناظر بر زندگینامهٔ عبدالکریم سروش با ایشان داشتم که تمام زندگی فکری و سیاسی ایشان را تا آخر سال ۹۲ شمسی دربرمیگیرد.<ref>[https://www.zeitoons.com/20193 «عبدالکریم سروش در پی عبور از دین نیست»، گفتگو با سروش دباغ.]</ref> | ||
'''ستاد انقلاب فرهنگی''' [https://www.radiofarda.com/a/f35_Soroush_DolatAbadi_Cult_Revol/1734294.html «انقلاب فرهنگی»؛ سروش و دولتآبادی در برابر یکدیگر»] | '''ستاد انقلاب فرهنگی''' [https://www.radiofarda.com/a/f35_Soroush_DolatAbadi_Cult_Revol/1734294.html «انقلاب فرهنگی»؛ سروش و دولتآبادی در برابر یکدیگر»] | ||
خط ۶۵: | خط ۶۳: | ||
'''حلقه کیان''' | '''حلقه کیان''' | ||
کیهان فرهنگی به سراغ من آمد. اما همکاری تازه ما به صورت نوشتن مقاله آغاز شد. یک بار هم البته آقای رخصفت و آقای تهرانی از من خواستند که مصاحبهگر یکی از چهرههای آشنا و مشهور یعنی آیتالله جوادی آملی باشم که من همراه آقای رخصفت به قم رفتم و مصاحبهای طولانی با آقای جوادی آملی انجام دادم و این مصاحبه بعداً در نشریه چاپ شد.<ref name=":2">[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-Kian.html « دوم خرداد به زیان کیان تمام شد»]</ref> | کیهان فرهنگی به سراغ من آمد. اما همکاری تازه ما به صورت نوشتن مقاله آغاز شد. یک بار هم البته آقای رخصفت و آقای تهرانی از من خواستند که مصاحبهگر یکی از چهرههای آشنا و مشهور یعنی آیتالله جوادی آملی باشم که من همراه آقای رخصفت به قم رفتم و مصاحبهای طولانی با آقای جوادی آملی انجام دادم و این مصاحبه بعداً در نشریه چاپ شد.<ref name=":2">[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-Kian.html « دوم خرداد به زیان کیان تمام شد»]</ref> | ||
مقالات قبض و بسط شما در کیهان فرهنگی هم دردسرآفرین شده بود؟ بله، همینطور است. با چاپ آن مقالات، گفتوگوها و منازعات بالا گرفت.<ref name=":2" /> | مقالات قبض و بسط شما در کیهان فرهنگی هم دردسرآفرین شده بود؟ بله، همینطور است. با چاپ آن مقالات، گفتوگوها و منازعات بالا گرفت.<ref name=":2"/> | ||
وقتی دوستان از کیهانفرهنگی خارج شدند و به دنبال ایجاد و تأسیس مجله تازهای بودند مدتی بر سر نام آن مجله تازه سخن رفت. از من هم مشورت خواستند. حتی در نظر داشتند که نام «کیان فرهنگی» را بگذارند که نهایتاً به «کیان» بسنده کردند و حیات این مجله آغاز شد. کیان کم و بیش همان راه و روش کیهانفرهنگی را داشت و من هم همکاریام را با دوستان ادامه دادم.<ref name=":2" /> | وقتی دوستان از کیهانفرهنگی خارج شدند و به دنبال ایجاد و تأسیس مجله تازهای بودند مدتی بر سر نام آن مجله تازه سخن رفت. از من هم مشورت خواستند. حتی در نظر داشتند که نام «کیان فرهنگی» را بگذارند که نهایتاً به «کیان» بسنده کردند و حیات این مجله آغاز شد. کیان کم و بیش همان راه و روش کیهانفرهنگی را داشت و من هم همکاریام را با دوستان ادامه دادم.<ref name=":2"/> | ||
نام حلقه کیان هیچگاه در آن روزگار مطرح نبود و من به یاد نمیآورم که اصحاب کیان هیچوقت چنین تعبیری را به کار برده باشند.<ref name=":2" /> | نام حلقه کیان هیچگاه در آن روزگار مطرح نبود و من به یاد نمیآورم که اصحاب کیان هیچوقت چنین تعبیری را به کار برده باشند.<ref name=":2"/> | ||
'''فهرست آثار عبدالکریم سروش'''{{سخ}}{{نوشتار اصلی|فهرست آثار عبدالکریم سروش}} | '''فهرست آثار عبدالکریم سروش'''{{سخ}}{{نوشتار اصلی|فهرست آثار عبدالکریم سروش}} | ||
خط ۹۳: | خط ۹۱: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==سروش و انقلاب اسلامی ایران== | == سروش و انقلاب اسلامی ایران == | ||
سروش از وقتی که در انگلستان تحصیل میکردم و آراء پوپر را میخواندم به لیبرالیسم پوپری برجستگی داشت که لیبرالیسم معرفتی بود که جامعه باید چنان باشد که عالمان همه رشتهها بتوانند آزادانه آراء خود را مطرح کنند و این آزادی بر حاکمیت لوازمی دارد و حکومت باید حمایت کند و این در دور خودش جامعه ای خاص را | سروش از وقتی که در انگلستان تحصیل میکردم و آراء پوپر را میخواندم به لیبرالیسم پوپری برجستگی داشت که لیبرالیسم معرفتی بود که جامعه باید چنان باشد که عالمان همه رشتهها بتوانند آزادانه آراء خود را مطرح کنند و این آزادی بر حاکمیت لوازمی دارد و حکومت باید حمایت کند و این در دور خودش جامعه ای خاص را پدیدمیآورد.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=FGfgV_7CC5c پرگار: مناظرههای انقلاب، دو مهمان، چهل سال بعد، بخش دوم، سایت یوتیوب]</ref> | ||
سروش: معتقد نیستم که نیروهای خارجی انقلاب را بپا کردند. این اهانت به مردم ما است و این قدر قدرت نشان دادن دیو استعمار است. بله آنها وقتی با اراده و عصیان مردم روبهرو شدند دانستند که با نگه داشتن شاه کار پیش نمیرود به همین سبب پشت او را خالی کردند.<ref>سروش، «۱۰سال حصر و سالگرد ۴۲ سال»</ref> | سروش: معتقد نیستم که نیروهای خارجی انقلاب را بپا کردند. این اهانت به مردم ما است و این قدر قدرت نشان دادن دیو استعمار است. بله آنها وقتی با اراده و عصیان مردم روبهرو شدند دانستند که با نگه داشتن شاه کار پیش نمیرود به همین سبب پشت او را خالی کردند.<ref>سروش، «۱۰سال حصر و سالگرد ۴۲ سال»</ref> | ||
خط ۱۱۰: | خط ۱۰۸: | ||
نامههای سروش به آیت الله خامنهای تند و غیر آشتی جویانه بود. او که این نامهها را مینوشت آتشفشانی از خشم بود. ناراحتی او از وضعیت زندانها، نامههای او را به این سمت برد.<ref>برنامه پرگار، مناظرههای انقلاب، دو مهمان چهل سال بعد، بخش اول.</ref> | نامههای سروش به آیت الله خامنهای تند و غیر آشتی جویانه بود. او که این نامهها را مینوشت آتشفشانی از خشم بود. ناراحتی او از وضعیت زندانها، نامههای او را به این سمت برد.<ref>برنامه پرگار، مناظرههای انقلاب، دو مهمان چهل سال بعد، بخش اول.</ref> | ||
البته سروش معتقد به سکولاریسم و جدایی دین از سیاست است و این را نه تنها در سیاست بلکه به جامعه و حوزه اجتماعی نیز تسری میدهد | البته سروش معتقد به سکولاریسم و جدایی دین از سیاست است و این را نه تنها در سیاست بلکه به جامعه و حوزه اجتماعی نیز تسری میدهد.<ref>مرتضوی، «سروش»، ص۱۶۴.</ref> | ||
'''امام خمینی'''{{سخ}} | '''امام خمینی'''{{سخ}} | ||
خط ۱۲۴: | خط ۱۲۲: | ||
سروش در سخنرانی با نام آفتاب دیروز و کیمیای امروز که در تاریخ خرداد ۱۳۶۸ش یک هفته پس از وفات امام خمینی داشت، ایشان را «انسانی بزرگ و روحی عارف و مجاهد» و «دلیریها و دشمنشکنیها و احیاگریهای ایشان نیاز به تبلیغ نداشت» یاد میکند.<ref>سروش، «آفتاب دیروز و کیمیای امروز»، ص۴.</ref> | سروش در سخنرانی با نام آفتاب دیروز و کیمیای امروز که در تاریخ خرداد ۱۳۶۸ش یک هفته پس از وفات امام خمینی داشت، ایشان را «انسانی بزرگ و روحی عارف و مجاهد» و «دلیریها و دشمنشکنیها و احیاگریهای ایشان نیاز به تبلیغ نداشت» یاد میکند.<ref>سروش، «آفتاب دیروز و کیمیای امروز»، ص۴.</ref> | ||
عشق و علاقه سروش به آیت الله خمینی | عشق و علاقه سروش به آیت الله خمینی هیچگاه،حتی زمانی که بعدها به اپوزیسیون تبدیل شده بود- از بین نرفت.<ref>[https://www.rouydad24.com/fa/news/168264/عبدالکریم-سروش-کیست-ایدئولوگ-دیروز-اپوزیسیون-امروز «عبدالکریم سروش کیست؟ ایدئولوگ دیروز، اپوزیسیون امروز»]، سایت رویداد ۲۴.</ref> | ||
==دغدغهها و انگیزهها== | == دغدغهها و انگیزهها == | ||
«عبدالکریم سروش که از زمان ظهور در پهنهٔ روشنفکری دینی هر روز نظریات و تئوریهای تازه و بدیعی دربارهٔ چگونگی مواجهه با سنت در جهان مدرن ارائه نموده و در عصر علم و خرد سکولار، برای احیاء دین و معنویت همت گماشته»<ref>«مَرَجَ البَحرین؛ رؤیای سروش، روایت شبستری»</ref> | «عبدالکریم سروش که از زمان ظهور در پهنهٔ روشنفکری دینی هر روز نظریات و تئوریهای تازه و بدیعی دربارهٔ چگونگی مواجهه با سنت در جهان مدرن ارائه نموده و در عصر علم و خرد سکولار، برای احیاء دین و معنویت همت گماشته»<ref>«مَرَجَ البَحرین؛ رؤیای سروش، روایت شبستری»</ref> | ||
خط ۱۳۹: | خط ۱۳۷: | ||
روشنفکران دینی واقعاً متدیناند و به بدأو معاد قائلاند و دین برای آنان فقط موضوع تحقیق نیست بلکه موضوع ایمان هم هست.<ref>سروش، «سنت و روشنفکری دینی»، ص۹.</ref> | روشنفکران دینی واقعاً متدیناند و به بدأو معاد قائلاند و دین برای آنان فقط موضوع تحقیق نیست بلکه موضوع ایمان هم هست.<ref>سروش، «سنت و روشنفکری دینی»، ص۹.</ref> | ||
==سروش، روحانیت و فقه== | == سروش، روحانیت و فقه == | ||
سایت خوب <ref>[https://www.rouydad24.com/fa/news/168264/ | سایت خوب<ref>[https://www.rouydad24.com/fa/news/168264/عبدالکریم-سروش-کیست-ایدئولوگ-دیروز-اپوزیسیون-امروز «عبدالکریم سروش کیست؟ ایدئولوگ دیروز، اپوزیسیون امروز»]، سایت رویداد ۲۴.</ref> | ||
* مقاله حریت و روحانیت به قلم آقای دکتر عبدالکریم سروش در شماره ۲۴ کیان. | |||
*مقاله حریت و روحانیت به قلم آقای دکتر عبدالکریم سروش در شماره ۲۴ کیان. | * سقف معیشت بر ستون شریعت | ||
*سقف معیشت بر ستون شریعت | * اسلام نیازی به صنف روحانی ندارد | ||
*اسلام نیازی به صنف روحانی ندارد | * «اندر باب اجتهاد: دربارهٔ کارآمدی فقه اسلامی در دنیایامروز» | ||
*«اندر باب اجتهاد: دربارهٔ کارآمدی فقه اسلامی در دنیایامروز» | * فقه در ترازو؛ طرح چند پرسش از محضر حضرت آیت الله منتظری | ||
*فقه در ترازو؛ طرح چند پرسش از محضر حضرت آیت الله منتظری | * خدمات و حسنات دین عبدالکریم سروش | ||
*خدمات و حسنات دین عبدالکریم سروش | * جریان مصباح یعنی فاشیسم: نظر سروش در مورد مصباح ومظهری | ||
*جریان مصباح یعنی فاشیسم: نظر سروش در مورد مصباح ومظهری | |||
*[http://tarikhirani.ir/fa/news/7166/مصاحبه-دکتر-سروش-با-استاد-شهید-مرتضی-مطهری مصاحبه دکتر سروش با استاد شهید مرتضی مطهری] | *[http://tarikhirani.ir/fa/news/7166/مصاحبه-دکتر-سروش-با-استاد-شهید-مرتضی-مطهری مصاحبه دکتر سروش با استاد شهید مرتضی مطهری] | ||
*ص۷۹ آئین در آینه | * ص۷۹ آئین در آینه | ||
*آفتاب دیروز و کیمیای امروز | * آفتاب دیروز و کیمیای امروز | ||
استاد مطهری، احیا کننده ای راستین در عصر جدید | استاد مطهری، احیا کننده ای راستین در عصر جدید | ||
به گزارش رویداد۲۴ نقطه گسست سروش از روحانیت در اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۷ اتفاق افتاد؛ یعنی زمانی که نخستین مقاله از مجموعه مقالات «قبض و بسط تئوریک شریعت» در مجله کیهان فرهنگی آغاز شد. نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت نظریه جدید و نوآورانهای نبود؛ جان کلام نظریه این بود: «فهم شریعت مبتنی بر پیششرطهای خودکنش فهم و در داد و ستد با دیگر معارف بشری مانند | به گزارش رویداد۲۴ نقطه گسست سروش از روحانیت در اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۷ اتفاق افتاد؛ یعنی زمانی که نخستین مقاله از مجموعه مقالات «قبض و بسط تئوریک شریعت» در مجله کیهان فرهنگی آغاز شد. نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت نظریه جدید و نوآورانهای نبود؛ جان کلام نظریه این بود: «فهم شریعت مبتنی بر پیششرطهای خودکنش فهم و در داد و ستد با دیگر معارف بشری مانند انسانشناسی، تاریخ و… است. در واقع هر متنی در یک شرایط بینامتنی فهم میشود؛ بنابراین با تغییر و تحول معارف بشری -قبض و بسط آنها- فهم شریعت نیز دچار تغییر و قبض و بسط خواهد شد. بنابرین فهم ما از شریعت نسبی و تاریخی هستند و مبنای انسانی دارند.<ref name=":13"/> آملی لاریجانی تعابیر تندی در نقدش به سروش به کار برده بود. سروش نیز در مقابل جواب تندی به لاریجانی داد و علناً وارد نزاع با روحانیت شد.<ref>[https://www.rouydad24.com/fa/news/168264/عبدالکریم-سروش-کیست-ایدئولوگ-دیروز-اپوزیسیون-امروز «عبدالکریم سروش کیست؟ ایدئولوگ دیروز، اپوزیسیون امروز»]، سایت رویداد ۲۴.</ref> | ||
«بلی من فقیه نیستم و شایستگی پاسخ دادن به سوالات فقهی را ندارم. به سایت آقای دکتر محسن کدیور مراجعه نمایید». | «بلی من فقیه نیستم و شایستگی پاسخ دادن به سوالات فقهی را ندارم. به سایت آقای دکتر محسن کدیور مراجعه نمایید». | ||
خط ۱۶۳: | خط ۱۶۰: | ||
فقه اسلامی از درون قابل رفو کردن نیست. از نگاه سروش باید بیرون فقه تقویت شود تا دورن فقه نیز از راکد بودن بیرون بیاید. بیرون فقه یعنی معرفتشناسی انسانشناسی خداشناسی وحیشناسی و … اینها راکد مانده و فقیه باید با شناخت از این مسائل به داخل فقه برود. ابزارهای درون فقه هیچ حصاری را تغییر نمیدهد برای نمونه حقوق انسان امر بیرونی است و فقها باید با توجه به این مبنا به درون فقه بپردازند تا تغییرات جدی پدید بیاورند.<ref>برنامه پرگار، مناظرههای انقلاب، دو مهمان چهل سال بعد، بخش اول.</ref> | فقه اسلامی از درون قابل رفو کردن نیست. از نگاه سروش باید بیرون فقه تقویت شود تا دورن فقه نیز از راکد بودن بیرون بیاید. بیرون فقه یعنی معرفتشناسی انسانشناسی خداشناسی وحیشناسی و … اینها راکد مانده و فقیه باید با شناخت از این مسائل به داخل فقه برود. ابزارهای درون فقه هیچ حصاری را تغییر نمیدهد برای نمونه حقوق انسان امر بیرونی است و فقها باید با توجه به این مبنا به درون فقه بپردازند تا تغییرات جدی پدید بیاورند.<ref>برنامه پرگار، مناظرههای انقلاب، دو مهمان چهل سال بعد، بخش اول.</ref> | ||
سروش اذعان دارد که بسیاری از مناقشاتش بر فقه برگرفته شده از غزالی است. از بیرون نگرفته و از زمانی که غزالی را خوانده ماهیت فقه را فهمید.<ref>برنامه پرگار، مناظرههای انقلاب، دو مهمان چهل سال بعد.بخش اول.</ref> | سروش اذعان دارد که بسیاری از مناقشاتش بر فقه برگرفته شده از غزالی است. از بیرون نگرفته و از زمانی که غزالی را خوانده ماهیت فقه را فهمید.<ref>برنامه پرگار، مناظرههای انقلاب، دو مهمان چهل سال بعد. بخش اول.</ref> | ||
سنت را باید فعال است ذخایر بسیاری در این سنت وجود دارد و در عین حال نباید تک منبع بود و منابع بومی و غیر بومی را نگاه کرد.<ref>برنامه پرگار، مناظرههای انقلاب، دو مهمان چهل سال بعد، بخش اول.</ref> | سنت را باید فعال است ذخایر بسیاری در این سنت وجود دارد و در عین حال نباید تک منبع بود و منابع بومی و غیر بومی را نگاه کرد.<ref>برنامه پرگار، مناظرههای انقلاب، دو مهمان چهل سال بعد، بخش اول.</ref> | ||
خط ۱۷۱: | خط ۱۶۸: | ||
من با مرحوم مطهری آشنایی بیشتری پیدا کردم و آشنایی ما تا زمان شهادت آن بزرگوار ادامه یافت. البته مدتی که من در خارج از کشور بودم با ایشان ارتباط مستقیم نداشتم. اما چنانکه میدانید ایشان کتاب «نهاد نا آرام جهان» من را خوانده و نکتهها یی در باب آن گوشزد کرد که من آن نکتهها را در کتاب اعمال کردم و آن کتاب اینک وامدار مرحوم آقای مطهری است.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> | من با مرحوم مطهری آشنایی بیشتری پیدا کردم و آشنایی ما تا زمان شهادت آن بزرگوار ادامه یافت. البته مدتی که من در خارج از کشور بودم با ایشان ارتباط مستقیم نداشتم. اما چنانکه میدانید ایشان کتاب «نهاد نا آرام جهان» من را خوانده و نکتهها یی در باب آن گوشزد کرد که من آن نکتهها را در کتاب اعمال کردم و آن کتاب اینک وامدار مرحوم آقای مطهری است.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> | ||
==مولوی به مثابه یک الگو== | == مولوی به مثابه یک الگو == | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقلقول = عبدالکریم سروش:{{-}}'''«کمتر شب و روزی | {{جعبه نقل قول| عنوان = | نقلقول = عبدالکریم سروش:{{-}}'''«کمتر شب و روزی بودهاست که به دل یا به زبان، آشکار یا نهان، سخنی از او یا با او نگویم و ضمیر خود و دیگران را با نام و کلام او مطرا و مطهر و معطر و منور نکنم».'''<ref>مولوی، مثنوی معنوی، ۱۳۷۶ش، ص سی و یک.</ref>{{سخ}} '''«مولانا با زندگی روحی و فکری من از هر کسی دیگری عجینتر است».'''<ref>مصاحبه سروش با شبکه voa</ref>|تاریخ بایگانی| منبع = | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = 14px|رنگ پسزمینه =#FFF9E7| گیومه نقلقول =| تراز منبع = چپ}} | ||
سروش معتقد است اگر بتواند از یک الگو برای خود یاد کند، مولانا جلالالدین رومی است که هیچکس در زندگی او به اندازه مولانا اینچنین تأثیر | سروش معتقد است اگر بتواند از یک الگو برای خود یاد کند، مولانا جلالالدین رومی است که هیچکس در زندگی او به اندازه مولانا اینچنین تأثیر نداشتهاست<ref name=":3">[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-ShahrvandPoper.html « دریغا که مجال قهوه خوردن با پوپر از دست رفت»]</ref> | ||
آشنایی سروش با مولانا در دوره دبیرستان و به جهت وجود یکی از معلمان بود.<ref name=":8" /> اما در ابتدا مولانا برای او جذابیتی نداشت و آن به سبب قدرت اشعار سعدی و قویتر بودن اشعار او در مقابل اشعار مولانا بود.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> اما با گذشت سالها، آشنایی عمیقتری نسبت به مولانا یافت.<ref name=":8">[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> | آشنایی سروش با مولانا در دوره دبیرستان و به جهت وجود یکی از معلمان بود.<ref name=":8"/> اما در ابتدا مولانا برای او جذابیتی نداشت و آن به سبب قدرت اشعار سعدی و قویتر بودن اشعار او در مقابل اشعار مولانا بود.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> اما با گذشت سالها، آشنایی عمیقتری نسبت به مولانا یافت.<ref name=":8">[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> | ||
سروش معتقد است مولوی از معدود افرادی است اهل شریعت، اهل طریقت و اهل حقیقت بودن در او جمع شدهاست.<ref name=":7">مصاحبه سروش با شبکه voa.</ref> سروش معتقد است (و این را اعتقاد خود مولانا نیز میداند) که مثنوی، قرآن به فارسی است<ref name=":7" /> و حتی مثنوی را بیهیچ شبهه کتابی الهامی میداند که پارههایی در آن رایحهٔ آشنا و آشکار وحی و کشف از آن بهدست میآید.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۲۴.</ref> | سروش معتقد است مولوی از معدود افرادی است اهل شریعت، اهل طریقت و اهل حقیقت بودن در او جمع شدهاست.<ref name=":7">مصاحبه سروش با شبکه voa.</ref> سروش معتقد است (و این را اعتقاد خود مولانا نیز میداند) که مثنوی، قرآن به فارسی است<ref name=":7"/> و حتی مثنوی را بیهیچ شبهه کتابی الهامی میداند که پارههایی در آن رایحهٔ آشنا و آشکار وحی و کشف از آن بهدست میآید.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۲۴.</ref> | ||
به گفته سروش هر روز به نحوی مولانا در زندگی او نقش دارد.<ref>مصاحبه سروش با شبکه voa.</ref> او برخی شعرهای مولوی در مورد دعا را نقل میکند و آنها را از لطیفترین دعاها دانسته و میگوید از وقتی که این شعر در ذهنش جایگیر شده حتی گاه در نمازهایش نیز آن اشعار را میخواند.<ref>سروش، [http://drsoroush.com/fa/wp-content/uploads/golestan_masnawi.pdf گلستان مثنوی یا گلستان معنوی]</ref> | به گفته سروش هر روز به نحوی مولانا در زندگی او نقش دارد.<ref>مصاحبه سروش با شبکه voa.</ref> او برخی شعرهای مولوی در مورد دعا را نقل میکند و آنها را از لطیفترین دعاها دانسته و میگوید از وقتی که این شعر در ذهنش جایگیر شده حتی گاه در نمازهایش نیز آن اشعار را میخواند.<ref>سروش، [http://drsoroush.com/fa/wp-content/uploads/golestan_masnawi.pdf گلستان مثنوی یا گلستان معنوی]</ref> | ||
سروش در تلویزیون از سال ۱۳۶۰ هجری شمسی به بعد یک سلسله دروس در باب مولوی و مثنوی | سروش در تلویزیون از سال ۱۳۶۰ هجری شمسی به بعد یک سلسله دروس در باب مولوی و مثنوی داشت که حدود ۲۴ برنامه ضبط شد و تنها ۱۳ برنامه از آن پخش شد.<ref name=":9">مصاحبه سروش با شبکه voa.</ref> به ادعای سروش امام خمینی با وجود علاقهای که به مولانا داشت به جهت فشارهای بیرونی، دستور قطع این برنامه داد.<ref name=":9"/> | ||
سروش در مقابل برخی فقیهان که به تحریم ساخت فیلم در مورد مولوی فتوا داده بودند، موضع گرفته و آنها را «فتواهای ناروا، بولفضولانه و خشک مغزانه» نامید و این فتوا را از سر نادانی دانسته و گفت «این پوست فروشان با مغز، بر سر مِهر نیستند».<ref>[https://www.zeitoons.com/67825 «واکنش عبدالکریم سروش به فتوای اخیر مکارم شیرازی و نوری همدانی»، سایت زیتون.]</ref> | سروش در مقابل برخی فقیهان که به تحریم ساخت فیلم در مورد مولوی فتوا داده بودند، موضع گرفته و آنها را «فتواهای ناروا، بولفضولانه و خشک مغزانه» نامید و این فتوا را از سر نادانی دانسته و گفت «این پوست فروشان با مغز، بر سر مِهر نیستند».<ref>[https://www.zeitoons.com/67825 «واکنش عبدالکریم سروش به فتوای اخیر مکارم شیرازی و نوری همدانی»، سایت زیتون.]</ref> | ||
کتاب مثنوی با تصحیح و پیشگفتار عبدالکریم سروش چاپ شد.<ref>[http://asmaneketab.ir/product/ | کتاب مثنوی با تصحیح و پیشگفتار عبدالکریم سروش چاپ شد.<ref>[http://asmaneketab.ir/product/کتاب-مثنوی-معنوی-تصحیح-عبدالکریم-سروش/ «کتاب مثنوی معنوی، تصحیح عبدالکریم سروش»]، سایت آسمان کتاب.</ref> | ||
==دین در دنیای مدرن== | == دین در دنیای مدرن == | ||
سروش معتقد است در جهان جدید، هدف زندگی معنای دیگری پیدا | سروش معتقد است در جهان جدید، هدف زندگی معنای دیگری پیدا کردهاست و مردم، دل در گرو اهداف دیگری دارند. اهدافی که ظواهر و رسانههای گروهی به مردم تلقین و در میان آنان ترویج میکنند، لذتجویی و خوشباشی است. در جهان جدید غفلت، از اصول زندگی شدهاست. این غفلت، امروزه یکی از محورهای زندگی است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/91432/دین-و-دنیای-جدید سروش، «دین و دنیای جدید».]</ref> | ||
از نگاه سروش مردم معمولاً از مدرنیته، به میوههای آن نظر دارند و ریشههای مدرنیته و جهان مدرن، کمتر مورد توجه قرار میگیرد. اما با نگاهی ژرفتر میتوانیم بگوییم آنچه میان جهان جدید و جهان قدیم فاصله افکنده و بین آنها خطکشی دقیقی انجام میدهد، علم مدرن است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/91432/دین-و-دنیای-جدید سروش، «دین و دنیای جدید».]</ref> | از نگاه سروش مردم معمولاً از مدرنیته، به میوههای آن نظر دارند و ریشههای مدرنیته و جهان مدرن، کمتر مورد توجه قرار میگیرد. اما با نگاهی ژرفتر میتوانیم بگوییم آنچه میان جهان جدید و جهان قدیم فاصله افکنده و بین آنها خطکشی دقیقی انجام میدهد، علم مدرن است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/91432/دین-و-دنیای-جدید سروش، «دین و دنیای جدید».]</ref> | ||
سروش دینورزی را سه قسم میداند: | سروش دینورزی را سه قسم میداند: | ||
* دینورزی معیشت اندیش (عامیانه) که در آن شخص به نحو تقلیدی و جبری، دیندار میشود و میماند. سروش دینداری عموم مردم را در این بخش قرار میدهد. البته سروش معتقد است این نوع دینداری وجوه و امتیازات مثبت بسیاری برای فرد و جامعه به همراه دارد.<ref name=":6">سروش، سخنرانی سلوک دیندارانه در جهان مدرن، جلسه۱.</ref> | |||
{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقلقول = عبدالکریم سروش:{{-}}'''«دین اسلام برای من به مانند زبان فارسی میماند که با آن بزرگ شدهام. با اسلام و از طریق پیامبر اسلام، معنویت را شناختم و جهان دیگر را کشف کردم و در دل آن، جهان را برای خود مفهوم کردم».'''<ref>«مستند عبدالکریم سروش: معرفت و مدارا»، سایت بیبیسی فارسی.</ref>|تاریخ بایگانی| منبع = | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = 14px|رنگ پسزمینه =#FFF9E7| گیومه نقلقول =| تراز منبع = چپ}} | |||
* دین داری معرفت اندیش (عالمانه): این دینداری ارثی و جبری نیست، اختیاری و انتخابی است. دین در اینجا نه به منزله عادت بلکه به منزله یک معرفت مطرح میشود.<ref name=":6"/> | |||
{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقلقول = عبدالکریم سروش:{{-}}'''«دین اسلام برای من به مانند زبان فارسی میماند که با آن بزرگ | * دین داری تجربت اندیش (عارفانه): دین به مثابه یک تجربه مطرح میشود و این دینداری پیامبرانه است، عارفانه است. خداوند در این دینداری یک معشوق و محبوب است که انسان با آن انس و رابطه وجودی برقرار میکند.<ref name=":6"/> | ||
*دین داری معرفت اندیش (عالمانه): این دینداری ارثی و جبری نیست، اختیاری و انتخابی است. دین در اینجا نه به منزله عادت بلکه به منزله یک معرفت مطرح میشود.<ref name=":6" /> | |||
*دین داری تجربت اندیش (عارفانه): دین به مثابه یک تجربه مطرح میشود و این دینداری پیامبرانه است، عارفانه است. خداوند در این دینداری یک معشوق و محبوب است که انسان با آن انس و رابطه وجودی برقرار میکند.<ref name=":6" /> | |||
سروش معقد است هر سه نوع دینداری در دنیای معاصر دچار مشکلاتی هستند. دینداری معیشت اندیش در جوامع امروزی موانع و مشکلات بسیار زیادی دارد و نوع زندگی در جهان معاصر برای بسیاری از احکام و التزامات دینی، مشکلاتی را ایجاد | سروش معقد است هر سه نوع دینداری در دنیای معاصر دچار مشکلاتی هستند. دینداری معیشت اندیش در جوامع امروزی موانع و مشکلات بسیار زیادی دارد و نوع زندگی در جهان معاصر برای بسیاری از احکام و التزامات دینی، مشکلاتی را ایجاد کردهاست.<ref name=":6"/> دینداری معرفت اندیش نیز در جهان معاصر مشکلات دوچندان دارد و با تحولات و پیشرفتهای علمی در جهان، دینداری عالمانه نیز دچار مشکلات جدی شدهاست.<ref>سروش، سخنرانی سلوک دیندارانه در جهان مدرن، جلسه۱.</ref> این مشکلات حتی برای دینداری تجربت اندیش نیز وجود دارد؛ آرامش و مراقبه را از انسان گرفته و انسان را از داشتن یک روح آرام محروم کردهاست. جهان یکسره شتاب و عجله گشته و این ضد آرامش برای یک تجربه دینی گشتهاست.<ref>سروش، سخنرانی سلوک دیندارانه در جهان مدرن، جلسه۱.</ref> | ||
سروش معتقد است تجربه اسلام در دوران مدرن چندان متفاوت با تجربه مسیحیت و یهودیت نخواهد بود. تجربه تاریخی مسیحیت چنین میگوید که علم، هنر، تکنولوژی و سیاست جدید ابتدا دین را به گرداب ناتوانی و نارسایی خواهند افکند و نامه اعمال نیک و بدش را در برابرش خواهند گشود و سپس مرحله تفسیرهای تازه فرا میرسد و دردمندان در پرتو دستاوردهای جدید بشری به بازفهمی مواریث دینی، دست خواهند گشود.<ref>سروش، «دین در دنیای مدرن به کجا میرود»، ص۹۲.</ref> | سروش معتقد است تجربه اسلام در دوران مدرن چندان متفاوت با تجربه مسیحیت و یهودیت نخواهد بود. تجربه تاریخی مسیحیت چنین میگوید که علم، هنر، تکنولوژی و سیاست جدید ابتدا دین را به گرداب ناتوانی و نارسایی خواهند افکند و نامه اعمال نیک و بدش را در برابرش خواهند گشود و سپس مرحله تفسیرهای تازه فرا میرسد و دردمندان در پرتو دستاوردهای جدید بشری به بازفهمی مواریث دینی، دست خواهند گشود.<ref>سروش، «دین در دنیای مدرن به کجا میرود»، ص۹۲.</ref> | ||
خط ۲۰۹: | خط ۲۰۴: | ||
'''سلوک دیندارانه در جهان مدرن''' {{سخ}}دکتر سروش سلسله نشستهایی با عنوان «سلوک دیندارانه در جهان مدرن» را برگزار کرد و به موانع و انگیزههای دیندار بودن در جهان معاصر پرداخت.<ref>سروش، «سلوک دیندارانه در جهان مدرن» جلسه۴۰.</ref> این سلسله نشستها در قالب ۴۰ سخنرانی برگزار شد.<ref>[https://www.aparat.com/result/سلوک_دیندارانه_در_جهان_مدرن «سلوک دیندارانه در جهان مدرن»، سایت آپارات.]</ref> این سلسله مباحث در سال ۲۰۱۶ آغاز گردید و در سال ۲۰۱۸ به پایان رسید.<ref>سروش، «سلوک دیندارانه در جهان مدرن» جلسه۴۰.</ref> | '''سلوک دیندارانه در جهان مدرن''' {{سخ}}دکتر سروش سلسله نشستهایی با عنوان «سلوک دیندارانه در جهان مدرن» را برگزار کرد و به موانع و انگیزههای دیندار بودن در جهان معاصر پرداخت.<ref>سروش، «سلوک دیندارانه در جهان مدرن» جلسه۴۰.</ref> این سلسله نشستها در قالب ۴۰ سخنرانی برگزار شد.<ref>[https://www.aparat.com/result/سلوک_دیندارانه_در_جهان_مدرن «سلوک دیندارانه در جهان مدرن»، سایت آپارات.]</ref> این سلسله مباحث در سال ۲۰۱۶ آغاز گردید و در سال ۲۰۱۸ به پایان رسید.<ref>سروش، «سلوک دیندارانه در جهان مدرن» جلسه۴۰.</ref> | ||
==نظریات== | == نظریات == | ||
میزان آشنایی من با پوپر و اهمیتی که به او میدادم هیچگاه تغییر نکرد و نکتههای زیادی در اندیشه او میدیدم که چه در انگلستان و چه در زمانی که در ایران بودم مورد توجه من بود.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-ShahrvandPoper.html « دریغا که مجال قهوه خوردن با پوپر از دست رفت»]</ref> | میزان آشنایی من با پوپر و اهمیتی که به او میدادم هیچگاه تغییر نکرد و نکتههای زیادی در اندیشه او میدیدم که چه در انگلستان و چه در زمانی که در ایران بودم مورد توجه من بود.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-ShahrvandPoper.html « دریغا که مجال قهوه خوردن با پوپر از دست رفت»]</ref> | ||
خط ۲۱۶: | خط ۲۱۱: | ||
نوشتههای من هیچکدام در تأیید عقلانیت حد اکثری نبودهاست. برای من یکی از بدیهیات بود که عقل نمیتواند همه مشکلات عالم و حتی خودش را یعنی عقلانیت را حل کند.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> | نوشتههای من هیچکدام در تأیید عقلانیت حد اکثری نبودهاست. برای من یکی از بدیهیات بود که عقل نمیتواند همه مشکلات عالم و حتی خودش را یعنی عقلانیت را حل کند.<ref>[http://www.drsoroush.com/Persian/Interviews/P-INT-20110430-KandokavDarAhvaleSoroush.html «کندوکاو در شرح احوال و آرای سروش به زبان خودش»]</ref> | ||
من در | من در همینجا هم خود را «نومعتزلی» میدانم.<ref>[http://www.islahweb.org/content/2008/5/1467/نومعتزلی-هستم «نومعتزلی هستم»]، سایت اصطلاح.</ref> | ||
==دین و قدرت== | == دین و قدرت == | ||
{{نوشتار اصلی| دین و قدرت}} | {{نوشتار اصلی| دین و قدرت}} | ||
==قبض و بسط تئوریک شریعت== | == قبض و بسط تئوریک شریعت == | ||
{{نوشتار اصلی|نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت}} | {{نوشتار اصلی|نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت}} | ||
آقای سروش وقتی که سال ۱۳۶۵ ایده قبض و بسط تئوریک شریعت را مطرح کرد، همان موقع در نقد سخن ایشان مقالهٔ مفصلی نوشتم که در کتاب «گفتمانهای دینی معاصر» آمدهاست. البته نظریه قبض و بسط منتسب به گادامر است گرچه آقای سروش در مصاحبههایش گفتهاست وقتی که من بحث قبض و بسط تئوریک شریعت را مطرح کردم اصلاً گادامر را نخوانده بودم. این برای همه سئوال بود، چگونه زمانی که ایشان در انگلستان درس میخواند و گادامر یکی از استادان برجستهٔ آنجا بود و شهرت داشت او را نمیشناختهاند؟ ایشان گفت که من گادامر را نخواندم و ایدهٔ اختراعی من است.<ref>[http://www.emadbaghi.com/archives/001566.php باقی، «پرسشی که همچنان بی پاسخ ماند»]</ref> | آقای سروش وقتی که سال ۱۳۶۵ ایده قبض و بسط تئوریک شریعت را مطرح کرد، همان موقع در نقد سخن ایشان مقالهٔ مفصلی نوشتم که در کتاب «گفتمانهای دینی معاصر» آمدهاست. البته نظریه قبض و بسط منتسب به گادامر است گرچه آقای سروش در مصاحبههایش گفتهاست وقتی که من بحث قبض و بسط تئوریک شریعت را مطرح کردم اصلاً گادامر را نخوانده بودم. این برای همه سئوال بود، چگونه زمانی که ایشان در انگلستان درس میخواند و گادامر یکی از استادان برجستهٔ آنجا بود و شهرت داشت او را نمیشناختهاند؟ ایشان گفت که من گادامر را نخواندم و ایدهٔ اختراعی من است.<ref>[http://www.emadbaghi.com/archives/001566.php باقی، «پرسشی که همچنان بی پاسخ ماند»]</ref> | ||
مطالب قبض و بسط تئوریک شریعت ابتدا از اردیبهشت ۱۳۶۷ تا خرداد ماه ۱۳۶۹ به صورت سلسله مقالاتی در مجله کیهان فرهنگی انتشار یافت و بعدها در اقلب کتاب منتشر شد | مطالب قبض و بسط تئوریک شریعت ابتدا از اردیبهشت ۱۳۶۷ تا خرداد ماه ۱۳۶۹ به صورت سلسله مقالاتی در مجله کیهان فرهنگی انتشار یافت و بعدها در اقلب کتاب منتشر شد.<ref>مرتضوی، «سروش»، ص۱۵۸.</ref> انتشار این مقالات بحثبرانگیز شد و واکنشهای فراوانی برانگیخت که در نهایت به تعطیلی موقت مجله کیهان فرهنگی را در پی داشت. به دنبال این اتفاق سروش و دوستان همفکرش مجله کیان را دایر کرده در آن به طرح دیدگاههای خود اقدام کردند.<ref>مرتضوی، «سروش»، ص۱۵۸.</ref> | ||
==از بسط تجربه نبوی تا رویاهای رسولانه== | == از بسط تجربه نبوی تا رویاهای رسولانه == | ||
{{نوشتار اصلی|نظریه رویاهای رسولانه}} | {{نوشتار اصلی|نظریه رویاهای رسولانه}} | ||
{{نوشتار اصلی|بسط تجربه نبوی}} | {{نوشتار اصلی|بسط تجربه نبوی}} | ||
خط ۲۳۹: | خط ۲۳۴: | ||
مخالفان رؤیاهای رسولانه معتقدند حتی یک سند معتبر تاریخی وجود ندارد که مخاطبان اولیه وحی یا خود پیامبر، مدعی خوابنامه بودن قرآن یا راوی بودن پیامبر باشند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/5545 آرمین، «پاسخی به دکتر سروش»، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> همچنین پیامبر در هیچ [[آیه|آیهای]] گوینده نیست، در هیچکجا، آیات از زبان پیامبر نیست؛ بلکه در تمام آیات، پیامبر مانند دیگران، مخاطب است.<ref>[http://fekratema.blog.ir/1395/02/مناظره-عبدالکریم-سروش-و-عبدالعلی-بازرگان-در-برنامه-پرگار «مناظره اول سروش با عبدالعلی بازرگان»، دقیقه ۱۴، سایت نوانیشی دینی.]</ref> [[عبدالعلی بازرگان]]، از مفسران معاصر، معتقد است براساس آیات قرآن، هدف اصلی [[نزول قرآن]]، مردم هستند؛ حال چگونه میتوان معتقد شد که رؤیاهای پیامبر پس از ۱۴ قرن همچنان نامکشوف مانده و اینک خوابگزارانی باید آنرا برای مردم بگشایند.<ref>[https://www.bbc.com/persian/blogs/2016/05/160512_l44_nazeran_sorush_bazergan بازرگان، «ده نکته در نقد نظریه 'رؤیاهای رسولانه' عبدالکریم سروش»، سایت بیبیسی فارسی.]</ref> | مخالفان رؤیاهای رسولانه معتقدند حتی یک سند معتبر تاریخی وجود ندارد که مخاطبان اولیه وحی یا خود پیامبر، مدعی خوابنامه بودن قرآن یا راوی بودن پیامبر باشند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/5545 آرمین، «پاسخی به دکتر سروش»، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> همچنین پیامبر در هیچ [[آیه|آیهای]] گوینده نیست، در هیچکجا، آیات از زبان پیامبر نیست؛ بلکه در تمام آیات، پیامبر مانند دیگران، مخاطب است.<ref>[http://fekratema.blog.ir/1395/02/مناظره-عبدالکریم-سروش-و-عبدالعلی-بازرگان-در-برنامه-پرگار «مناظره اول سروش با عبدالعلی بازرگان»، دقیقه ۱۴، سایت نوانیشی دینی.]</ref> [[عبدالعلی بازرگان]]، از مفسران معاصر، معتقد است براساس آیات قرآن، هدف اصلی [[نزول قرآن]]، مردم هستند؛ حال چگونه میتوان معتقد شد که رؤیاهای پیامبر پس از ۱۴ قرن همچنان نامکشوف مانده و اینک خوابگزارانی باید آنرا برای مردم بگشایند.<ref>[https://www.bbc.com/persian/blogs/2016/05/160512_l44_nazeran_sorush_bazergan بازرگان، «ده نکته در نقد نظریه 'رؤیاهای رسولانه' عبدالکریم سروش»، سایت بیبیسی فارسی.]</ref> | ||
==خاتمیت پیامبر و مسئله امامت== | == خاتمیت پیامبر و مسئله امامت == | ||
{{نوشتار اصلی|خاتمیت از نگاه سروش}} | {{نوشتار اصلی|خاتمیت از نگاه سروش}} | ||
{{نوشتار اصلی|امامت از نگاه سروش}} | {{نوشتار اصلی|امامت از نگاه سروش}} | ||
خط ۲۴۷: | خط ۲۴۲: | ||
منتقدان «بسط تجربه نبوی» معتقدند در این نظریه، تفسیر خاتمیت با رویکردی [[عقل| ضدعقل]] به[[پیامبران]] مطرح شده و ختم نبوت با آزادسازی عقل مساوی دانسته شدهاست<ref>بهمنپور، «بنگر که را به قتل که دلشاد میکنی»، ص۸۲۷.</ref>؛ در حالی که قرآن مخالفان خود را به استدلال و عقلگرایی دعوت میکند.<ref>فاضلی، «نادرنگری»، ص۸۳.</ref> در مسئله امامت نیز طبق آیات قرآن، از افرادی یاد میکنند که پیامبر نبودند، اما اسراری از غیب بر آنها [[الهام]] میشد.<ref>سبحانی، جعفر، [https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/5636/54861/ «خاتمیت، انقطاع وحی تشریعی: پاسخ آیتالله سبحانی به دکتر سروش»]</ref> به نظر مخالفان، براساس تعریف سروش از خاتمیت، اثری از [[ولایت]]، پس از پیامبر اسلام (ص) باقی نمیماند، در حالی که آیات و [[حدیث|روایات]] به ولایت افرادی غیر از پیامبر اشاره دارد.<ref>فاضلی، «نادرنگری»، ص۸۷.</ref> | منتقدان «بسط تجربه نبوی» معتقدند در این نظریه، تفسیر خاتمیت با رویکردی [[عقل| ضدعقل]] به[[پیامبران]] مطرح شده و ختم نبوت با آزادسازی عقل مساوی دانسته شدهاست<ref>بهمنپور، «بنگر که را به قتل که دلشاد میکنی»، ص۸۲۷.</ref>؛ در حالی که قرآن مخالفان خود را به استدلال و عقلگرایی دعوت میکند.<ref>فاضلی، «نادرنگری»، ص۸۳.</ref> در مسئله امامت نیز طبق آیات قرآن، از افرادی یاد میکنند که پیامبر نبودند، اما اسراری از غیب بر آنها [[الهام]] میشد.<ref>سبحانی، جعفر، [https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/5636/54861/ «خاتمیت، انقطاع وحی تشریعی: پاسخ آیتالله سبحانی به دکتر سروش»]</ref> به نظر مخالفان، براساس تعریف سروش از خاتمیت، اثری از [[ولایت]]، پس از پیامبر اسلام (ص) باقی نمیماند، در حالی که آیات و [[حدیث|روایات]] به ولایت افرادی غیر از پیامبر اشاره دارد.<ref>فاضلی، «نادرنگری»، ص۸۷.</ref> | ||
===تفسیر نهج البلاغه و امام علی(ع)=== | === تفسیر نهج البلاغه و امام علی (ع) === | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقلقول = عبدالکریم سروش:{{-}}''' | {{جعبه نقل قول| عنوان = | نقلقول = عبدالکریم سروش:{{-}}'''«علی (ع) که خود سر حلقهٔ پارسایان بود و در سلوک و تقرب، به مرتبهٔ ارجمند ولایت نایل آمده بود و آموزگار بزرگ جهاد اصغر و اکبر و پرده دار حرم ستر خدا بود، بهتر از هر کس دیگر شایستگی داشت که معنی تقوا را باز نماید و از اوصاف پارسایان، پرده بردارد.».'''<ref>[https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/49358/1 «اوصاف پارسیان، نسخه متنی» سایت تبیان.]</ref>|تاریخ بایگانی| منبع = | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = 14px|رنگ پسزمینه =#FFF9E7| گیومه نقلقول =| تراز منبع = چپ}} | ||
سروش به مدت شش سال در مسجد جامع امام صادق (ع)، هر سال ۹ماه و بهصورت هفتگی، سخنرانی در موضوعات دینی و فرادینی داشت که بیشتر بر نهج البلاغه متمرکز بود. کتاب «اوصاف پارسیان» و «حکمت و معیشت» نتیجه این سخنرانیها بود که به چاپ رسید.<ref>سروش، حکمت و معیشت، دفتر نخست، ۱۳۸۸ش، ص۱.</ref> کتاب «حکمت و معیشت» شرح نامه امام علی (ع) به فرزندش است که به اعتقاد سروش در واقع به همه فرزندان صلبی و روحانیاش است.<ref>سروش، حکمت و معیشت، دفتر نخست، ۱۳۸۸ش، ص۲.</ref> همچنین کتاب «اوصاف پارسیان» که | سروش به مدت شش سال در مسجد جامع امام صادق (ع)، هر سال ۹ماه و بهصورت هفتگی، سخنرانی در موضوعات دینی و فرادینی داشت که بیشتر بر نهج البلاغه متمرکز بود. کتاب «اوصاف پارسیان» و «حکمت و معیشت» نتیجه این سخنرانیها بود که به چاپ رسید.<ref>سروش، حکمت و معیشت، دفتر نخست، ۱۳۸۸ش، ص۱.</ref> کتاب «حکمت و معیشت» شرح نامه امام علی (ع) به فرزندش است که به اعتقاد سروش در واقع به همه فرزندان صلبی و روحانیاش است.<ref>سروش، حکمت و معیشت، دفتر نخست، ۱۳۸۸ش، ص۲.</ref> همچنین کتاب «اوصاف پارسیان» که آن را از اخلاقیترین و لطیفترین کتابهای عبدالکریم سروش دانستهاند، مجموعه درس گفتارهای او دربارهٔ خطبه متقین، از نهج البلاغه است.<ref>[http://ilambloger.ir/disk/متن-کامل-کتاب-اوصاف-پارسایان-دکتر-عبدا/ «متن کامل کتاب اوصاف پارسایان دکتر عبدالکریم سروش»]</ref> | ||
سروش امام علی(ع) را «شخصیت عظیمالقدر نابغه که با هر استانداردی شخصیت فوقالعادهای است» معرفی میکند.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=FwHeWO_M6-M سروش، سخنرانی «علی(ع) در نهجالبلاغه»]</ref>او معتقد است علی بهترین صحابی پیامبر بود و با نفرات بعدی فاصله بسیار زیاد داشت.<ref name=":4">[https://www.youtube.com/watch?v=FwHeWO_M6-M سروش، سخنرانی «علی(ع) در نهجالبلاغه»]</ref> به اعتقاد سروش، در میان امامان شیعه، علی نابغه است و از همه برتر است و با اینکه هرکدام فضیلت و بزرگی خود را دارا هستند اما علی از هر حیث چند گام از همه آنها پیشتر است.<ref name=":5" /> | سروش امام علی (ع) را «شخصیت عظیمالقدر نابغه که با هر استانداردی شخصیت فوقالعادهای است» معرفی میکند.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=FwHeWO_M6-M سروش، سخنرانی «علی(ع) در نهجالبلاغه»]</ref>او معتقد است علی بهترین صحابی پیامبر بود و با نفرات بعدی فاصله بسیار زیاد داشت.<ref name=":4">[https://www.youtube.com/watch?v=FwHeWO_M6-M سروش، سخنرانی «علی(ع) در نهجالبلاغه»]</ref> به اعتقاد سروش، در میان امامان شیعه، علی نابغه است و از همه برتر است و با اینکه هرکدام فضیلت و بزرگی خود را دارا هستند اما علی از هر حیث چند گام از همه آنها پیشتر است.<ref name=":5"/> | ||
سروش در یک سخنرانی، امام علی(ع) را شخصیت فوقالعادهای معرفی میکند که از افراد بسیار ناکام تاریخ بود، برخلاف پیامبر اسلام که پیش و پس از نبوت بسیار موفق بود.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=FwHeWO_M6-M سروش، سخنرانی «علی(ع) در نهجالبلاغه»]</ref> | سروش در یک سخنرانی، امام علی (ع) را شخصیت فوقالعادهای معرفی میکند که از افراد بسیار ناکام تاریخ بود، برخلاف پیامبر اسلام که پیش و پس از نبوت بسیار موفق بود.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=FwHeWO_M6-M سروش، سخنرانی «علی(ع) در نهجالبلاغه»]</ref> | ||
==ذاتی و عرضی در دین== | == ذاتی و عرضی در دین == | ||
مقاله «ذاتی و عرضی در دین» ابتدا در سال ۱۳۷۷ش در مجله کیان به چاپ رسید.<ref>«دین اقلی و اکثری»، کیان ۱۳۷۷ش، شماره۴۲.</ref> و در سال ۱۳۸۵ش در کتاب بسط تجربه نبوی نیز چاپ شد.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۴۷–۶۲.</ref> | مقاله «ذاتی و عرضی در دین» ابتدا در سال ۱۳۷۷ش در مجله کیان به چاپ رسید.<ref>«دین اقلی و اکثری»، کیان ۱۳۷۷ش، شماره۴۲.</ref> و در سال ۱۳۸۵ش در کتاب بسط تجربه نبوی نیز چاپ شد.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۴۷–۶۲.</ref> | ||
سروش دین را به دو بخش ذاتی و عرضی تقسیم میکند. از نگاه اوخداوند اهدافی دارد و این اهداف همان ذاتیات دین است. خداوند برای بیان، تفهیم و تحصیل اهداف خود از زبانی خاص استفاده میکند که همه از عرضیات دین هستند.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۴۶.</ref> از نگاه سروش ذاتی آن چیزهایی هستند که نمیتوانستند نباشند.<ref name=":1" /> اسلام به ذاتیاتش اسلام است نه به عرضیاتش و مسلمانی در گرو التزام و اعتقاد به ذاتیات است.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۲۰.</ref> | سروش دین را به دو بخش ذاتی و عرضی تقسیم میکند. از نگاه اوخداوند اهدافی دارد و این اهداف همان ذاتیات دین است. خداوند برای بیان، تفهیم و تحصیل اهداف خود از زبانی خاص استفاده میکند که همه از عرضیات دین هستند.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۴۶.</ref> از نگاه سروش ذاتی آن چیزهایی هستند که نمیتوانستند نباشند.<ref name=":1"/> اسلام به ذاتیاتش اسلام است نه به عرضیاتش و مسلمانی در گرو التزام و اعتقاد به ذاتیات است.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۲۰.</ref> | ||
مقصود سروش از عرض نیز آن چیزهایی هستند که میتوانستند نباشند.<ref name=":1">سروش، «برشانه غولها ایستادهایم»، ص۱۲۰.</ref> سروش ضابطه عرضی را این میداند که میتوانست بهگونه دیگری باشد.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۲۱.</ref> سروش معتقد است نه فقط زبان اسلام، که فرهنگ آن نیز عربی است؛ این که قرآن از حوران سیهچشم در بهشت،<ref>سوره واقعه، ایه۲۲.</ref> ساکن در خیمهها<ref>سوره الرحمن، آیه۷۲.</ref> توصیه به نگریستن به خلقت شتر<ref>سوره غاشیه، آیه۱۷.</ref> استفاده از تقویم قمری که ماه رمضان را برای روزه قرار داده و بسیاری موارد از فرهنگ عربی که در قرآن مورد استفاده قرار گرفتهاست، همه عرضی هستند.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۳۳.</ref> | مقصود سروش از عرض نیز آن چیزهایی هستند که میتوانستند نباشند.<ref name=":1">سروش، «برشانه غولها ایستادهایم»، ص۱۲۰.</ref> سروش ضابطه عرضی را این میداند که میتوانست بهگونه دیگری باشد.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۲۱.</ref> سروش معتقد است نه فقط زبان اسلام، که فرهنگ آن نیز عربی است؛ این که قرآن از حوران سیهچشم در بهشت،<ref>سوره واقعه، ایه۲۲.</ref> ساکن در خیمهها<ref>سوره الرحمن، آیه۷۲.</ref> توصیه به نگریستن به خلقت شتر<ref>سوره غاشیه، آیه۱۷.</ref> استفاده از تقویم قمری که ماه رمضان را برای روزه قرار داده و بسیاری موارد از فرهنگ عربی که در قرآن مورد استفاده قرار گرفتهاست، همه عرضی هستند.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۳۳.</ref> | ||
خط ۲۶۷: | خط ۲۶۲: | ||
مخالفان ذاتی و عرضی معتقدند در هر داستان و واقعه، در هر جنگ و صلح، در هر سؤال و جواب و مانند آن که در مدت رسالت پیامبر (ص) واقع گردیده، حکمتی وجود داشتهاست. همچنین ذات و گوهر دین در عرضیات دین تجلی میکند، فقدان عرضیات، مانع تجلی و ظهور دین کامل میباشد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/87263/نقدی-بر-مقاله-ذاتی-و-عرضی-در-دین- طالبی، «نقدی بر مقاله ذاتی و عرضی در دین»]</ref>از نگاه مخالفان نه تنها تغییر ذاتیات دین به نفی دین خواهد انجامید، بلکه تغییر عرضیات دین و انکار آنها پس از ختم رسالت نیز به تغییر و نفی دین و تحریف آن منجر میشود.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/87263/نقدی-بر-مقاله-ذاتی-و-عرضی-در-دین- طالبی، «نقدی بر مقاله ذاتی و عرضی در دین»]</ref> | مخالفان ذاتی و عرضی معتقدند در هر داستان و واقعه، در هر جنگ و صلح، در هر سؤال و جواب و مانند آن که در مدت رسالت پیامبر (ص) واقع گردیده، حکمتی وجود داشتهاست. همچنین ذات و گوهر دین در عرضیات دین تجلی میکند، فقدان عرضیات، مانع تجلی و ظهور دین کامل میباشد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/87263/نقدی-بر-مقاله-ذاتی-و-عرضی-در-دین- طالبی، «نقدی بر مقاله ذاتی و عرضی در دین»]</ref>از نگاه مخالفان نه تنها تغییر ذاتیات دین به نفی دین خواهد انجامید، بلکه تغییر عرضیات دین و انکار آنها پس از ختم رسالت نیز به تغییر و نفی دین و تحریف آن منجر میشود.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/87263/نقدی-بر-مقاله-ذاتی-و-عرضی-در-دین- طالبی، «نقدی بر مقاله ذاتی و عرضی در دین»]</ref> | ||
نیکفر به درستی استدلال میکند که سروش معیار مستحکمی برای تفکیک ذاتی و عرضی ارائه نمیکند. ذاتی و عرضی از ترمهای اندیشه باستانی هستند و در تفکر مدرن استفاده به ندرت از آنها استفاده میشود. در واقع نیکفر در برابر نگاه افلاطونی سروش که دین را از ذاتش جدا میکند، نگاه مدرن پدیدارشناسانه به دین را پیش مینهد که در آن تاریخ و نمود دین خود ذات آن هستند و با روش پدیدارشناسانه نشان میدهد که طریقه سروش در بحث در باب دین و شریعت نوعی باطنیگری و در واقع امتداد منطقی آن در دنیای مدرن است.<ref>[https://www.rouydad24.com/fa/news/168264/ | نیکفر به درستی استدلال میکند که سروش معیار مستحکمی برای تفکیک ذاتی و عرضی ارائه نمیکند. ذاتی و عرضی از ترمهای اندیشه باستانی هستند و در تفکر مدرن استفاده به ندرت از آنها استفاده میشود. در واقع نیکفر در برابر نگاه افلاطونی سروش که دین را از ذاتش جدا میکند، نگاه مدرن پدیدارشناسانه به دین را پیش مینهد که در آن تاریخ و نمود دین خود ذات آن هستند و با روش پدیدارشناسانه نشان میدهد که طریقه سروش در بحث در باب دین و شریعت نوعی باطنیگری و در واقع امتداد منطقی آن در دنیای مدرن است.<ref>[https://www.rouydad24.com/fa/news/168264/عبدالکریم-سروش-کیست-ایدئولوگ-دیروز-اپوزیسیون-امروز «عبدالکریم سروش کیست؟ ایدئولوگ دیروز، اپوزیسیون امروز»]، سایت رویداد ۲۴.</ref> | ||
===دین اقلی و اکثری=== | === دین اقلی و اکثری === | ||
«دین اقلی و اکثری» موضوع سخنرانی بود که عبدالکریم سروش در جمع دانشجویان ایرانی در مونترال کانادا در اسفند ۱۳۷۵ش ایراد کرد.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۴۷.</ref> | «دین اقلی و اکثری» موضوع سخنرانی بود که عبدالکریم سروش در جمع دانشجویان ایرانی در مونترال کانادا در اسفند ۱۳۷۵ش ایراد کرد.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۴۷.</ref> | ||
این موضوع در سال ۱۳۷۷ش در مجله کیان با عنوان «دین اقلی و اکثری» به چاپ رسید.<ref>«دین اقلی و اکثری»، کیان ۱۳۷۷ش، شماره۴۱.</ref> همچنین در کتاب بسط تجربه نبوی در تاریخ ۱۳۸۵ش نیز چاپ شد.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۴۷–۶۲.</ref> | این موضوع در سال ۱۳۷۷ش در مجله کیان با عنوان «دین اقلی و اکثری» به چاپ رسید.<ref>«دین اقلی و اکثری»، کیان ۱۳۷۷ش، شماره۴۱.</ref> همچنین در کتاب بسط تجربه نبوی در تاریخ ۱۳۸۵ش نیز چاپ شد.<ref>سروش، بسط تجربه نبوی، ص۴۷–۶۲.</ref> | ||
خط ۲۸۷: | خط ۲۸۲: | ||
برخی معتقدند دین قصدی بر اکثری بودن ندارد و برخی امور را به انسانها و عقل انسانی واگذار کردهاست و قوت اسلام و فقه اسلامی در همین است؛ زیرا بیان اکثری و جایی برای تدبیر بشری در نظر نگرفتن، عدم انطباق پذیری اسلام با زمانها و مکانهای مختلف را در پی دارد، که این مسئله با جهانی و جاودانی بودن اسلام ناسازگاری دارد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/7851/101285/نظریه-دین-اقلی-وکمال-دین هاشمی، «نظریه دین اقلی و کمال دین»]</ref> | برخی معتقدند دین قصدی بر اکثری بودن ندارد و برخی امور را به انسانها و عقل انسانی واگذار کردهاست و قوت اسلام و فقه اسلامی در همین است؛ زیرا بیان اکثری و جایی برای تدبیر بشری در نظر نگرفتن، عدم انطباق پذیری اسلام با زمانها و مکانهای مختلف را در پی دارد، که این مسئله با جهانی و جاودانی بودن اسلام ناسازگاری دارد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/7851/101285/نظریه-دین-اقلی-وکمال-دین هاشمی، «نظریه دین اقلی و کمال دین»]</ref> | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس۲}} | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} |