کاربر:Rezapour/صفحه تمرین
قضاوت داوود میان دو برادر
مقام قضاوت داوود و امتحان وی
داستان قضاوت حضرت داوود میان دو برادر در سوره ص نقل شده است.[۱] این داستان را آزمون بزرگ برای داوود(ع) دانسته‌اند.[۲] قرآن پیش از بیان این داستان، بیان می‌دارد که حکمت و فصل‌الخطابی[۳] را به داوود عطا کرده است.[۴] همچنین پس از نقل این داستان نیز تعبیر «براى او پيش ما تقرّب و فرجامى خوش»[۵] و «تو را در زمين خليفه (خويش) كردهايم»[۶] برای داوود ذکر شده است. همچنین به او دستور می‌دهد میان مردم قضاوت کند.[۷] از امام صادق(ع) نقل شده که امام زمان پس از ظهور به مانند حضرت داوود در میان مردم قضاوت خواهد کرد.[۸]
براساس روایتی از امام رضا(ع)، داوود(ع) گمان کرد هیچ مخلوقی عالم‌تر از وی وجود ندارد. همین سبب شد که خداوند وی را در قضاوت میان دو برادر امتحان کند.[۹] برخی مفسران دیدگاه‌هایی که این داستان را تمثیل و تأویلی دانسته‌اند را رد کرده و معتقدند براساس ظاهر آیات این داستان در زمان داوود واقع شده و دلیلی بر تأویل آن وجود ندارد.[۱۰]
درخواست قضاوت از داوود
داوود(ع) در محراب خود مشغول عبادت بود.[۱۱] افرادی به‌صورت ناگهانی[۱۲] بدون اینکه اجازه بگیرند یا از در وارد شوند، نزد وی حاضر شدند.[۱۳] ورود اینچنینی در حالی که داوود محافظان و نگهبانانی نیز داشت[۱۴] سبب وحشت داوود گشت.[۱۵] برخی مفسران معتقدند همین وحشت موجب گشت که داوود در قضاوت خود عجله کند و نتواند به نحو مطلوب موضوع را بررسی نماید.[۱۶]
برخی مفسران براساس شواهدی از آیه چنین گفته‌اند که دو گروه به نزد داوود آمدند[۱۷] و این گفته که دو نفر بوده باشند خلاف ظاهر آیه است.[۱۸] شیخ طوسی نظر مفسران را بر این می‌داند گروهی که نزد داوود آمدند از فرشتگان بوده‌اند. با این حال خود شیخ طوسی نظر به اینکه این افراد از انسان‌ها بوده باشند را ظاهر آیه می‌داند.[۱۹] برخی دیگر از مفسران نیز معتقدند از ظاهر آیه به دست می‌آید افرادی که نزد داوود آمدند انسان بودند و دلیلی بر تأویل آیه به اینکه آنها از فرشتگان بوده است وجود ندارد.[۲۰]
یکی از طرفین نزاع به داوود گفت که برادرش دارای نود و نه گوسفند ماده[۲۱] (میش[۲۲]) است و وی تنها یک گوسفند ماده دارد. برادرش بر وی ادعا دارد که آن یک گوسفند را نیز از وی بگیرد.[۲۳] این فرد با طرح این ادعا از داوود می‌خواهد میان آنان قضاوت کند با این شرط که حکم وی براساس حق باشد، ظلم نکند[۲۴] و آنها را به راه راست رهنمون سازد.[۲۵]
قضاوت نادرست یا رعایت نکردن آداب قضاوت
داوود پس از شنیدن کلام فرد، حکم را بر علیه طرف دیگر نزاع صادر کرد بدون اینکه دفاع وی را شنیده باشد و از وی شاهد بخواهد.[۲۶] خطای داوود را بر این دانسته‌اند که طرف دوم نزاع را به ظلم متهم کرد بدون اینکه کلام وی را شنیده باشد. در آداب قضاوت گفته شده که کلام هر دو طرف شنیده شده و سپس حکم گردد و داوود چنین نکرد.[۲۷] برخی مفسران توجیهاتی برای این داستان ذکر کرده‌اند تا داوود را متوجه انجام گناه نکنند؛ زیرا براساس ادله عقلی و نقلی پیامبران معصوم بوده و گناه کبیره و صغیره را انجام نمی‌دهند و داوود نیز در قرآن به صفاتی توصیف شده که با خطای او در قضاوت سازگار نیست.[۲۸] به همین جهت برخی مفسران عمل داوود را ترک اولی دانسته‌اند.[۲۹]
مکارم شیرازی عالم و مفسر شیعه معتقد است طرفین نزاع پس از شنیدن حکم داوود قانع شدند و از آنجا رفتند. اینکه طرف دوم نزاع اعتراضی به حکم داوود نداشت نشان از این دارد اعتراضی به حکم نداشته است. بنابر این حکم داوود براساس حق بوده و تنها قصور این بود که آداب قضا را رعایت نکرد و در صدور حکم شتاب کرد و به همین دلیل پشیمان شد.[۳۰]
فخررازی عالم و مفسر اهل‌سنت توجیهاتی در این داستان ذکر کرده است. او احتمال داده حکم داوود مشروط بر این بوده که شخص اول در ادعای خود صادق بوده و طرف دوم نزاع به او ظلم کرده باشد.[۳۱]
پشیمانی و استغفار
نوع عمل داوود را ناشایست با مقام پیامبران دانسته‌اند.[۳۲] به همین جهت داوود پس از آن فهمید که امتحان الهی بوده و ترک اولی کرده،[۳۳] در مقام استغفار بر آمد[۳۴] و «از پروردگار خويش آمرزش خواست و به سجده درافتاد».[۳۵]
محمدتقی مدرسی عالم و مفسر شیعه بیان داشته که براساس آیه داوود پس از خطا، بدون درنگ استغفار و توبه کرد و لحظه‌ای را برای وسوسه شیطان باقی نگذاشت.[۳۶] در نهایت خداوند نیز وی را مشمول عفو و بخشش خود قرار داد.[۳۷] محمدحسین فضل‌الله از مفسران شیعه متذکر شده افرادی که نزد داوود آمدند اگر از ملائکه بودند، پس یک تکلیف حقیقی وجود نداشته و تنها یک قضیه تمثیلی بوده تا داوود برای قضاوت‌هایی که انجام خواهد داد آماده شود. بنابر این وقتی این امتحان از باب تکلیف نبوده باشد، گناهی نیز انجام نشده است.[۳۸]
پانویس
- ↑ سوره ص، آیات ۲۱ - ۲۵. ر
- ↑ مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۲۴۴.
- ↑ سوره ص، آیه ۲۰.
- ↑ قرائتی، تفسير نور، ۱۳۸۳ش، ج۱۰، ص۹۳.
- ↑ سوره ص، آیه ۲۵.
- ↑ سوره ص، آیه۲۶.
- ↑ سوره ص، آیه۲۶.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۶۳۲.
- ↑ قمی، تفسير القمي، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۳۳.
- ↑ مغنیه، تفسير الكاشف، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۳۷۳.
- ↑ مغنیه، تفسير الكاشف، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۳۷۲.
- ↑ فضل‌الله، تفسير من وحي القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۹، ص۲۴۶.
- ↑ حسینی شیرازی، تبيين القرآن، ۱۴۲۳ق، ص۴۶۶.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۲۴۵.
- ↑ فضل‌الله، تفسير من وحي القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۹، ص۲۴۶.
- ↑ حسینی شیرازی، تبيين القرآن، ۱۴۲۳ق، ص۴۶۶.
- ↑ شیخ طوسی، التبيان في تفسير القرآن، بیروت، ج۸، ص۵۵۱.
- ↑ طیب، أطيب البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۱۱، ص۲۳۱.
- ↑ شیخ طوسی، التبيان في تفسير القرآن، بیروت، ج۸، ص۵۵۲.
- ↑ مغنیه، تفسير الكاشف، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۳۷۳.
- ↑ طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۱۹۲.
- ↑ حسینی همدانی، انوار درخشان، ۱۴۰۴ق، ج۱۴، ص۱۰۹.
- ↑ حسینی همدانی، انوار درخشان، ۱۴۰۴ق، ج۱۴، ص۱۰۹.
- ↑ طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۱۹۲.
- ↑ مدرسی، من هدى القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۱، ص۳۳۹.
- ↑ مدرسی، من هدى القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۱، ص۳۴۰.
- ↑ شیخ طوسی، التبيان في تفسير القرآن، بیروت، ج۸، ص۵۵۳.
- ↑ طباطبائی، الميزان في تفسير القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۷، ص۱۹۴.
- ↑ طیب، أطيب البيان فی تفسير القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۱۱، ص۲۳۵.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۲۴۸.
- ↑ فخر رازی، مفاتيح الغيب، ۱۴۲۰ق، ج۲۶، ص۳۸۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۲۴۹.
- ↑ طیب، أطيب البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۸ش، ج۱۱، ص۲۳۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۲۴۸.
- ↑ سوره ص، آیه۲۴.
- ↑ مدرسی، من هدى القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۱، ص۳۴۵.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۲۴۹.
- ↑ فضل‌الله، تفسير من وحي القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۹، ص۲۴۹.
منابع
- حسینی شیرازی، سید محمد، تبیین القرآن، بیروت، دارالعلوم، چاپ دوم، ۱۴۲۳ق.
- حسینی همدانی، سید محمدحسین، انوار درخشان، تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران، کتابفروشی لطفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه: شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: احمد قصیرعاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
- طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
- فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک للطباعة و النشر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، چاپ یازدهم، ۱۳۸۳ش.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح: سیدطیب موسوی جزائری، قم، دارالکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دارالحدیث، چاپ اول، ۱۴۲۹ق.
- مدرسی، سید محمدتقی، من هدی القرآن، تهران، دارمحبی الحسین، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
[[رده:یهودیت] [[رده:داستان بنی‌اسرائیل در قرآن] [[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ج] [[رده:مقاله‌های جدید]