پرش به محتوا

همسران امام حسن(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''همسران امام حسن(ع)''' زنانی که در منابع از آنها به عنوان همسر [[امام حسن(ع)]] یاد شده است. درباره تعداد همسران امام حسن(ع) گزارش‌های مختلفی وجود دارد، در برخی از منابع به سبب نسبت کثرتِ طلاق زنان به امام حسن(ع)، او را مِطْلاق(زیاد طلاق‌دهنده) خوانده‌اند. گفته شده این اتهامی است که عباسیان برای مقابله با [[سادات حسنی]] مطرح کرده‌اند و اگر چنین چیزی صحت داشت [[معاویة بن ابی‌سفیان]] آن را دستاویزی علیه امام حسن(ع) قرار می‌داد. همچنین گزارش‌های تاریخی در این زمینه، از سه نفر نقل شده که از نظر رجالیان، قابل اعتماد نیستند.
'''همسران امام حسن(ع)''' به زنانی اشاره دارد که در منابع از آنها به عنوان همسر [[امام حسن(ع)]] دومین از [[امامان معصوم]] یاد شده است.  
 
درباره تعداد همسران امام حسن(ع) گزارش‌های مختلفی وجود دارد، در برخی از منابع به سبب نسبت کثرتِ طلاق زنان به امام حسن(ع)، او را مِطْلاق(زیاد طلاق‌دهنده) خوانده‌اند. گفته شده این اتهامی است که عباسیان برای مقابله با [[سادات حسنی]] مطرح کرده‌اند و اگر چنین چیزی صحت داشت [[معاویة بن ابی‌سفیان]] آن را دستاویزی علیه امام حسن(ع) قرار می‌داد. همچنین گزارش‌های تاریخی در این زمینه، از سه نفر نقل شده که از نظر رجالیان، قابل اعتماد نیستند.


==نام همسران==
==نام همسران==
خط ۴۷: خط ۴۹:


==نسبت مطلاق به امام حسن==
==نسبت مطلاق به امام حسن==
در منابع تاریخی، حداکثر نام ۱۸ همسر برای امام حسن(ع) آمده است،<ref>شوشتری، رسالة فی تواريخ النبی و الآل، ص۷۱-۷۲؛ حقایق پنهان، پژوهشی در زندگانی سیاسی امام حسن، ص۳۳۹-۳۴۰؛ نیز ببینید: قرشی، حیاة الإمام الحسن بن على،۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۵۵-۴۶۰</ref> با این وجود ارقام ۲۵۰،<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۰.</ref>۲۰۰،<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة،  ج۵، ص۷۴</ref>،۹۰<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۵</ref>،۷۰<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۴، ص۱۷۳.</ref> و ۷۰۰ یا ۱۰۰۰<ref>ابن کثیر، ج۵، ص۵۰۵</ref>برای تعداد همسران وی ذکر شده است.
در منابع تاریخی، حداکثر نام ۱۸ همسر برای امام حسن(ع) آمده است،<ref>شوشتری، رسالة فی تواريخ النبی و الآل، ص۷۱-۷۲؛ حقایق پنهان، پژوهشی در زندگانی سیاسی امام حسن، ص۳۳۹-۳۴۰؛ نیز ببینید: قرشی، حیاة الإمام الحسن بن على،۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۵۵-۴۶۰</ref> با این وجود تعداد همسران وی ۷۰،<ref> ابن کثیر؛‌ مجلسی، بحار الانوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۴، ص۱۷۳.</ref>۹۰ <ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۲۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۳، ص۲۴۹.</ref> ۲۰۰ <ref> مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۷۴</ref> و ۲۵۰،<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۰.</ref>۲۰۰، مورد عنوان کرده‌اند.


برخی منابع با نسبت دادن کثرت ازدواج و [[طلاق]] امام حسن(ع)، او را «مِطلاق» (بسیار طلاق‌دهنده) خوانده‌اند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۷ق، ج۱۰، ص۲۹۰ و ۳۰۲؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۲۵؛ کلینی، الکافى، ۱۳۶۲ش، ج۶، ص۵۶.</ref> بر پایه برخی از روایات امام علی(ع) از ازدواج‌ها و طلاق‌های‌ مکرّر‌ امام‌ حسن، اظهار نگرانی کرده<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۵، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۵۰</ref> و به همین علت از ازدواج با او نهی کرده است<ref>برقی، المحاسن، ج۲، ص۶۰۱.</ref> همچنین از مردم [[کوفه]] خواست که به او‌ زن ندهند.<ref>کلینی، الکافی، ج۶، ص۵۶، به نقل از حقایق پنهان، ص۳۴۲</ref> [[باقر شریف قرشی]] این اخبار را برساخته [[عباسیان]] با هدف مقابله با [[سادات حسنی]] دانسته است.<ref>قرشی‏، حیاة الامام الحسن بن على، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۵۳-۴۵۴.</ref>
برخی منابع با نسبت دادن کثرت ازدواج و [[طلاق]] امام حسن(ع)، او را «مِطلاق» (بسیار طلاق‌دهنده) خوانده‌اند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبرى، ۱۴۱۷ق، ج۱۰، ص۲۹۰ و ۳۰۲؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۲۵؛ البدایه و النهایه، ج۸، ص۳۸.</ref> بر پایه برخی گزارش‌های تاریخی امام علی(ع) از ازدواج‌ها و طلاق‌های‌ مکرّر‌ امام‌ حسن(ع)، اظهار نگرانی کرده<ref> بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۷ق، ج۳، ص۲۵.</ref> و به همین علت از ازدواج با او نهی کرد و از مردم [[کوفه]] خواست که به او‌ زن ندهند.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۳، ص۲۴۹؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۶ (بَابُ تَطْلِيقِ الْمَرْأَةِ غَيْرِ الْمُوَافِقَة، ح۴و۵.).</ref> [[باقر شریف قرشی]] این اخبار را برساخته [[عباسیان]] با هدف مقابله با [[سادات حسنی]] دانسته است.<ref>قرشی‏، حیاة الامام الحسن بن على، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۴۵۳-۴۵۴.</ref> همچنین به گفته برخی از نویسندگان روای اصلی این گزارش‌ها، ابوالحسن مدائنی، ابوعبدالله واقدی، احمد بن یحیی بلاذری و ابوطالب مکی از مورخان دوره عباسی هستند که این ورایات را از روی دشمنی یا خوش باوری منتشر کردند و از طریق آنها به منابع شیعه و سنی راه یافته است.<ref>مجموعه مقالات همایش سبط‌ النبی، ج۳، ص۴۲۴-۴۳۱.</ref>


بحث مطلاق بودن امام حسن(ع) در برخی منابع کهن و معاصر مورد نقد تاریخی، سندی و محتوایی قرار گرفته است.<ref>مهدوی دامغانی، «حسن بن علی، امام»، ص۳۰۹.</ref> به گفته [[مادلونگ]] نخستین کسی که شایع کرد امام حسن(ع) ۹۰ همسر داشته، «محمد بن کلبی» بوده و این عدد را «مدائنی» (درگذشته ۲۲۵ق) ساخته است. در عین حال کلبی تنها از یازده زن نام برده که ازدواج پنج تن از آنان با امام حسن(ع) مشکوک است.<ref>مادلونگ، جانشینى محمد، ۱۳۷۷ش، ص۵۱۴-۵۱۵.</ref>  
بحث مطلاق بودن امام حسن(ع) در برخی منابع کهن و معاصر مورد نقد تاریخی، سندی و محتوایی قرار گرفته است.<ref>مهدوی دامغانی، «حسن بن علی، امام»، ص۳۰۹.</ref> به گفته [[مادلونگ]] نخستین کسی که شایع کرد امام حسن(ع) ۹۰ همسر داشته، «محمد بن کلبی» بوده و این عدد را «مدائنی» (درگذشته ۲۲۵ق) ساخته است. در عین حال کلبی تنها از یازده زن نام برده که ازدواج پنج تن از آنان با امام حسن(ع) مشکوک است.<ref>مادلونگ، جانشینى محمد، ۱۳۷۷ش، ص۵۱۴-۵۱۵.</ref>  
همچنین واقدی <ref>مجموعه مقالات همایش سبط‌ النبی، ج۳، ص۴۲۵-۴۲۶</ref> و مدائنی<ref>ابن عدی، الکامل، ج۵، ص۲۱۳، به نقل از تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلام، ص۱۳۴</ref> که راوی این گزارش‌ها هستند، در نقل حدیث، ضعیف دانسته‌ شده‌اند. روایت برقی نیز با وجود دسترسی [[کلینی]]، [[شیخ صدوق]] و [[شیخ طوسی]] به المحاسن، در کتب اربعه ذکر نشده است.<ref>مجموعه مقالات همایش سبط‌ النبی، ج۳، ص۴۰۹-۴۱۵.</ref>


از نظر محتوایی نیز اشکالاتی بر این گزارش‌ها گرفته شده است از جمله:
از نظر محتوایی نیز اشکالاتی بر این گزارش‌ها گرفته شده است از جمله:
#عدم تناسب میان تعداد همسران و تعداد فرزندان: مورخان برای امام حسن(ع)، از هفت تا ۳۱ فرزند نقل کرده‌اند<ref>نگاه کنید به: به البدء و التاریخ، ج۵، ص۷۴؛ کشف الغمه، ج۲، ص۱۵۲؛ ناسخ التواریخ، جلد امام حسن (ع)، ص۲۷۰؛ تذکرة الخواص، ص۲۱۲؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۲۸.</ref> این تعداد با داشتن صدها همسر تناسبی ندارد.{{مدرک}}
#عدم تناسب میان تعداد همسران و تعداد فرزندان: مورخان برای امام حسن(ع)، از هفت تا ۳۱ فرزند نقل کرده‌اند<ref>نگاه کنید به: به البدء و التاریخ، ج۵، ص۷۴؛ کشف الغمه، ج۲، ص۱۵۲؛ ناسخ التواریخ، جلد امام حسن (ع)، ص۲۷۰؛ تذکرة الخواص، ص۲۱۲؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۲۸.</ref> این تعداد با داشتن صدها همسر تناسبی ندارد.<ref>مجموعه مقالات همایش سبط‌ النبی، ج۳، ص۴۳۹.</ref>
#امام حسن در زمان [[خلافت امام علی(ع)]] و پس از [[صلح امام حسن|صلح]] با [[معاویه]]، فعالیت‌های اجتماعی، عمرانی و کشاورزی داشت. همچنین زمان زیادی را برای عبادت و امور دینی اختصاص می‌داد، چنین فردی نمی‌تواند سرگرم این گونه مسائل باشد.<ref>مجموعه مقالات همایش سبط‌ النبی، ج۳، ص۴۳۹-۴۴۰</ref>
#امام حسن در زمان [[خلافت امام علی(ع)]] و پس از [[صلح امام حسن|صلح]] با [[معاویه]]، فعالیت‌های اجتماعی، عمرانی و کشاورزی داشت. همچنین زمان زیادی را برای عبادت و امور دینی اختصاص می‌داد، چنین فردی نمی‌تواند سرگرم این گونه مسائل باشد.<ref>مجموعه مقالات همایش سبط‌ النبی، ج۳، ص۴۳۹-۴۴۰.</ref>  


==منشأ اتهام==
==منشأ اتهام==
خط ۷۰: خط ۷۰:
*مکی، محمد بن علی، قوت القلوب فی معاملة المحبوب، مصر، مکتبة المصطفی البابی، ۱۹۶۱م.
*مکی، محمد بن علی، قوت القلوب فی معاملة المحبوب، مصر، مکتبة المصطفی البابی، ۱۹۶۱م.
*واردی، سید تقی، پاسخ به شبهه مطلاق بودن امام حسن(ع)، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی سبط النبی، اول، قم، مجمع جهانی اهل بیت، ۱۳۹۳ش.
*واردی، سید تقی، پاسخ به شبهه مطلاق بودن امام حسن(ع)، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی سبط النبی، اول، قم، مجمع جهانی اهل بیت، ۱۳۹۳ش.
*بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف(ج۳)، تحقیق محمدباقر محمودی، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی‌اکبر آخوندی و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
*هدایت‌پناه، نقد و بررسی، تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلام، انتشارات شیعه‌شناسی، ۱۳۸۵ش.
*هدایت‌پناه، نقد و بررسی، تصویر امامان شیعه در دائره المعارف اسلام، انتشارات شیعه‌شناسی، ۱۳۸۵ش.
 
* ابن عساکر،علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق حسن بن احمد و حسن بن هلال، دارالفکر
==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
*[http://ensani.ir/fa/article/261084  نقد و بررسی روایات مربوط به مطلاق بودن امام حسن (ع)]
*[http://ensani.ir/fa/article/261084  نقد و بررسی روایات مربوط به مطلاق بودن امام حسن (ع)]