عید غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عید غدیر''' روز [[۱۸ ذی‌الحجه]] و از بزرگترین اعیاد شیعیان است که در آن [[امام علی علیه‌السلام| امام علی(ع)]] به جانشینی پیامبر(ص) منصوب شده است. روایاتی از پیامبر(ص) و [[امامان شیعه|امامان(ع)]] در فضیلت این روز نقل شده است. همچنین اعمالی مانند روزه گرفتن، قرائت [[زیارت غدیریه]]، خواندن نماز غدیر و اطعام مؤمنان در این روز سفارش شده است.

پیامبر(ص) در [[ذی‌القعده]] [[سال ۱۰ هجری قمری|سال ۱۰ق]] همراه هزاران نفر برای انجام [[مناسک حج]] از [[مدینه]] به طرف [[مکه]] حرکت کرد.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۴۷۴؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۱۴۸.</ref> از آنجا که این سفر، آخرین حج پیامبر (ص) بود به [[حجة الوداع]] مشهور شد.<ref> زرقانی، شرح الزرقانی، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۱۴۱؛ تاری، «تأملی در تاریخ وفات پیامبر»، ص۳.</ref> پیامبر(ص)، پس از پایان اعمال حج به همراه مسلمانان به طرف مدینه حرکت کرد، آنان [[۱۸ ذی‌الحجه]] به [[غدیر خم]] رسیدند،<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۱۲.</ref> [[جبرئیل]] بر پیامبر(ص) نازل شد و از جانب [[خدا|خداوند]]، به رسول خدا(ص) امر نمود تا علی(ع) را به عنوان جانشین خود، به مردم معرفی کند.<ref> أیازی، تفسیر قرآن المجید، ۱۴۲۲ق، ص۱۸۴؛ عیاشی، تفسیر عیاشی، ج۱، ص۳۳۲.</ref> رسول خدا(ص) نیز حاجیان را گرد آورد و علی(ع) را به عنوان جانشین خود معرفی کرد.<ref>ابن‌اثیر، اسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج‌۳، ص۶۰۵؛ کلینی، الکافی،۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۹۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۱۱۰-۱۱۱؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۴۹.</ref>

درباره فضلیت عید غدیر احادیثی از معصومان نقل شده است از جمله:

*پیامبر(ص): روز غدیرخم برترین عیدهای امت من است و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای آنان پسندید.<ref>شیخ صدوق، امالی، ۱۳۷۶ش، ص۱۲۵</ref>  

*امام صادق(ع): عید غدیر عظیم‌ترین و باشرافت‌ترین عید مسلمانان معرفی شده که سزاوار است در هر ساعت آن شکر خدا به جای آورده شود و مردم روزه شکر بگیرند که روزه این روز معادل شصت سال عبادت است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۱۰، ص۴۴۳</ref>

* [[امام صادق علیه‌السلام| امام صادق(ع)]]: «روز غدیرخم عید بزرگ خداست، [[خدا]] [[نبوت|پیامبری]] مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان، روز عهد و پیمان در زمین، روز پیمان محکم و حضور همگانی است.<ref>حرعاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۶ق، ج۸، ص۸۹</ref>

[[حسان بن ثابت]] اولین کسی بود که در حضور [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله| پیامبر اکرم(ص)]] و در [[غدیر خم ]] به گرامیداشت این روز در میان جمعیت مسلمانان حاضر در غدیر خم برخاست و اشعار خود را که با اجازه پیامبر سروده بود با صدای بلند خواند<ref>سید رضی، خصائص الائمة، ص۴۲.</ref>.

{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[غدیریه]] [[حسان بن ثابت]] در توصیف [[واقعه غدیر]]:{{سخ}}{{شعر|ثلث}}{{ب| ینادیهم یوم الغدیر نبیهم| بخم و أسمع بالرسول منادیا}}{{ب|فقال فمن مولاکم و ولیکم؟| فقالوا و لم یبدوا هناک التعادیا}}{{ب| إلهک مولانا و أنت ولینا| و لم‌تر منا فی المقالة عاصیا}}{{ب| فقال له قم یا علی فإننی|رضیتک من بعدی إماما و هادیا}}{{ب| فمن کنت مولاه فهذا ولیه| فکونوا له أنصار صدق موالیا}}{{ب| هناک دعا الّلهم وال ولیه| و کن للذی عادی علیاً مُعادیاً}}{{پایان شعر}}<small>پیامبر خدا(ص) آنان را در روز غدیر ندا داد، چه ندای ارزشمندی. او فرمود: مولای شما و سرپست شما چه کسی است؟ آنان بی درنگ گفتند: خدای تو مولای ماست و تو سرپرست و ولی امر مایی. ما هرگز از فرمان تو سرپیچی نخواهیم کرد. در آن هنگام، پیامبر(ص) به علی فرمود: برخیز من تو را انتخاب کردم تا بعد از من امام و رهبر باشی. بعد فرمود: هر کس من مولا و رهبر اویم این مرد مولا و رهبر او خواهد بود; پس شما همگی، از سر صدق، از او پیروری کنید. بارالها، دوست او را دوست بدار و دشمن او را دشمن بدار.</small>

|تاریخ بایگانی|| منبع = <small>[[سید رضی]]، [[خصائص الائمة (کتاب)|خصائص الائمة]]، ص۴۲</small>| تراز = چپ| عرض = ۴۰۰px|حاشیه= ۵px| اندازه خط = ۱۰px|رنگ پس‌زمینه =| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

بنا بر روایتی که در بحارالانوار از [[فیاض بن محمد بن عمر طوسی]] نقل شده است [[امام رضا علیه‌السلام| امام رضا(ع)]] روز غدیر را عید می‌گرفته است. او گروهی از خواصِ اصحاب خود را برای [[افطار]] نزد خود نگاه داشت و برای خانواده آن‌ها غذا و هدایایی فرستاد.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۵، ص۳۲۲</ref>  

[[ علی بن حسین مسعودی |مسعودی]] تاریخ‌نگار قرن چهارم قمری در [[ التنبیه و الاشراف (کتاب)| التنبیه و الاشراف]] نوشته است که فرزندان و شیعیان [[امام علی علیه‌السلام| امام علی(ع)]] این روز را بزرگ می‌دارند.<ref>مسعودی، التنبیه و الاِشراف، ص۲۲۱</ref> [[ محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] (متوفای ۳۲۸ق) محدث قرن چهارم هجری قمری نیز در روایتی جشن گرفتن شیعیان را نقل کرده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۴۹.</ref>  

حکومت [[آل بویه| آل‌بویه]] نیز برای نشان دادن جایگاه این عید، آن را تعطیل و جشن عمومی اعلام کرده و نهادهای حکومتی و مردم را به برگزاری جشن‌ها و آذین‌بندی شهرها ترغیب کرد.<ref>ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۸ق، ج۱۱، ص۲۷۶</ref> آنان در این جشن‌ خیمه‌ها بر  می‌افراشتند و پارچه‌ها(پرچم‌ها) می‌آویختند و شتر قربانی می‌کردند و شب هنگام آتش روشن کرده به جشن و شادی می‌پرداختند.<ref>ابن‌جوزی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ۱۴۱۲ق، ج۱۵، ص۱۴</ref>. چنان که گردیزی این روز را جزو روزهای بزرگ اسلامی و اعیاد شیعیان برشمرده است.<ref>گردیزی، زین الاخبار، ۱۳۶۳ش، ص۴۶۶</ref>

در [[مصر]] خلفای [[فاطمیان|فاطمی]] عید غدیر را رسمیت دادند و در [[ایران]] از سال ۹۰۷ق که [[اسماعیل اول صفوی| شاه اسماعیل صفوی]] به سلطنت رسید، عید غدیر از اعیاد رسمی است. در سال ۴۸۷ق  بیعت با [[مستعلی بن مستنصر]] (از حاکمان مصر) در روز عید غدیر صورت گرفته است.<ref>ابن‌خلکان، وفیات الاعیان، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۱۸۰</ref>

دانشمندان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نیز به عید بودن غدیرخم تصریح کرده‌اند مانند: نصیبی شافعی در [[مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول (کتاب)|مطالب السؤول]]: [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] هنگام بازگشت از [[حجة الوداع| حجّةالوداع]] در روز هجدهم از ذوالحجّه، در محلی(غدیر/ برکه آب) میان [[مکه]] و [[مدینه]] كه به آن خمّ مى‌گفتند، (و به همین مناسبت آن را روز را غدیر خمّ نام نهادند) فرمود: «من كنت مولاه فعلىّ‌ مولاه»  و خود أمیرالمؤمنین(ع) در شعرى كه سروده‌اند نام غدیر خمّ را برده‌اند.{{یادداشت|و أوجب لي ولايته عليكم‌ * * * رسول اللّه يوم غدير خم‌. نصیبی شافعی، مطالب السؤول في مناقب آل الرسول، ص۶۴}}. و این روز '''عید''' شد، و موسم و محلّ اجتماع مردم قرار گرفت، چون وقتى بود كه رسول خدا صلّى الله علیه و آله على را به این منزلت رفیع تخصیص و تشریف داد، و هیچ یک از مردم را در این منزله و مرتبه با على شریک قرار نداد. <ref>نصیبی شافعی، مطالب السؤول في مناقب آل الرسول،  ص۷۹.</ref>{{یادداشت|و صار ذلك اليوم عيدا و موسما لكونه كان وقتا خص رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم عليّاً بهذه المنزلة العَليّة و شرّفه بها دون الناس كلهم.}} ابن‌خلّکان در وفیات الاعیان در تاریخ بیعت با مستعلی پسر مستنصر نوشته است که با او در ۱۸ ذی حجه که روز '''عید''' غدیر خم است بیعت شد. <ref>ابن‌خلکان، وفيات الأعيان، دار صادربيروت، ج۱۷ ص۱۸۰.</ref>{{یادداشت| وبويع في يوم عيد غدير خم، وهو الثامن عشر من ذي الحجة}}  

شیعیان شب عید غدیر را نیز بزرگ شمارده و [[ احیا|شب زنده‌داری]] می‌کنند.<ref>ثعالبی، ثمارالقلوب، ۱۴۲۴ق، ص۵۱۱</ref>