خطبه امام سجاد در شام: تفاوت میان نسخه‌ها

==تاریخ و محل==

تاریخ ورودِ [[اهل بیت]] به شام ثبت دقیقی ندارد. از همین‌رو، تاریخ دقیق ایراد این خطبه هم مشخص نیست، ولی به نظر می رسد این خطبه در روزهای پایانی اقامت [[اسیران کربلا|اسرای اهل بیت]] در شام ایراد شده است، چون یزید پس از این خطبه، نگهداری اهل بیت در شام را به مصحلت نمی‌دید و مقدمات حرکت آنان به [[مدینه]] را فراهم نمود.{{مدرک}}

با حضور [[اسیران کربلا|اسیران]] در شام، به دستور یزید، اجتماعی در [[مسجد اموی]] به راه انداختند تا اهل بیت را رسوا کنند. به همین سبب، سخنرانی بر بالای منبر رفت و در مدح یزید و اجدادش به سخنرانی پرداخت. در این هنگام امام سجاد(ع) رو به سخنران کرد و به او چنین گفت: وای بر تو که برای به دست‌آوردن خشنودی مخلوق، خشم [[خدا]] را برگزیدی و جایگاه خود را پر از آتش کردی!<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۵، ص۱۳۷.</ref> امام سجاد سپس رو به یزید کرد و تقاضای سخنرانی کرد و یزید نپذیرفت؛ ولی اصرار [[ شام|شامیان]] یزید را مجبور به قبول درخواست امام سجاد(ع) کرد.<ref> مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج‏۴۵، ص۱۳۷و۱۳۸.</ref>

[[امام سجاد علیه السلام|امام سجاد(ع)]] در خطبه شام، ابتدا خصلت‌ها و ویژگی‌های [[اهل البیت علیهم السلام|اهل بیت]] را بیان می‌کند و سپس برای معرفی خودش، به معرفی [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، [[امام علی علیه السلام|امام علی(ع)]] و [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] می‌پردازد و خود را فرزند این سه نفر، امام حسین(ع) و [[حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها|حضرت خدیجه]] معرفی می‌کند. امام سجاد در معرفی اهل بیت به شش خصلت اشاره می‌کند و این خاندان را به دلیل داشتن بزرگانی چون پیامبر(ص) و [[حمزة بن عبدالمطلب|حمزه]] و [[جعفر بن ابی‌طالب|جعفر طیار]]، برتر از دیگران می‌داند.<ref>نگاه کنید به:  مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج‏۴۵، ص۱۳۸و۱۳۹.</ref>

در مورد اینکه چرا امام سجاد(ع) به پا خاست و [[خطبه]] خواند و در این خطبه به معرفی خود و نسبتش با پیامبر(ص) پرداخت، گفته شده است مردم [[شام]] از مرکز [[اسلام]] دور بودند و با [[سیره پیامبر(ص)]] ناآشنا. آنان بر خلاف [[کوفه|کوفیان]]، از مقام اهل بیت آگاهی نداشتند؛<ref>[http://ensani.ir/fa/content/259815/default.aspx باقی‌پور، «خطبه امام سجاد، قیام علیه نیرنگ‌ها»، پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> چنان‌که [[سید جعفر شهیدی|سیدجعفر شهیدی]] تاریخ‌پژوه معاصر می‌نویسد مردم سرزمین شام، نه صحبت پیامبر را شنیده بودند و نه روش [[صحابه|اصحاب]] او را می‌شناختند. برخی از اصحاب پیامبر هم که به آنجا رفته بودند، در بین مردم نفوذ نداشتند. در نتیجه مردم شام کردار [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] و اطرافیانش را سنت مسلمانی می‌پنداشتند و چون صدها سال امپراتوری روم بر آنان حکومت کرده بود، رفتار حاکمان اسلامی را عادلانه‌تر از حکومت‌های پیشین می‌دیدند و کارهای آنان را صحیح می‌دانستند.<ref>شهیدی، زندگانی علی بن الحسین، ۱۳۸۰ش، ص۶۵-۶۷.</ref>

خطبه افشاگرانه امام(ع)، پایه های حکومت یزید را به شدت لرزان کرد. بنابراین یزید به جهت ترس از این افشاگری و ایجاد فتنه، دستور داد تا [[اذان]] گفته شود، و موذن نیز برای خلاصی یزید از این ماجرا فورا شروع به اذان گفتن می کند.<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج‏۴۵، ص۱۳۹.</ref> مؤذن هر جمله از اذان را می‌گفت، امام سجاد جمله‌ای می‌فرمود تا اینکه به [[شهادتین|اشهد ان محمدا رسول الله]] رسید. پس از بیان این فراز توسط موذن، امام سجاد(ع) اشاره به موذن کرده و از یزید می پرسد: ای یزید! این [[حضرت محمد(ص)|محمدی]] که در اذان نامش برده می شود جد من است یا جد تو؟ اگر ایشان را جد خود بدانی  دروغ گفته‌ای ولی اگر جد من است، چرا این ظلم را به [[حضرت محمد(ص)|عترتش]] روا داشته‌ای؟<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج‏۴۵، ص۱۳۹.</ref>

===عکس‌العمل مردم===

هنگامى كه [[امام سجاد(ع)]] خطبه  را ایراد کرد ، مردم حاضر در مسجد را سخت تحت تأثیر قرار داد. در [[ریاض القدس]] آمده که یزید بدون اینکه نماز بخواند از مسجد بیرون رفت، اجتماع بهم خورد و امام از منبر پائین آمد. مردم به گرد حضرت جمع شده و همه از رفتار خود عذر خواهی می‌کردند.<ref>ریاض القدس، ج۲، ص۳۲۹</ref>

==شرح‌های این خطبه==