مناظره امام رضا با سلیمان مروزی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مناظره امام رضا(ع) با سلیمان مَرْوزی'''، گفت‌وگویی علمی است، میان [[امام رضا(ع)]] و سلیمان مَرْوزی، از متکلمان خراسان، درباره [[بدا|بِدا]] و [[اراده خداوند]]. طبق منابع روایی [[شیعه]]، این مناظره به‌خواست [[مأمون]] خلیفه [[عباسیان|عباسی]] و به‌منظور شکست امام رضا برپا شد.

روزی سلیمان مَرْوْزی از [[کلام اسلامی|متکلمان]] خراسان، نزد [[مأمون]]  خلیفه [[عباسیان|عباسی]] می‌رود. مأمون به او می‌گوید [[علی بن موسی الرضا]] از [[حجاز]] پیشم آمده و به [[کلام اسلامی|کلام]] و متکلمان علاقه دارد. [[روز ترویه|روز تَرویه]] بیا اینجا و با او مناظره کن. سلیمان می‌گوید او قادر به پاسخ‌دادن به سؤالاتم نیست و خوش ندارم نزد بنی‌هاشم تحقیر شود. مأمون پاسخ می‌دهد که اتفاقاً برای همین، می‌خواهم با او مناظره کنی. سپس مأمون از امام رضا(ع) می‌خواهد که در این گفت‌وگو شرکت کند و او می پذیرد.<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۱۷۹؛ شیخ صدوق، توحید، ۱۳۹۸ق، ۴۴۱-۴۴۲؛ طبرسی، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۰۱.</ref>

مناظره با بحث درباره [[بدا|بِدا]] آغاز می‌شود. امام رضا(ع) [[آیه|آیاتی]] از [[قرآن]] مانند آیات ۲۷ [[سوره روم]]،<ref>«وَهُوَ الَّذِی یبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ یعِیدُهُ» (و اوست آن کس که آفرینش را آغاز می‌کند و باز آن را تجدید می‌نماید).</ref> ۱۱۷ [[سوره بقره]]<ref>«بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ» ([او] پدیدآورنده آسمان‌ها و زمین [است‏]).</ref> و ۱۰۶ [[سوره توبه]]<ref>«وَآخَرُ‌ونَ مُرْ‌جَوْنَ لِأَمْرِ‌ اللَّـهِ إِمَّا يُعَذِّبُهُمْ وَإِمَّا يَتُوبُ عَلَيْهِمْ» ( و عدّه‌اى ديگر [كارشان‌] موقوف به فرمان خداست: يا آنان را عذاب مى‌كند و يا توبه آنها را مى‌پذيرد).</ref> پیش می‌کشد و از سلیمان می‌پرسد با وجود این‌ها، چگونه بدا را منکر می‌شود. سلیمان توضیحات بیشتری می‌طلبد و پس از توضیح امام،  سخن او درباره بدا را می‌پذیرد.<ref>شیخ صدوق، توحید، ۱۳۹۸ق، ۴۴۳-۴۴۵؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۱۸۰-۱۸۲؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۰۱.</ref>

سپس سلیمان بحثی درباره [[اراده خداوند]] و تفاوت آن با دیگر [[صفات خداوند|صفات]] او، مانند [[سمیع]] و [[بصیر]] و قدیر مطرح می‌کند. او در این مسئله، بر این باور است که اراده خدا همچون سمیع و بصیر و قدیر بودنش، از صفات ذات او است؛ اما [[امام رضا(ع)]] معتقد است که این‌ها با هم تفاوت دارند؛ زیرا سمیع و بصیر و قدیر بودن خداوند، پیش از آنکه چیزی را به وجود بیاورد یا در چیزی تغییر دهد، در او وجود دارد؛ اما تنها زمانی که خداوند چیزی را می‌آفریند، اراده می‌کند. هیچ‌گاه نمی‌گوییم خدا چیزی را آفرید یا در چیزی تغییر ایجاد کرد، چون سمیع و بصیر و قدیر است؛ بلکه می‌گوییم چون خواسته و اراده کرده، چیزی را به وجود آورد یا در چیزی تغییر داده است.<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۱۸۳؛ شیخ صدوق، توحید، ۱۳۹۸ق، ۴۴۵؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۰۲.</ref>

گزارش طبرسی از مناظره بسیار کوتاه‌تر از نقل‌های صدوق است. به‌گفته [[علامه مجلسی]]، در نقل طبرسی، بخشی از حدیث به‌منظور رعایت اختصار حذف شده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۳۳۸. </ref> این حدیث در کتاب [[بحارالانوار]] به‌نقل از دو کتاب شیخ صدوق هم آمده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۳۲۹-۳۳۸.</ref>