پرش به محتوا

قیام امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

قیام امام حسین(ع) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۸ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۱۲

۱۵۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۸ اوت ۲۰۲۲
جز
مستندسازی
دیداریویکی‌متن
جز (مستندسازی)
جز (مستندسازی)
خط ۳۹: خط ۳۹:
{{نقل قول چهار طبقه
{{نقل قول چهار طبقه
|[[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]]
|[[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]]
| إنّي لَم أخرُجْ أَشِراً و لا بَطِراً و لا مُفسِداً و لا ظالِماً و إنَّما خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإصلاحِ في اُمَّةِ جَدّي اُرِيدُ أن آمُرَ بِالْمَعرُوفِ و أنهي عَنِ الْمُنكَرِ و أسِيرَ بِسيرَةِ جَدّي وَ أبي عَليِّ بنِ أبي طالِبٍ عليه السّلام
| إنّي لَم أخرُجْ أَشِراً و لا بَطِراً و لا مُفسِداً و لا ظالِماً و إنَّما خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإصلاحِ في اُمَّةِ جَدّي اُرِيدُ أن آمُرَ بِالْمَعرُوفِ و أنهي عَنِ الْمُنكَرِ و أسِيرَ بِسيرَةِ جَدّي وَ أبي عَليِّ بنِ أبي طالِبٍ عليه السّلام<ref>قرشی، حیاة الامام الحسین، ۱۹۷۵ق، ج۲، ص۲۶۴.</ref>
|و من از روی طغیان، فسادانگیزى و ستمکارى قیام نکردم، تنها براى اصلاح در امّت جدّم به پا خواستم. مى‌خواهم امر به معروف و نهى از منکر کنم و به روش جدّم و پدرم على بن ابى‌طالب رفتار نمایم.
|و من از روی طغیان، فسادانگیزى و ستمکارى قیام نکردم، تنها براى اصلاح در امّت جدّم به پا خواستم. مى‌خواهم امر به معروف و نهى از منکر کنم و به روش جدّم و پدرم على بن ابى‌طالب رفتار نمایم.
|
|
خط ۴۸: خط ۴۸:
|شکل بندی خط دوم=
|شکل بندی خط دوم=
|شکل بندی خط سوم= text-align: center
|شکل بندی خط سوم= text-align: center
|شکل بندی خط آخر=
|شکل بندی خط آخر=}}
}}
به گفته [[محمد اسفندیاری]] تاریخ‌پژوه (زاده ۱۳۳۸ش) در کتاب «عاشوراشناسی» هدف اصلی امام حسین(ع) از قیام عاشورا احقاق حق، [[امر به معروف و نهی از منکر]]، احیای سنت و از بین بردن [[بدعت]] بود.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۳۳.</ref> همچنین [[آیت‌الله خامنه‌ای]] هدف امام حسین(ع) را بازگرداندن جامعه اسلامی به مسیر صحیح خود و مبارزه با انحرافات بزرگ دانسته است.<ref> خامنه‌ای، انسان ۲۵۰ ساله، ۱۳۹۴ش، ص۱۷۹.</ref> به اعتقاد او میان هدف و نتیجه خلط شده است چرا که نتیجه این هدف تشکیل حکومت یا شهادت بود در حالی که برخی این دو را هدف امام حسین می‌دانند.<ref>خامنه‌ای، انسان ۲۵۰ ساله، ۱۳۹۴ش، ص۱۷۲.</ref>  
به گفته [[محمد اسفندیاری]] تاریخ‌پژوه (زاده ۱۳۳۸ش) در کتاب «عاشوراشناسی» هدف اصلی امام حسین(ع) از قیام عاشورا احقاق حق، [[امر به معروف و نهی از منکر]]، احیای سنت و از بین بردن [[بدعت]] بود.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۳۳.</ref> همچنین [[آیت‌الله خامنه‌ای]] هدف امام حسین(ع) را بازگرداندن جامعه اسلامی به مسیر صحیح خود و مبارزه با انحرافات بزرگ دانسته است.<ref> خامنه‌ای، انسان ۲۵۰ ساله، ۱۳۹۴ش، ص۱۷۹.</ref> به اعتقاد او میان هدف و نتیجه خلط شده است چرا که نتیجه این هدف تشکیل حکومت یا شهادت بود در حالی که برخی این دو را هدف امام حسین می‌دانند.<ref>خامنه‌ای، انسان ۲۵۰ ساله، ۱۳۹۴ش، ص۱۷۲.</ref>  


خط ۵۵: خط ۵۴:


=== خودداری از بیعت و حفظ جان===
=== خودداری از بیعت و حفظ جان===
بنابر این دیدگاه، حرکت امام حسین(ع) از [[مدینه]] به [[مکه]] و از آنجا به طرف [[کوفه]]، به قصد قیام نبوده بلکه برای دفاع و اعتراض بوده است. چراکه او از بیعت با یزید خودداری می‌کرد از این رو جانش در خطر بود و برای حفظ جان خود از مدینه و سپس از مکه خارج شد.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۶۰.</ref> [[علی‌پناه اشتهاردی]]<ref>اشتهاردی، هفت‌ساله چرا صدا درآورد؟، ص۱۵۴.</ref> و محمد صحتی سردرودی<ref> صحتی سردرودی، عاشوراپژوهی، ۱۳۸۴ش، ص۴۴۱.</ref> از مدافعان این دیدگاه هستند. لازمه پذیرش این دیگاه حماسه‌کُشی و پایین آوردن شخصیت و مقام امام حسین(ع) دانسته شده است.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۶۸.</ref>
بنابر این دیدگاه، حرکت امام حسین(ع) از [[مدینه]] به [[مکه]] و از آنجا به طرف [[کوفه]]، به قصد قیام نبوده بلکه برای دفاع و اعتراض بوده است. چراکه او از بیعت با یزید خودداری می‌کرد از این رو جانش در خطر بود و برای حفظ جان خود از مدینه و سپس از مکه خارج شد.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۶۰.</ref> [[علی‌پناه اشتهاردی]]<ref>اشتهاردی، هفت‌ساله چرا صدا درآورد؟، ص۱۵۴.</ref> و محمد صحتی سردرودی<ref> صحتی سردرودی، عاشوراپژوهی، ۱۳۸۴ش، ص۴۴۱.</ref> از مدافعان این دیدگاه هستند. لازمه پذیرش این دیگاه حماسه‌کُشی و پایین آوردن شخصیت و مقام امام حسین(ع) دانسته شده است.<ref> اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۶۸.</ref>
===تشکیل حکومت===
===تشکیل حکومت===
بر اساس این دیدگاه امام حسین(ع) برای تشکیل حکومت قیام کرد. [[نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی]] در کتاب [[شهید جاوید]] نخستین هدف امام حسین(ع) از قیامش را تشکیل حکومت دانسته است.<ref>صالحی نجف‌آبادی، شهید جاوید، ص۱۵۹.</ref> او معتقد است که [[سید مرتضی]] از متکلمان شیعه نیز همین دیدگاه را داشته است. به گفته سید مرتضی [[امام حسین(ع)]] پس از اصرار مردم [[کوفه]] و مشاهده توانایی آنان و ضعف حکومت کوفه دعوت آنها را پذیرفت.<ref> سید مرتضی، تنزیه الانبیاء، ص۱۷۶.</ref> او معتقد است که اسباب پیروزی امام حسین(ع) فراهم بود؛ اما حوادث بعدی، ماجرا را خلاف آنچه انتظار می‌رفت، رقم زد. هنگامی که عهدشکنی کوفیان آشکار شد، امام حسین(ع) تصمیم به بازگشت و متارکه درگیری گرفت همان‌گونه که [[امام حسن(ع)]] چنین کرد. اما متارکه جنگ از او پذیرفته نشد.<ref> سید مرتضی، تنزیه الانبیاء، ص۱۷۶-۱۷۸.</ref> گفته شده این دیدگاه با [[علم غیب امام]] سازگار نیست چرا که لازمه آن این است که امام حسین نمی‌دانست که پیروز نمی‌شود. در پاسخ گفته شده که امام حسین به شهادت و عدم پیروزی خود علم داشت اما مأمور بود بر اساس علم عادی عمل کند.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۲۱.</ref>
بر اساس این دیدگاه امام حسین(ع) برای تشکیل حکومت قیام کرد. [[نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی]] در کتاب [[شهید جاوید]] نخستین هدف امام حسین(ع) از قیامش را تشکیل حکومت دانسته است.<ref>صالحی نجف‌آبادی، شهید جاوید، ص۱۵۹.</ref> او معتقد است که [[سید مرتضی]] از متکلمان شیعه نیز همین دیدگاه را داشته است. به گفته سید مرتضی [[امام حسین(ع)]] پس از اصرار مردم [[کوفه]] و مشاهده توانایی آنان و ضعف حکومت کوفه دعوت آنها را پذیرفت.<ref> سید مرتضی، تنزیه الانبیاء، ص۱۷۶.</ref> او معتقد است که اسباب پیروزی امام حسین(ع) فراهم بود؛ اما حوادث بعدی، ماجرا را خلاف آنچه انتظار می‌رفت، رقم زد. هنگامی که عهدشکنی کوفیان آشکار شد، امام حسین(ع) تصمیم به بازگشت و متارکه درگیری گرفت همان‌گونه که [[امام حسن(ع)]] چنین کرد. اما متارکه جنگ از او پذیرفته نشد.<ref> سید مرتضی، تنزیه الانبیاء، ص۱۷۶-۱۷۸.</ref> گفته شده این دیدگاه با [[علم غیب امام]] سازگار نیست چرا که لازمه آن این است که امام حسین نمی‌دانست که پیروز نمی‌شود. در پاسخ گفته شده که امام حسین به شهادت و عدم پیروزی خود علم داشت اما مأمور بود بر اساس علم عادی عمل کند.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۲۱.</ref>
خط ۸۱: خط ۸۰:


=== شکل‌گیری حرکت‌های اعتراضی علیه حکومت بنی‌امیه===
=== شکل‌گیری حرکت‌های اعتراضی علیه حکومت بنی‌امیه===
پس شهادت امام حسین(ع) حرکت‌های اعتراضی علیه امویان شکل گرفت. به گزارش [[تاریخ طبری (کتاب)|تاریخ طبری]] آغاز قیام علیه بنی‌امیه مربوط به سال ۶۱ق است که پس از شهادت امام حسین(ع) همواره گروهی از مردم برای گرفتن انتقام او اقداماتی انجام می‌دادند.<ref>طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۸۷۹م، ج۴، ص۴۳۱.</ref> نخستین اعتراض، برخورد [[عبدالله بن عفیف ازدی]] با ابن زیاد بود. او در مسجد کوفه به سخنرانی ابن‌ زیاد که امام حسین(ع) را کذاب خوانده بود اعتراض کرد و او و پدرش را دروغ‌گو خواند.<ref> ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۱۹۱؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۴۵۹.</ref> همچنین بر اساس گزارشی در [[تاریخ سیستان (کتاب)|تاریخ سیستان]]، مردم سیستان با شنیدن خبر شهادت امام حسین(ع) علیه حاکم سیستان که برادر [[عبیدالله بن زیاد]] بود شورش کردند.<ref> تاریخ سیستان، ص۱۰۰.</ref> مردم [[مدینه]] نیز در [[سال ۶۳ هجری قمری|سال ۶۳ق]] به رهبری عبدالله بن حَنظَلة بن ابی‌‌عامر علیه حکومت یزید بن معاویه شورش کردند.<ref>الامامة و السیاسة، ج۱، ص۱۸۵؛ ابن سعد، کتاب عیون‌الاخبار، ج۱، ص۱.</ref> [[مسعودی]] قتل امام حسین(ع) را از عوامل شورش مردم مدینه می‌داند.<ref> مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۶۸.</ref>
پس شهادت امام حسین(ع) حرکت‌های اعتراضی علیه امویان شکل گرفت. به گزارش [[تاریخ طبری (کتاب)|تاریخ طبری]] آغاز قیام علیه بنی‌امیه مربوط به سال ۶۱ق است که پس از شهادت امام حسین(ع) همواره گروهی از مردم برای گرفتن انتقام او اقداماتی انجام می‌دادند.<ref>طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۵۵۸.</ref> نخستین اعتراض، برخورد [[عبدالله بن عفیف ازدی]] با ابن زیاد بود. او در مسجد کوفه به سخنرانی ابن‌ زیاد که امام حسین(ع) را کذاب خوانده بود اعتراض کرد و او و پدرش را دروغ‌گو خواند.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۴۵۹.</ref> همچنین بر اساس گزارشی در [[تاریخ سیستان (کتاب)|تاریخ سیستان]]، مردم سیستان با شنیدن خبر شهادت امام حسین(ع) علیه حاکم سیستان که برادر [[عبیدالله بن زیاد]] بود شورش کردند.<ref> تاریخ سیستان، ص۱۰۰.</ref> مردم [[مدینه]] نیز در [[سال ۶۳ هجری قمری|سال ۶۳ق]] به رهبری عبدالله بن حَنظَلة بن ابی‌‌عامر علیه حکومت یزید بن معاویه شورش کردند.<ref>الامامة و السیاسة، ج۱، ص۱۸۵؛ ابن سعد، کتاب عیون‌الاخبار، ج۱، ص۱.</ref> [[مسعودی]] قتل امام حسین(ع) را از عوامل شورش مردم مدینه می‌داند.<ref> مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۶۸.</ref>


=== قیام توابین===
=== قیام توابین===
{{اصلی|قیام توابین}}
{{اصلی|قیام توابین}}
قیام توابین پس از [[واقعه عاشورا]] با هدف خونخواهی [[امام حسین(ع)]] و [[شهدای کربلا]]، در [[سال ۶۵ هجری قمری|سال ۶۵ق]] به رهبری [[سلیمان بن صرد خزاعی]] به وقوع پیوست.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۲۷۶ و ۲۷۷.</ref> هنگامی که لشکر [[توابین]] به [[کربلا]] رسید، از اسب‌ها پیاده شدند و گریان خود را به قبر امام(ع) رسانده و اجتماع پرشوری را تشکیل دادند.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۱۷۸.</ref> سلیمان در میان آنان گفت: خدایا تو شاهد باش که ما بر دین و راه حسین(ع) و دشمن قاتلان او هستیم.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۴۵۶و۴۵۷.</ref>  
قیام توابین پس از [[واقعه عاشورا]] با هدف خونخواهی [[امام حسین(ع)]] و [[شهدای کربلا]]، در [[سال ۶۵ هجری قمری|سال ۶۵ق]] به رهبری [[سلیمان بن صرد خزاعی]] به وقوع پیوست.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۲۷۶ و ۲۷۷.</ref> هنگامی که لشکر [[توابین]] به [[کربلا]] رسید، از اسب‌ها پیاده شدند و گریان خود را به قبر امام(ع) رسانده و اجتماع پرشوری را تشکیل دادند.<ref> ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۱۷۸.</ref> سلیمان در میان آنان گفت: خدایا تو شاهد باش که ما بر دین و راه حسین(ع) و دشمن قاتلان او هستیم.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۴۵۶و۴۵۷.</ref>  


=== قیام مختار ===
=== قیام مختار ===
خط ۱۴۹: خط ۱۴۸:
*ابومخنف، مقتل الحسین(ع)، تحقیق و تعلیق حسین غفاری، قم: مطبعة العلمیه، بی‌تا.
*ابومخنف، مقتل الحسین(ع)، تحقیق و تعلیق حسین غفاری، قم: مطبعة العلمیه، بی‌تا.
*اسفندیاری، محمد، عاشوراشناسی پژوهشی درباره‌ هدف امام حسین(ع)، قم، صحیفه خرد، ۱۳۸۷ش۱۴۳۰ق.
*اسفندیاری، محمد، عاشوراشناسی پژوهشی درباره‌ هدف امام حسین(ع)، قم، صحیفه خرد، ۱۳۸۷ش۱۴۳۰ق.
*امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، بی‌تا.
*امام خمینی، سید روح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، بی‌تا.
*بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌الاشراف، تحقیق: محمدباقر محمودی، احسان عباس، عبدالعزیز دوری، محمد حمیدالله، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بی‌تا.
*بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌الاشراف، تحقیق: محمدباقر محمودی، احسان عباس، عبدالعزیز دوری، محمد حمیدالله، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بی‌تا.
*جعفرزاده، علیرضا، «[https://rasekhoon.net/article/show/195207 حماسه‌ی حسینی و تأثیر آن بر انقلاب اسلامی ایران(۱)]»، راسخون، مشاهده ۲۴ مرداد ۱۴۰۱ش.
*جعفرزاده، علیرضا، «[https://rasekhoon.net/article/show/195207 حماسه‌ی حسینی و تأثیر آن بر انقلاب اسلامی ایران(۱)]»، راسخون، مشاهده ۲۴ مرداد ۱۴۰۱ش.
خط ۱۶۶: خط ۱۶۵:
*عنایت، حمید، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه: بهاء‌الدین خرمشاهی، انتشارات خوارزمی، تهران، ۱۳۶۵ش.
*عنایت، حمید، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه: بهاء‌الدین خرمشاهی، انتشارات خوارزمی، تهران، ۱۳۶۵ش.
*فاضل دربندی، آغا بن عابد، [https://noorlib.ir/book/view/52281?pageNumber=56&viewType=html اکسیر العبادات]، کربلا، العتبة الحسینیة، بی‌تا.
*فاضل دربندی، آغا بن عابد، [https://noorlib.ir/book/view/52281?pageNumber=56&viewType=html اکسیر العبادات]، کربلا، العتبة الحسینیة، بی‌تا.
*قرشی، باقرشریف، حیاة الامام الحسین، نجف، مطبعة الآداب، ۱۹۷۵ق/۱۳۹۵ق.
*کدیور، جمیله، «[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/647897 نقش نهضت عاشورا در شکل‌گیری و تداوم انقلاب اسلامی ایران]»، راهبرد، شماره۶، بهار ۱۳۷۴ش.
*کدیور، جمیله، «[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/647897 نقش نهضت عاشورا در شکل‌گیری و تداوم انقلاب اسلامی ایران]»، راهبرد، شماره۶، بهار ۱۳۷۴ش.
*گلی‌زواره قمشه‌ای، «[http://ensani.ir/fa/article/58377 حماسه حسینی و انقلاب اسلامی]»، فرهنگ کوثر، ش۷۳، ۱۳۸۷ش.
*گلی‌زواره قمشه‌ای، «[http://ensani.ir/fa/article/58377 حماسه حسینی و انقلاب اسلامی]»، فرهنگ کوثر، ش۷۳، ۱۳۸۷ش.
برگرفته از «https://fa.wikishia.net/view/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/199839»