۱۷٬۵۰۶
ویرایش
قیام امام حسین(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
مستندسازی
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (مستندسازی) |
||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
برخی معتقدند که هدف امام حسین(ع) از قیام شهادت بوده است البته از شهادت تفسیرهای مختلفی شده است: | برخی معتقدند که هدف امام حسین(ع) از قیام شهادت بوده است البته از شهادت تفسیرهای مختلفی شده است: | ||
*'''شهادت سیاسی''': بر اساس این نظریه امام حسین(ع) با شهادت خود در پی سلب مشروعیت از حکومت یزید و نجات اسلام از دست امویان بود.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۱۵۶-۱۵۷.</ref> و با این اقدام خود مردم را علیه حکومت وا داشت.<ref>جعفریان، تأملی در نهضت عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۲۴۳.</ref> به گفته محمد اسفندیاری این مشهورترین نظریه است و طرفداران زیادی دارد.<ref> اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷، ص۱۵۷.</ref> [[علی شریعتی]]، [[میرزا خلیل کمره‌ای]]، [[مرتضی مطهری]]، [[سید رضا صدر]]، جلال‌الدین فارسی، [[سید محسن امین]]، [[هاشم معروف الحسنی]]، [[آیت‌الله صافی گلپایگانی]] و [[محمدجواد مغنیه]] از معتقدان به این نظریه شمرده شده‌اند.<ref> اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷، ص۹۳.</ref> | *'''شهادت سیاسی''': بر اساس این نظریه امام حسین(ع) با شهادت خود در پی سلب مشروعیت از حکومت یزید و نجات اسلام از دست امویان بود.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۱۵۶-۱۵۷.</ref> و با این اقدام خود مردم را علیه حکومت وا داشت.<ref>جعفریان، تأملی در نهضت عاشورا، ۱۳۸۶ش، ص۲۴۳.</ref> به گفته محمد اسفندیاری این مشهورترین نظریه است و طرفداران زیادی دارد.<ref> اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷، ص۱۵۷.</ref> [[علی شریعتی]]، [[میرزا خلیل کمره‌ای]]، [[مرتضی مطهری]]، [[سید رضا صدر]]، جلال‌الدین فارسی، [[سید محسن امین]]، [[هاشم معروف الحسنی]]، [[آیت‌الله صافی گلپایگانی]] و [[محمدجواد مغنیه]] از معتقدان به این نظریه شمرده شده‌اند.<ref> اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷، ص۹۳.</ref> | ||
*'''شهادت فدیه‌ای:''' برخی بر این باورند که امام حسین(ع) به [[شهادت]] رسید تا [[گناه|گناهکاران]] را [[شفاعت]] کند و آن‌ها را به درجات معنوی برساند. | *'''شهادت فدیه‌ای:''' برخی بر این باورند که امام حسین(ع) به [[شهادت]] رسید تا [[گناه|گناهکاران]] را [[شفاعت]] کند و آن‌ها را به درجات معنوی برساند.<ref>مهریزی، «تحلیلی درباره اهداف قیام امام حسین(ع)»، ص۱۳.</ref> چنان‌که در مسیحیت نسبت به کشته شدن عیسی(ع) برخی چنین دیدگاهی دارند.<ref>مهریزی، «تحلیلی درباره اهداف قیام امام حسین(ع)»، ص۱۳.</ref> شریف طباطبایی، [[ملامهدی نراقی]]، ملاعبدالرحیم اصفهانی از معتقدین به این نظریه‌اند.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۸۴.</ref> همچنین از نظر برخی امام حسین کشته شد تا مردم برای او گریه کنند و به‌این وسیله به راه راست هدایت شوند.<ref> نگاه کنید به صحتی سردرودی، عاشوراپژوهی، ۱۳۸۴ش، ص۳۳۸.</ref> | ||
*'''شهادت عرفانی:''' بر اساس این دیدگاه امام حسین(ع) قیام کرد تا به نعمتِ شهادت برسد.<ref>نگاه کنید به سید بن طاووس، اللهوف، العالم، ص۳و۲۸.</ref> و دیگران (یارانش) را نیز به این نعمت برساند.<ref> فاضل دربندی، اکسیر العبادات، العالم، ج۱، ص۵۶.</ref> در این تفسیر سخنی از مبارزه نیست بلکه تفسیری سیاست‌زدایانه از قیام ارزیابی شده است.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۷۰.</ref> [[سید بن طاووس]]، [[فاضل دربندی]]، صفی‌علی شاه، [[عمان سامانی]] و نَیِّر تبریزی تفسیر عرفانی از قیام امام حسین(ع) ارائه کرده‌اند.<ref> اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۷۰-۷۴.</ref> | *'''شهادت عرفانی:''' بر اساس این دیدگاه امام حسین(ع) قیام کرد تا به نعمتِ شهادت برسد.<ref>نگاه کنید به سید بن طاووس، اللهوف، العالم، ص۳و۲۸.</ref> و دیگران (یارانش) را نیز به این نعمت برساند.<ref> فاضل دربندی، اکسیر العبادات، العالم، ج۱، ص۵۶.</ref> در این تفسیر سخنی از مبارزه نیست بلکه تفسیری سیاست‌زدایانه از قیام ارزیابی شده است.<ref>اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۷۰.</ref> [[سید بن طاووس]]، [[فاضل دربندی]]، صفی‌علی شاه، [[عمان سامانی]] و نَیِّر تبریزی تفسیر عرفانی از قیام امام حسین(ع) ارائه کرده‌اند.<ref> اسفندیاری، عاشوراشناسی، ۱۳۸۷ش، ص۷۰-۷۴.</ref> | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
=== شکل‌گیری حرکت‌های اعتراضی علیه حکومت بنی‌امیه=== | === شکل‌گیری حرکت‌های اعتراضی علیه حکومت بنی‌امیه=== | ||
پس شهادت امام حسین(ع) حرکت‌های اعتراضی علیه امویان شکل گرفت. به گزارش [[تاریخ طبری (کتاب)|تاریخ طبری]] آغاز قیام علیه بنی‌امیه مربوط به سال ۶۱ق است که پس از شهادت امام حسین(ع) همواره گروهی از مردم برای گرفتن انتقام او اقداماتی انجام می‌دادند.<ref>طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۸۷۹م، ج۴، ص۴۳۱.</ref> نخستین اعتراض، برخورد [[عبدالله بن عفیف ازدی]] با ابن زیاد بود. او در مسجد کوفه به سخنرانی ابن زیاد که امام حسین(ع) را کذاب خوانده بود اعتراض کرد و او و پدرش را دروغ‌گو خواند.<ref> ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۱۹۱؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۴۵۹.</ref> همچنین بر اساس گزارشی در [[تاریخ سیستان (کتاب)|تاریخ سیستان]]، مردم سیستان | پس شهادت امام حسین(ع) حرکت‌های اعتراضی علیه امویان شکل گرفت. به گزارش [[تاریخ طبری (کتاب)|تاریخ طبری]] آغاز قیام علیه بنی‌امیه مربوط به سال ۶۱ق است که پس از شهادت امام حسین(ع) همواره گروهی از مردم برای گرفتن انتقام او اقداماتی انجام می‌دادند.<ref>طبری، تاریخ الامم والملوک، ۱۸۷۹م، ج۴، ص۴۳۱.</ref> نخستین اعتراض، برخورد [[عبدالله بن عفیف ازدی]] با ابن زیاد بود. او در مسجد کوفه به سخنرانی ابن زیاد که امام حسین(ع) را کذاب خوانده بود اعتراض کرد و او و پدرش را دروغ‌گو خواند.<ref> ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۱۹۱؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۴۵۹.</ref> همچنین بر اساس گزارشی در [[تاریخ سیستان (کتاب)|تاریخ سیستان]]، مردم سیستان با شنیدن خبر شهادت امام حسین(ع) علیه حاکم سیستان که برادر [[عبیدالله بن زیاد]] بود شورش کردند.<ref> تاریخ سیستان، ص۱۰۰.</ref> مردم [[مدینه]] نیز در [[سال ۶۳ هجری قمری|سال ۶۳ق]] به رهبری عبدالله بن حَنظَلة بن ابی‌‌عامر علیه حکومت یزید بن معاویه شورش کردند.<ref>الامامة و السیاسة، ج۱، ص۱۸۵؛ ابن سعد، کتاب عیون‌الاخبار، ج۱، ص۱.</ref> [[مسعودی]] قتل امام حسین(ع) را از عوامل شورش مردم مدینه می‌داند.<ref> مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۶۸.</ref> | ||
=== قیام توابین=== | === قیام توابین=== | ||
{{اصلی|قیام توابین}} | {{اصلی|قیام توابین}} | ||
قیام توابین پس از [[واقعه عاشورا]] با هدف خونخواهی [[امام حسین(ع)]] و [[شهدای کربلا]]، در [[سال ۶۵ قمری]] به رهبری [[سلیمان بن صرد خزاعی]] به وقوع پیوست.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۲۷۶ و ۲۷۷.</ref> هنگامی که لشکر [[توابین]] به [[کربلا]] رسید، از اسب‌ها پیاده شدند و گریان خود را به قبر امام(ع) رسانده و اجتماع پرشوری را تشکیل دادند.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۱۷۸.</ref> سلیمان در میان آنان گفت: خدایا تو شاهد باش که ما بر دین و راه حسین(ع) و دشمن قاتلان او هستیم.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۴۵۶و۴۵۷.</ref> | قیام توابین پس از [[واقعه عاشورا]] با هدف خونخواهی [[امام حسین(ع)]] و [[شهدای کربلا]]، در [[سال ۶۵ هجری قمری|سال ۶۵ق]] به رهبری [[سلیمان بن صرد خزاعی]] به وقوع پیوست.<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۸، ص۲۷۶ و ۲۷۷.</ref> هنگامی که لشکر [[توابین]] به [[کربلا]] رسید، از اسب‌ها پیاده شدند و گریان خود را به قبر امام(ع) رسانده و اجتماع پرشوری را تشکیل دادند.<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۱۷۸.</ref> سلیمان در میان آنان گفت: خدایا تو شاهد باش که ما بر دین و راه حسین(ع) و دشمن قاتلان او هستیم.<ref> طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۴۵۶و۴۵۷.</ref> | ||
=== قیام مختار === | === قیام مختار === | ||
{{اصلی|قیام مختار}} | {{اصلی|قیام مختار}} | ||
قیام مختار در [[سال ۶۶ قمری]] در [[کوفه]] شروع شد<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۷، | قیام مختار در [[سال ۶۶ هجری قمری|۶۶ق]] در [[کوفه]] شروع شد<ref>طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۷، ص۱۸۳.</ref> در [[سال ۶۷ هجری قمری|۶۷ق]] به پایان رسید.<ref>تاریخ قم، ص۲۹۰.</ref> در این قیام بسیاری از عاملان واقعه کربلا از جمله [[عبیدالله بن زیاد]]، [[عمر بن سعد]]، [[شمر بن ذی‌الجوشن]]، [[سنان بن انس]] و [[حرمله بن کاهل اسدی]] کشته شدند.{{مدرک}} | ||
===قیام زید بن علی=== | ===قیام زید بن علی=== | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۲۱: | ||
=== احداث اماکن خاص=== | === احداث اماکن خاص=== | ||
شیعیان برای عزاداری امام حسین(ع) بناهای خاصی مانند [[حسینیه]]، [[تکیه]] و [[امام‌باره]] احداث می‌کنند. | شیعیان برای عزاداری امام حسین(ع) بناهای خاصی مانند [[حسینیه]]، [[تکیه]] و [[امام‌باره]] احداث می‌کنند. در این اماکن مراسم عزاداری برگزار می‌شود. همچنین در برخی مناطق هند زیارت‌گاه‌هایی به عنوان نماد قبر [[شهدای کربلا]] و [[حرم امام حسین(ع)]] یا حضرت ابوالفضل(ع) می‌سازند و در آن زیارت‌نامه می‌خوانند.<ref> مؤسسه شیعه‌شناسی، سنت عزاداری و منقبت‌خوانی، ص۱۵۸.</ref> | ||
=== آثار هنری === | === آثار هنری === | ||
قیام امام حسین(ع)، بر هنر مذهبی شیعیان تأثیر گذاشته است و آثار متعددی شامل نقاشی، شمایل‌نگاری، خوشنویسی، فیلم و... در باره واقعه عاشورا تولید شده است.<ref>[https://www.imna.ir/news/514684 «کربلا؛ خاستگاه تجلی هنر»]، خبرگزاری ایمنا.</ref> | قیام امام حسین(ع)، بر هنر مذهبی شیعیان تأثیر گذاشته است و آثار متعددی شامل نقاشی، شمایل‌نگاری، خوشنویسی، فیلم و... در باره واقعه عاشورا تولید شده است.<ref>[https://www.imna.ir/news/514684 «کربلا؛ خاستگاه تجلی هنر»]، خبرگزاری ایمنا.</ref> | ||
| خط ۱۷۰: | خط ۱۷۰: | ||
*محمدزاده، مرضیه، دانشنامه شعر عاشورایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم، تهران، ۱۳۸۶ش. | *محمدزاده، مرضیه، دانشنامه شعر عاشورایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم، تهران، ۱۳۸۶ش. | ||
*مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق: اسعد داغر، دار الهجره، قم، ۱۴۰۹ق. | *مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق: اسعد داغر، دار الهجره، قم، ۱۴۰۹ق. | ||
*مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، انتشارات صدرا، چاپ پنجاه و نهم ١٣٨٧ش | *مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، انتشارات صدرا، چاپ پنجاه و نهم ١٣٨٧ش. | ||
*مهریزی، مهدی، «تحلیلی درباره اهداف قیام امام حسین(ع)»، حدیث نت، مشاهده ۲۷ مرداد ۱۴۰۱ش. | |||
*مهماندار، مهدی، امام حسین در آیینه شعر و ادب، مندرج در: مجموعه مقالات همایش امام حسین، ج۱۲، مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، تهران، ۱۳۸۱ش. | *مهماندار، مهدی، امام حسین در آیینه شعر و ادب، مندرج در: مجموعه مقالات همایش امام حسین، ج۱۲، مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، تهران، ۱۳۸۱ش. | ||
*ناصری داودی، عبدالمجید، شهادت امام حسین از منظر اهل‌سنت، مندرج در: نگاهی نو به جریان عاشورا، زیر نظر سید علیرضا واسعی، بوستان کتاب، قم، ۱۳۹۰ش. | *ناصری داودی، عبدالمجید، شهادت امام حسین از منظر اهل‌سنت، مندرج در: نگاهی نو به جریان عاشورا، زیر نظر سید علیرضا واسعی، بوستان کتاب، قم، ۱۳۹۰ش. | ||