پرش به محتوا

وضو: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۶۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۲ اکتبر ۲۰۱۷
جز
افزایش مطلب
جز (تقویت منابع)
جز (افزایش مطلب)
خط ۴۵: خط ۴۵:
اختلافات بین [[شیعه]] و [[سنی]] درباره وضو، بیشتر ناشی از اختلاف برداشت از معنای آیه ششم سوره مائده، و یا اختلاف در قرائت آن است.<ref>حسینی، «وضو از دیدگاه مذاهب اسلامی»، ص۶.</ref> شیعیان با تکیه بر روایاتی از [[معصومان]]<ref>حسینی، «وضو از دیدگاه مذاهب اسلامی»، ص۹.</ref>، عبارت «و أیدیکم إلی المرافق» در آیه مذکور را به معنای وجوب شستن دست‌ها از بالا به پایین می‌دانند، بر خلاف مذاهب چهارگانه اهل سنت که قائل به شستن دست‌ها از پایین به بالا هستند.<ref>سید سابق، فقه السّنّة، ۱۳۹۷ق، ج۱، ص۴۳.</ref>  
اختلافات بین [[شیعه]] و [[سنی]] درباره وضو، بیشتر ناشی از اختلاف برداشت از معنای آیه ششم سوره مائده، و یا اختلاف در قرائت آن است.<ref>حسینی، «وضو از دیدگاه مذاهب اسلامی»، ص۶.</ref> شیعیان با تکیه بر روایاتی از [[معصومان]]<ref>حسینی، «وضو از دیدگاه مذاهب اسلامی»، ص۹.</ref>، عبارت «و أیدیکم إلی المرافق» در آیه مذکور را به معنای وجوب شستن دست‌ها از بالا به پایین می‌دانند، بر خلاف مذاهب چهارگانه اهل سنت که قائل به شستن دست‌ها از پایین به بالا هستند.<ref>سید سابق، فقه السّنّة، ۱۳۹۷ق، ج۱، ص۴۳.</ref>  


همچنین بر اساس حکم فقهای شیعه، شستن دست راست باید مقدم بر دست چپ باشد.<ref>حسینی، «وضو از دیدگاه مذاهب اسلامی»، ص۱۲.</ref> این حکم در مذاهب اهل سنت مستحب شمرده شده است.<ref>سید سابق، فقه السّنّة، ۱۳۹۷ق، ج۱، ص۴۸.</ref>  
همچنین بر اساس حکم فقهای شیعه، شستن دست راست باید مقدم بر دست چپ باشد.<ref>حسینی، «وضو از دیدگاه مذاهب اسلامی»، ص۱۲.</ref> این حکم در مذاهب اهل سنت [[مستحب]] شمرده شده است.<ref>سید سابق، فقه السّنّة، ۱۳۹۷ق، ج۱، ص۴۸.</ref>  


برخلاف مذاهب چهارگانه اهل سنت که شستن پاها به همراه قوزک را در وضو واجب می‌دانند،<ref>سید سابق، فقه السّنّة، ۱۳۹۷ق، ج۱، ص۴۴.</ref> شیعیان قائل به مسح پاها از سر انگشت‌ها تا برآمدگی روی پا هستند.<ref>حسینی، «وضو از دیدگاه مذاهب اسلامی»، ص۱۱و۱۲.</ref> این مسح هم بر اساس [[فقه شیعه]]، مانند مسح سر باید از رطوبت وضو باشد.<ref>حسینی، «وضو از دیدگاه مذاهب اسلامی»، ص۱۱و۱۲.</ref>
مذاهب چهارگانه اهل سنت شستن پاها به همراه قوزک را در وضو واجب می‌دانند،<ref>سید سابق، فقه السّنّة، ۱۳۹۷ق، ج۱، ص۴۴.</ref> شیعیان قائل به مسح پاها از سر انگشت‌ها تا برآمدگی روی پا هستند.<ref>حسینی، «وضو از دیدگاه مذاهب اسلامی»، ص۱۱و۱۲.</ref> این مسح هم بر اساس [[فقه شیعه]]، مانند مسح سر باید از رطوبت وضو باشد.<ref>حسینی، «وضو از دیدگاه مذاهب اسلامی»، ص۱۱و۱۲.</ref> همچنین مالکیه و حنفیه [[ترتیب]] و حنفیه و شافعیه [[موالات]] را در وضو واجب نمی‌دانند. اما شیعیان و دیگر فرق اهل سنت رعایت آنها را واجب می‌دانند.<ref>حسینی، «وضو از دیدگاه مذاهب اسلامی»، ص۱۲.</ref>


[[امام کاظم(ع)]]، در پاسخ به نامه [[علی بن یقطین]] که در دستگاه [[خلافت عباسی]] جایگاه ویژه‌ای داشت، او را مکلف کرد مانند [[اهل سنت]] وضو بگیرد تا [[هارون الرشید]] از شیعه بودن او مطلع نشود.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ج۲، [۱۳۸۲ق]، ص۵۷۱-۵۷۲.</ref> موسی بن جعفر(ع)، پیشتر از علی بن یقطین خواسته بود در حکومت هارون الرشید بماند؛<ref>کشی، رجال کشی، ۱۴۰۹ق، ص۴۴۱.</ref> در حالی که شیعیان را از همکاری با عباسیان منع کرده بود.<ref>کشی، رجال کشی، ۱۴۰۹ق، ص۴۴۱.</ref>
وضو در مواردی با [[تقیه]] همراه بوده است. [[امام کاظم(ع)]]، در پاسخ به نامه [[علی بن یقطین]] که در دستگاه [[خلافت عباسی]] جایگاه ویژه‌ای داشت، او را مکلف کرد مانند [[اهل سنت]] وضو بگیرد تا [[هارون الرشید]] از شیعه بودن وی مطلع نشود.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ۲۲۷-۲۲۸.</ref> موسی بن جعفر(ع)، پیشتر از علی بن یقطین خواسته بود در حکومت عباسی بماند و به شیعیان خدمت کند.<ref>کشی، رجال کشی، ۱۴۰۹ق، ص۴۴۱.</ref> در حالی‌که دیگر شیعیان را از همکاری با عباسیان منع می‌کرد.<ref>کشی، رجال کشی، ۱۴۰۹ق، ص۴۴۱.</ref>


===آغاز اختلاف در وضو از عصر عثمان===
===آغاز اختلاف در وضو از عصر عثمان===
خط ۵۶: خط ۵۶:
بر اساس آنچه در [[کنز العمال|کَنْزُ العُمّال]]<ref>متقی هندی، کنز العمال، ۱۴۰۶ق، ج۹، ص۴۴۳، ح۲۶۸۹۰.</ref> و برخی منابع دیگر آمده،<ref>شهرستانی، لماذا الإختلاف فی الوضوء، ۱۴۲۶ق، ص۳۳.</ref> برخی محققان معتقدند اختلاف در وضو، از دوران [[خلیفه سوم]](عثمان)، در میان مسلمانان آشکار شده است.<ref>شهرستانی، لماذا الإختلاف فی الوضوء، ۱۴۲۶ق، ص۳۳.</ref> سید علی شهرستانی، با استناد به اختلاف [[امام علی(ع)]] و عمر بن خطاب درباره مسح خفین، معتقد است [[خلیفه دوم]] هم بر خلاف عثمان بن عفان، پا را در وضو نمی‌شسته، بلکه آن را مسح می‌کرده است.<ref>شهرستانی، لماذا الإختلاف فی الوضوء، ۱۴۲۶ق، ص۳۴-۳۵.</ref>
بر اساس آنچه در [[کنز العمال|کَنْزُ العُمّال]]<ref>متقی هندی، کنز العمال، ۱۴۰۶ق، ج۹، ص۴۴۳، ح۲۶۸۹۰.</ref> و برخی منابع دیگر آمده،<ref>شهرستانی، لماذا الإختلاف فی الوضوء، ۱۴۲۶ق، ص۳۳.</ref> برخی محققان معتقدند اختلاف در وضو، از دوران [[خلیفه سوم]](عثمان)، در میان مسلمانان آشکار شده است.<ref>شهرستانی، لماذا الإختلاف فی الوضوء، ۱۴۲۶ق، ص۳۳.</ref> سید علی شهرستانی، با استناد به اختلاف [[امام علی(ع)]] و عمر بن خطاب درباره مسح خفین، معتقد است [[خلیفه دوم]] هم بر خلاف عثمان بن عفان، پا را در وضو نمی‌شسته، بلکه آن را مسح می‌کرده است.<ref>شهرستانی، لماذا الإختلاف فی الوضوء، ۱۴۲۶ق، ص۳۴-۳۵.</ref>


شیعیان با اتکا به [[آیه وضو]]، و همچنین روایات درباره وضو، معتقدند پیامبر(ص) و یاران او، به شیوه [[امامیه]] پا را در وضو مسح می‌کرده‌اند، نه آنکه به شیوه اهل سنت آن را بشویند.<ref>بهبهانی، مسح پاها در وضو، ۱۳۹۵ش، ص۲۶-۴۲.</ref> درباره شستن دست‌ها هم روایاتی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که حاکی از همانندی وضوی پیامبر با [[شیعیان]] و شستن دست‌ها از بالا به پایین است.<ref>نگاه کنید به: حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۳۷۴ش، ص۳۸۷-۳۹۰.</ref> به باور شیعیان، روایات شستن پا در وضو که مورد استناد [[اهل سنت]] قرار گرفته، سست و بی‌اساس است؛ علاوه بر آنکه با آیه وضو هم در تضاد است.<ref>بهبهانی، مسح پاها در وضو، ۱۳۹۵ش، ص۳۱-۳۳.</ref>
شیعیان با اتکا به [[آیه وضو]]، و همچنین روایات درباره وضو، معتقدند پیامبر(ص) و یاران او، به شیوه [[امامیه]] پا را در وضو مسح می‌کرده‌اند، نه آنکه به شیوه اهل سنت آن را بشویند.<ref>بهبهانی، مسح پاها در وضو، ۱۳۹۵ش، ص۲۶-۴۲.</ref> درباره شستن دست‌ها هم روایاتی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که حاکی از همانندی وضوی پیامبر با [[شیعیان]] و شستن دست‌ها از بالا به پایین است.<ref>نگاه کنید به: حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۸۷-۳۹۰.</ref> به باور شیعیان، روایات شستن پا در وضو که مورد استناد [[اهل سنت]] قرار گرفته، سست و بی‌اساس است؛ علاوه بر آنکه با آیه وضو هم در تضاد است.<ref>بهبهانی، مسح پاها در وضو، ۱۳۹۵ش، ص۳۱-۳۳.</ref>


==آداب، مستحبات و فضایل==
==آداب، مستحبات و فضایل==
خط ۶۲: خط ۶۲:
*مسواک زدن پیش از وضو: [[پیامبر (ص)]] در وصیت به [[امام علی (ع)]]، به مسواک زدن پیش از هر وضو توصیه کرده است.<ref>«یا علي عليك بالسّواك عند وضوء كلّ صلاة.» (شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، انتشارات جامعه مدرسین، ج۱، ص۵۳.)</ref>
*مسواک زدن پیش از وضو: [[پیامبر (ص)]] در وصیت به [[امام علی (ع)]]، به مسواک زدن پیش از هر وضو توصیه کرده است.<ref>«یا علي عليك بالسّواك عند وضوء كلّ صلاة.» (شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، انتشارات جامعه مدرسین، ج۱، ص۵۳.)</ref>
*ذکر نام خدا در ابتدای وضو.<ref>کان امیرالمومنین إذا توضّأ قال: بسم الله وبالله وخیر الأسماء لله وأکبر الأسماء لله... (شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، انتشارات جامعه مدرسین، ج۱، ص۴۳، ح۸۷.)</ref>
*ذکر نام خدا در ابتدای وضو.<ref>کان امیرالمومنین إذا توضّأ قال: بسم الله وبالله وخیر الأسماء لله وأکبر الأسماء لله... (شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، انتشارات جامعه مدرسین، ج۱، ص۴۳، ح۸۷.)</ref>
*گرداندن آب در دهان و بینی.<ref>امام علی (ع) خطاب به محمد بن ابوبکر: «تمضمض ثلاث مرات واستنشق ثلاثا ... فإننی رأیت رسول الله یصنع ذلک.» (حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۹۷، ح۱۰۳۸؛ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۹۶، ح۱۰۳۶.)</ref>
*گرداندن آب در دهان و بینی.<ref>امام علی (ع) خطاب به محمد بن ابوبکر: «تمضمض ثلاث مرات واستنشق ثلاثا ... فإننی رأیت رسول الله یصنع ذلک.» (حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۳۹۶، ح۱۰۳۶، ص۳۹۷، ح۱۰۳۸.)</ref>


بنابر روایات، امام علی(ع) در هنگام وضو، دعاهایی می‌خواند. بر اساس این روایات، هر کس این دعاها را در ضمن انجام اعمال وضو بخواند، خداوند از هر قطره آب وضوی او، فرشته‌ای مشغول به [[تسبیح]] و تقدیس و [[تکبیر]] خداوند می‌آفریند و [[ثواب]] آن را تا [[روز قیامت]] برای وضوگیرنده می‌نویسد.<ref>کلینی، فروع کافی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۸۴.</ref> دعاهای مذکور در ضمن انجام هر کدام از اعمال وضو عبارتند از:
بنابر روایات، امام علی(ع) در هنگام وضو، دعاهایی می‌خواند. بر اساس این روایات، هر کس این دعاها را در ضمن انجام اعمال وضو بخواند، خداوند از هر قطره آب وضوی او، فرشته‌ای مشغول به [[تسبیح]] و تقدیس و [[تکبیر]] خداوند می‌آفریند و [[ثواب]] آن را تا [[روز قیامت]] برای وضوگیرنده می‌نویسد.<ref>کلینی، فروع کافی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۸۴.</ref> دعاهای مذکور در ضمن انجام هر کدام از اعمال وضو عبارتند از:
خط ۹۹: خط ۹۹:
*شیخ انصاری، مرتضی بن محمدامین، کتاب الطهاره، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، ۱۴۱۵ق.
*شیخ انصاری، مرتضی بن محمدامین، کتاب الطهاره، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، ۱۴۱۵ق.
*شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، تصحیح الشیخ حسین الأعلمی، بیروت، موسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۶ق.
*شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، تصحیح الشیخ حسین الأعلمی، بیروت، موسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۶ق.
*شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد، تصحیح محمدباقر بهبودی، ترجمه محمدباقر ساعدی خراسانی، [مشهد]، بی‌نا، [۱۳۸۲ق].  
*شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تصحیح: مؤسسه آل البیت، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
*شیخ مفید، محمد بن محمد، الأمالی، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، انتشارات جامعه مدرسین، [۱۴۰۳ق/۱۳۶۲ش].
*شیخ مفید، محمد بن محمد، الأمالی، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، انتشارات جامعه مدرسین، [۱۴۰۳ق/۱۳۶۲ش].
*عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر عیاشی، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، المکتبة العلمیة الاسلامیة.
*عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر عیاشی، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، المکتبة العلمیة الاسلامیة.
خط ۱۱۵: خط ۱۱۵:
*مغربی، قاضی نعمان، دعائم الإسلام، قم، موسسه آل البیت، ۱۳۸۵ق.
*مغربی، قاضی نعمان، دعائم الإسلام، قم، موسسه آل البیت، ۱۳۸۵ق.
* مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ۱۴۲۶ق.
* مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، ۱۴۲۶ق.
*موسوی خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (محشّی)، تحقیق: سید محمدحسین بنی‌هاشمی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۲۴ق.
*موسوی خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل(محشّی)، تحقیق: سید محمدحسین بنی‌هاشمی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۲۴ق.
* یزدی طباطبایی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی (المحشّی)، تحقیق: احمد محسنی سبزواری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۹ق.
* یزدی طباطبایی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی (المحشّی)، تحقیق: احمد محسنی سبزواری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۹ق.
{{پایان}}
{{پایان}}