حنظلة بن اسعد شبامی

حنظلة بن أسعد شبامی (شامی) از یاران امام حسین(ع) که در سال ۶۱ق در کربلا به شهادت رسید.

اختلاف در نام

در مورد نام حنظله بن أسعد شبامی اختلاف نظر وجود دارد. شیخ طوسی وی را در شمار اصحاب امام حسین(ع) ذکر کرده است.. نام پدر وی در برخی متون از جمله زیارت رجبیه، سعد ذکر شده است. ابن شهر آشوب شخصی با نام سعد بن حنظله را در شمار شهدای کربلا آورده است. اما تستری معتقد است که نام صحیح وی حنظلة بن أسعد شبامی است که در عیون اخبار الرضا(ع) به صراحت آمده است.

در کربلا

در روز عاشورا حنظله خدمت امام(ع) رسید و پیش روی امام(ع) این آیه را خطاب به لشگر کوفه بانگ زد. ... یا قَوْمِ إِنِّی أَخَافُ عَلَیکم مِّثْلَ یوْمِ الْأَحْزَابِ ﴿۳۰﴾ مِثْلَ دَأْبِ قَوْمِ نُوحٍ وَعَادٍ وَثَمُودَ وَالَّذِینَ مِن بَعْدِهِمْ ۚ وَمَا اللَّـهُ یرِیدُ ظُلْمًا لِّلْعِبَادِ ﴿۳۱﴾ وَیا قَوْمِ إِنِّی أَخَافُ عَلَیکمْ یوْمَ التَّنَادِ ﴿۳۲﴾ یوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِینَ مَا لَکم مِّنَ اللَّـهِ مِنْ عَاصِمٍ ۗ وَمَن یضْلِلِ اللَّـهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ﴿۳۳﴾ (ترجمه:... «‌ای قوم من، من از [روزی ] مثل روز دسته ها[ی مخالف خدا] بر شما می‌ترسم. (۳۰) [از سرنوشتی ] نظیر سرنوشت قوم نوح و عاد و ثمود، و کسانی که پس از آنها [آمدند]. و [گرنه ] خدا بر بندگان [خود] ستم نمی‌خواهد. (۳۱) و‌ای قوم من، من بر شما از روزی که مردم یکدیگر را [به یاری هم ] ندا درمی دهند، بیم دارم. (۳۲) روزی که پشت کنان [به عنف ] بازمی گردید، برای شما در برابر خدا هیچ حمایتگری نیست؛ و هر که را خدا گمراه کند او را راهبری نیست.‌» (۳۳))^{[غافر–۳۰-۳۳]}

آنگاه گفت:‌

ای قوم، حسین را مکشید که ... فَیسْحِتَکم بِعَذَابٍ ۖ وَقَدْ خَابَ مَنِ افْتَرَیٰ﴿۶۱﴾ (ترجمه:[خدا] شما را به عذابی [سخت ] هلاک می‌کند، و هر که دروغ بندد نومید می‌گردد.‌»)^{[سوره طه=طه–۶۱]}

امام(ع) در پاسخ او فرمود:‌

ای ابن سعد، خدا رحمت کند تو را. آنها وقتی دعوت حق تو را رد کردند و حمله کردند تا خون تو یارانت را بریزند، مستحق عذاب شدند، چه رسد به الان که یاران پارسای تو را شهید کرده‌اند.

سپس حنظله گفت:

فدایت شوم، راست گفتی، تو افقه از من در دین هستی و بهتر از من آن را می‌فهمی، سوی آخرت رویم که به برادرانمان ملحق شویم... درود خداوند بر تو‌ای اباعبدالله و خاندان پاکت. خداوند ما را با تو در بهشت قرین سازد.

در حالی که امام حسین(ع) آمین می‌گفت، حنظله به میدان شتافت و پس از کشتن تعدادی از لشگر کوفه، به شهادت رسید.

حنظله شبیه امام حسین(ع)

در کتاب عیون اخبار الرضا(ع) آمده است که اباصلت هروی از امام رضا(ع) پرسید: در شهر کوفه قومی هستند که گمان می‌کنند حسین بن علی(ع) شهید نشده، بلکه حنظلة بن أسعد شامی شبیه بر او شده و او را کشتند و حسین(ع) همچون عیسی(ع) به آسمان رفته است. دلیل سخن خود را هم آیه شریفۀ وَلَن یجْعَلَ اللَّـهُ لِلْکافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا ﴿۱۴۱﴾ (ترجمه:و خداوند هرگز بر [زیان ] مؤمنان، برای کافران راه [تسلّطی ] قرار نداده است.)^{[نساء–۱۴۱]} امام(ع) فرمود:

دروغ گفتند، غضب و لعنت خدا بر ایشان باد و کافر شدند چرا که پیغمبر خدا(ص) را در إخبار به شهادت حسین(ع)، تکذیب کرده‌اند.

منابع

• ابن بابویه، محمد بن علی، عيون أخبار الرضا عليه السلام، تصحیح مهدی لاجوردی زاده، جهان، تهران.
• ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، تحقیق و فهرست یوسف البقاعی، دارالاضواء، ۱۴۲۱ق.
• تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، موسسه نشر الاسلامی، قم، ۱۴۱۴ق.
• طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، المعروف بتاریخ الامم و الملوک، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۸۷۹م.
• همو، تاریخ طبری یا تاریخ الرسل و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران، ۱۳۵۲ش.
• مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، موسسه الوفا، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.