اخباریان: تفاوت میان نسخه‌ها

| مؤسس              =محمدامین استرآبادی

[[محمد امین استرابادی|محمدامین استرآبادی]]، [[عبدالله بن صالح سماهیجی]] و [[میرزا محمد اخباری]]، از اخباریون تندرو و [[شیخ یوسف بحرانی]]، [[سید نعمت الله جزایری]]، [[ملا محسن فیض کاشانی]]، [[محمد تقی مجلسی]]، [[محمد طاهر قمی]] و [[شیخ حر عاملی]] از میانه‌‏روان این مسلک‌اند. در مقابل اینان اصولیانی چون [[وحید بهبهانی]]، [[شیخ انصاری]] و [[شیخ جعفر کاشف الغطا]] قرار می‌گیرند.

اختلافات عمده اخباریان و اصولیان در مسائلی چون حرمت و جواز [[اجتهاد]]، انحصار ادله به [[قرآن|کتاب]] و [[سنت]]، منع از تحصیل ظن، شیوه تقسیم‌بندی [[احادیث]]، جواز [[تقلید]] از غیر [[معصوم]] (ع)، اخذ به ظواهر کتاب، [[حسن و قبح]] عقلی، اجرای [[اصالة البرائة]] در برخی موارد، حرمت کاربرد برخی از انواع [[قیاس]]، صحیح دانستن تمامی [[حدیث|احادیث]] [[کتب اربعه]] و ... است.

تقابل نگرش اخباری و اصولی به فقه امامی، در سده‌های نخستین اسلامی ریشه دارد. در مطالعه مکاتب فقهی امامیه در سه قرن آغازین، می‌توان جناح‌هایی را بازشناخت که در برابر پیروان متون [[روایت|روایت]] به گونه‌هایی از اجتهاد و استنباط دست می‌زدند.<ref>صدر، دروس في علم الأصول، ج‏۱، ص۵۴ - ۵۵. </ref>

با ظهور [[شیخ مفید]] (<small>د ۴۱۳ق / ۱۰۲۲م </small>) و در پی او [[سید مرتضی]] (<small>د ۴۳۶ق /۱۰۴۴م </small>) و [[شیخ طوسی]] (<small>د ۴۶۰ق /۱۰۶۸م </small>) و تألیف نخستین آثار در اصول فقه امامیه، حرکتی نوین در فقه امامی آغاز شد که تا قرن‌ها گرایش فقها به استنباط را بر حدیث گرایی برتری داد. تقابل دو گرایش در جای جای آثار عالمان یاد شده، به چشم می‌خورد. در [[اوائل المقالات]] شیخ مفید از فقیهان اهل استنباط، با تعبیر مطلق «‌فقها‌» و از حدیث گرایان با تعبیرهای «‌اهل النقل»، «‌اصحاب الآثار‌» و تعبیرهای مشابه بارها یاد شده است.<ref>نک:مفید، اوائل المقالات، صص۱۹، ۲۳، جم</ref> در رساله‏‌ای از سید مرتضی، تعبیر فقیهان «‌اصحاب حدیث‌» در مقابل فقیهانی به کار رفته است که روش اصولی داشته، و مورد حمایت مؤلف بوده‌اند.<ref>سید مرتضی، «‌رساله فی الرد علی اصحاب العدد »، ص۱۸</ref><br>

مکتب فقیهان اهل حدیث که در اواخر سده ۴ و نیمه نخست سده ۵ق با کوشش فقیهان اصول گرا ضعیف گردید، وجود محدود خود را در مجامع فقهی امامیه حفظ کرد تا آنکه در اوایل سده ۱۱ق /۱۷م بار دیگر به وسیله [[محمد امین استرآبادی]] (<small>د ۱۰۳۳ یا ۱۰۳۶ق /۱۶۲۴ یا ۱۶۲۷م </small>) در قالبی نو مطرح شد<ref>نک: مدرسی طباطبایی، مقدمه‌ای بر فقه شیعه، ص۵۷</ref> و لبه تیز حملات خود را متوجه اصولیان ساخت. برخی معتقدند [[ابن ابی جمهور احسایی|ابن ابی جمهور احسایی]] (<small>زنده در ۹۰۴ق /۱۴۹۹م </small>) از جمله کسانی بود که راه را بر اخباریان هموار گردانید. او در رساله‌ای با عنوان «‌العمل باخبار اصحابنا »، به اقامه ادله‌ای در این زمینه پرداخت <ref>نک: حر عاملی، امل الآمل، ج۲، ص۲۵۳؛ خوانساری، روضات الجنات، ج۷، ص۳۳</ref>.