صلوات: تفاوت میان نسخه‌ها

'''صَلَوات''' از ذکرهای قرآنی است که در آیه صلوات به گفتن آن دستور داده شده است. صلوات را گونه‌ای قدردانی از زحمات ۲۳ سالهٔ پیامبر و عاملی برای ریشه‌دار شدن محبت به او دانسته‌اند. در منابع روایی ثواب و آثار فراوانی برای صلوات بر شمرده شده است. برخی از این آثار عبارتند از: کفاره‌بودن از گناهان، بازشدن در‌های آسمان، ریزش گناهان، دوستی با خدا و دست‌یابی به شفاعت پیامبر. معروف‌ترین صلوات، گفتن آن به صورت «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد» است، اما گونه‌های دیگری نیز برای ذکر صلوات نقل شده است؛ چنان‌که در برخی روایات شیعه، توصیه شده بعد از صلوات، «و عَجِّل فَرَجَهُم» نیز گفته شود.

به نظر همه فقیهان شیعه و نیز برخی فقیهان اهل‌تسنن، گفتن ذکر صلوات در تشهد نماز واجب است و ترک عمدی آن، نماز را باطل می‌کند. علاوه بر تشهد نماز، گفتن صلوات در خطبه‌های نماز جمعه و نماز میت نیز واجب دانسته شده است. ذکر صلوات را در هر زمانی می‌توان گفت، ولی گفتن آن، در مواقع خاصی بهتر است؛ از جمله هنگام شنیدن نام، کنیه یا القاب پیامبر(ص)، در رکوع و سجود نماز، در ماه‌های رجب، شعبان و رمضان، در تعقیبات نماز، قبل و بعد از دعا، هنگام بوییدن گل و بعد از عطسه‌کردن.  

این ذکر نزد شیعیان رایج است و در بیشتر مراسم‌ها و اجتماعات گفته می‌شود. ذکر صلوات، علاوه بر کاربرد عبادی، در مواقع مختلفی مثل خواندن لالایی، هنگام کاشت و برداشت محصولات کشاورزی گفته می‌شود. همچنین شاعران بسیاری در قالب دوبیتی‌ها، غزل‌ها و قصیده‌ها، «صلوات‌نامه‌»هایی را سروده‌اند. برخی شیعیان برای برآورده‌شدن حاجت‌های خود، ختم صلوات می‌گیرند و به تعداد خاصی (مثلاً ۱۰۰، ۱۰۰۰ یا ۱۴۰۰۰) صلوات می‌فرستند.

یکی از احکام ضروری مذهب شیعه، افزودن آل به صلوات است، به این‌گونه که علاوه بر پیامبر، بر آل او (یعنی پنج تن آلِ عَبا و امامان معصوم بعدی) نیز صلوات فرستاده می‌شود. صاحب جواهر، باطل بودن صلوات بدون آل را در مذهب شیعه واضح دانسته است. در اکثر روایت‌های نبوی که برای ذکر صلوات وارد شده، صلوات بر «آل محمد» نیز وجود دارد، اما ابن‌تیمیه معتقد است بهتر است برای شبیه نشدن به شیعیان، بر آل صلوات فرستاده نشود.  

دربارۀ صلوات کتاب‌های مختلفی نوشته شده که برخی از آنها عبارتند از: شرح و فضایل صلوات، تألیفِ احمد حسینی اردکانی و آثارُ و برکاتُ الصلوات، اثر علی الابراهیمی.

صلوات از ذکرهای قرآنی<ref>رحیمی، «جایگاه صلوات بر پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع) در قرآن، حدیث و ادعیه مأثوره»، ص۶۲.</ref> و از شعایر دینی است<ref>علوی، آثار الصلوات فی رحاب الروایات، ۱۴۳۷ق، ص۱۷.</ref> که نزد شیعیان رایج است.<ref>موسوی، «صلوات، احکام و آثار آن»، ص۳.</ref> گفتن ذکر صلوات یکی از دستورهای قرآنی است<ref>زمانی، «کیفیت صلوات از نگاه فریقین»، ص۳۱.</ref> و خدا در آیه صلوات مؤمنان را به فرستان صلوات امر کرده است.<ref>آیه ۵۶ سوره احزاب.</ref> این ذکر در اکثر مراسم‌ها و اجتماعات مسلمانان، اعم از جشن و سوگواری، گفته می‌شود.<ref>فیاض، «فقه فریقین و جایگاه اهل‌بیت(ع) در صلوات» ص۱۶۵.</ref> صلوات را دارای معنای جامعی دانسته‌اند که اگر به خدا نسبت داده شود، به معنای رحمت، اگر به ملائکه نسبت داده شود، به معنای استغفار و اگر به انسان‌ها نسبت داده شود، به معنای دعا است؛<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۶، ص۳۲۹.</ref> یعنی مؤمنان با گفتن صلوات از خدا درخواست می‌کنند پیامبر و خاندانش را اکرام کند.<ref>موسوی، «صلوات، احکام و آثار آن»، ص۶.</ref>

برخی محققان بر این باورند که از آیه صلوات جایگاه ویژۀ صلوات در نزد خدا مشخص می‌شود؛ زیرا خدا پیش از آنکه به مؤمنان دستور دهد، بر پیامبر صلوات بفرستند، به آنان یادآوری می‌کند که خودش و ملائکه نیز این کار را انجام می‌دهند، در حالی که در دستورهای دیگرش این کار را انجام نداده است.<ref>ابراهیمی، آثار و برکات الصلوات، ۱۴۳۲ق، ص۲۷–۲۸.</ref> گفته شده بعد از انجام واجبات شرعی و تلاوت قرآن، صلوات فرستادن بر پیامبر(ص) برترین عبادت است.<ref>موسوی، «صلوات، احکام و آثار آن»، ص۲۱.</ref> در دعاهایی که از معصومان نقل شده، به‌ویژه در دعاهای صحیفه سجادیه، در موارد فراوانی ذکر صلوات بیان شده است.<ref>مصباح یزدی، صهبای حضور، ۱۳۹۱ش، ص۴۵۹.</ref> بر اساس روایتی که از پیامبر نقل شده، بخیل واقعی فردی دانسته شده که هنگام شنیدن نام پیامبر، از گفتن صلوات خودداری کند.<ref>شیخ صدوق، معانی الأخبار، ۱۴۰۳ق، ص۲۴۶؛ شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ص۱۶۹.</ref>

فقیهان شیعه بر واجب بودن ذکر صلوات در تشهد نماز، اتفاق نظر دارند، به گونه‌ای که اگر کسی آن را عمداً ترک کند، نمازش باطل می‌شود.<ref>رضایی، «کیفیت و چگونگی صلوات بر پیامبر اعظم (ص) نزد فریقین»، ص۶۳.</ref> برخی فقیهان اهل‌تسنن نیز این دیدگاه را پذیرفته‌اند.<ref>ماوردی، الحاوی الکبیر، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۱۳۷.</ref> علاوه بر تشهد، فرستادن صلوات بر پیامبر و آل او از واجبات خطبه‌های نماز جمعه<ref>نجفی، جواهر الکلام، دار احیاء التراث العربی، ج۱۱، ص۲۱۳–۲۱۴.</ref> و نماز میت دانسته شده است.<ref>حسینی عاملی، مفتاح الکرامه، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۴۷۸.</ref> در فرهنگ شیعه، همواره با شنیدن نام پیامبر، صلوات فرستاده شده، بی‌جهت ترک نمی‌شود. برخی شیعیان نیز صلوات را ذکر دائمی خود قرار داده، یا گفتن تعداد مشخصی از آن را نذر می‌کنند.<ref>رضایی، «کیفیت و چگونگی صلوات بر پیامبر اعظم (ص) نزد فریقین»، ص۷۴.</ref>

ذکر صلوات، علاوه بر کاربرد عبادی، در فرهنگ مسلمانان به قدری نفوذ کرده که در مواقع مختلفی مثل خواندن لالایی، گفتن مَثَل، هنگام کاشت و برداشت محصولات کشاورزی<ref>شایسته‌رخ، «کاربردشناسی صلوات در ترانه‌های کاشت و برداشت کشاورزی»، ص۱۶۵-۱۶۷.</ref> و در زورخانه‌ها (مانند صلواتِ چرخ، صلوات میان‌داری و صلوات گود) استفاده می‌شود.<ref>جاوید، «صلوات‌خوانی هنر عبادی مذهبی ازیادرفته»، ص۵۸.</ref> چنان‌که مردم ایران ذکر صلوات را در کاربستی سیاسی، پس از شنیدن نام امام خمینی صلوات می‌فرستادند و با این کار جایگاه مرجعیت و رهبری او را در دوران تبعیدش تحکیم کردند.<ref>روح‌بخش، «صلوات سیاسی»، ص۴۰.</ref>  

شاعران بسیاری در قالب دوبیتی‌ها، غزل‌ها و قصیده‌ها، «صلوات‌نامه‌»هایی را سروده‌اند.<ref>جاوید، «صلوات‌خوانی هنر عبادی مذهبی ازیادرفته»، ص۵۸.</ref> صلوات‌نامه‌ها با هدفِ «صلوات‌گیری» سروده شده‌اند به گونه‌ای که شنونده با شنیدن و شناختن پایان هر بیت، وادار به فرستادن صلوات شود.<ref>جاوید، «صلوات‌خوانی هنر عبادی مذهبی ازیادرفته»، ص۵۸.</ref> صلوات‌خوانی از هنرهای عبادی مذهبی است که در برخی مناطق رواج دارد.<ref>جاوید، «صلوات‌خوانی هنر عبادی مذهبی ازیادرفته»، ص۵۴.</ref> صلوات‌خوانی، خواندن ذکر صلوات به صورت آهنگین همراه با دف و دایره است که در مجالس مولودی‌خوانی و اعیاد مذهبی خوانده می‌شود.<ref>جاوید، «صلوات‌خوانی هنر عبادی مذهبی ازیادرفته»، ص۵۴.</ref>

صلوات را گونه‌ای قدردانی از زحمات ۲۳ سالهٔ پیامبر و عاملی برای ریشه‌دار شدن محبت به او دانسته‌اند.<ref>زمانی، «کیفیت صلوات از نگاه فریقین»، ص۳۰.</ref> برخی محققان در تبیین فلسفه صلوات معتقدند شخص با صلوات فرستادن، محمد و آل او را واسطهٔ بین خود و خدا قرار می‌دهد تا خداوند به سبب رحمتی که به آنها می‌فرستد، بخشی از رحمتش را نیز به او بفرستند.<ref>ابراهیمی، آثار و برکات الصلوات، ۱۴۳۲ق، ص۵۱.</ref> الگوپذیری از انسانِ کامل،<ref>درودگر، «اسرار و آثار صلوات بر پیامبر (ص) و آل پیامبر (ص)»، ص۱۵.</ref> احترام به پیامبر و خاندانش، بزرگداشت نام و یاد برگزیدگان خدا، توجه به پیروی از خط نبوت و ولایت و نشان‌دادنِ تفکیک‌ناپذیری نبوت و امامت از دیگر فلسفه‌های صلوات به‌شمار رفته است.<ref>موسوی، «صلوات، احکام و آثار آن»، ص۲۴.</ref>

در پاسخ به این سؤال که آیا فرستادن صلوات برای پیامبر و آل او نفعی دارد یا نه، دو دیدگاه وجود دارد.<ref>کمالی، «نقد دیدگاه عدم انتفاع پیامبر(ص) از دعا و صلوات امت، با تأکید بر امکان رفعت درجه آن حضرت در قوس صعود»، ص۱۷۵.</ref> به باور شهید ثانی در کتاب الروضة البهیه خدا به پیامبر چنان منزلت و مرتبۀ بلندی داده که از صلوات فرستادن ما بی‌نیاز است؛ به همین دلیل هدف از صلوات فرستادن، بازگشت نتایج آن به گویندهٔ آن است.<ref>شهیدثانی، الروضة البهیه، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۱۳.</ref> محمدحسین طباطبایی، مؤلف تفسیر المیزان، و شاگردش حسن حسن‌زاده آملی نیز چنین دیدگاهی دارند.<ref>نگاه کنید به: طباطبایی، بررسی‌های اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۱، ص۱۵۰؛ حسن‌زاده آملی، هزار و یک نکته، ۱۳۶۵ش، ص۱۸۶.</ref> در مقابل محمدباقر مجلسی، مؤلف مرآة العقول و مرتضی مطهری معتقدند اگر چه پیامبر و آل ایشان مقام بسیار بالایی دارند، اما همچنان در مسیر کمال در حال حرکت هستند و با فرستادن صلوات از خداوند درخواست می‌شود به مقام آنان افزوده شود.<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۱۱۲–۱۱۳؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۲۳، ص۳۱۶.</ref>

# کفاره از گناهان<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۴، حدیث۵۲.</ref>

# دست‌یابی به شفاعت پیامبر<ref>شعیری، جامع الاخبار، المطبعة الحیدریه، ص۵۹.</ref>

#از بین رفتن نفاق (صلوات با صدای بلند)<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۹۳، حدیث۱۳.</ref>

# استغفار [[ملائکه]] (برای نویسنده ذکر صلوات)<ref>شهید ثانی، منیة المرید، ۱۴۰۹ق، ص۳۴۷.</ref>

# ر‌هایی از آتش [[جهنم]]<ref>شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۴۰۶ق، ص۱۵۵.</ref>

به نظر مشهور فقیهان شیعه،<ref>نراقی، مستند الشیعه، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۳۳۶.</ref> صلوات فرستادن هنگام شنیدن نام، یا کنیه یا القاب پیامبر(ص)، حتی اگر شخص در حال نمازخواندن باشد، مستحب است.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی (المحشّی)، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۶۱۹.</ref> با این حال فقیهانی هم وجود دارند که آن را واجب دانسته‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۱۳۳؛ شیخ بهایی، مفتاح الفلاح، ۱۴۰۵ق، ص۳۸.</ref> [[حسین وحید خراسانی]]، از مراجع تقلید شیعه، صلوات فرستادن بعد از شنیدن نام امام علی(ع) را نیز کاری نیکو دانسته است.<ref>وحید خراسانی، [http://wahidkhorasani.com/فارسی/اعتقادی-و-اخلاقی/محتوا/17031_مباحث-دینی-و-اعتقادی «صلوات فرستادن هنگام شنیدن نام امیرالمؤمنین(ع) در اذان و اقامه»]، سایت رسمی دفتر حضرت آیت‌الله العظمی وحید خراسانی.</ref>

صلوات را در هر زمانی می‌توان گفت، اما بر اساس روایات، بهترین زمان گفتن آن شب و روز جمعه است.<ref>نساجی زواره، «صلوات رمز محبت و وفاداری به پیامبر(ص) و خاندانش(ع)»، ص۶۴.</ref> چنان‌که در حدیثی از امام باقر، بهترین عبادت در روز جمعه، صلوات فرستادن دانسته شده است.<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۲۹.</ref> از دیگر مواقعی که به گفتن ذکر صلوات سفارش شده، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:  

* در رکوع و سجود نماز<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳،‌ص۳۲۴.</ref>

* هنگام داخل شدن در مسجد الحرام  

* هنگام طواف و سعی بین صفا و مروه

* در ماه‌های رجب، شعبان و رمضان  

* هنگام دیدن حرم پیامبر(ص)

* در تعقیبات نماز  

در عرف شیعه، صلوات به معنای صلوات بر پیامبر همراه با آل او است و صلوات بر پیامبر، بدون ذکر آل او، شناخته شده نیست.<ref>فیاض، «فقه فریقین و جایگاه اهل‌بیت(ع) در صلوات» ص۱۶۵.</ref> به گفته صاحب جواهر، در مذهب شیعه افزودن آل به صلوات چنان پذیرفته شده که به یکی از احکام ضروری مذهب تبدیل شده است،<ref>نجفی، جواهر الکلام، دار احیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۲۶۲.</ref> به گونه‌ای که او باطل بودن صلوات بدون آل را در مذهب شیعه واضح دانسته است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، دار احیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۲۶۱</ref> حتی محقق خویی با استفاده از برخی روایات<ref>برای نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۹۵، حدیث ۲۱؛ شیخ صدوق، الأمالی، ۱۳۷۶ش، ص۲۰۰، حدیث ۹.</ref> این احتمال را مطرح کرده که صلوات فرستادن بر پیامبر، بدون ذکر آل او، حرام باشد.<ref>خویی، موسوعة الامام الخوئی، ۱۴۱۸ق، ج۱۵، ص۲۵۶.</ref>

بر اساس روایت‌هایی که در منابع شیعه و سنی آمده، از صلوات ناقص نهی شده و صلوات ناقص بسنده کردن به صلوات بر پیامبر، و صلوات کامل صلوات فرستادن بر محمد و بر آل او دانسته شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۴۹۵؛ خرگوشی، شرف المصطفی، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۱۰۷؛ هیتمی، الصواعق المحرقه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۴۳۰.</ref> قاضی نورالله شوشتری در کتاب احقاق الحق روایات بسیاری را که در آنها کلمه «آل» به کار رفته، جمع‌آوری کرده است.<ref>شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۵۲۴-۶۱۱.</ref>

به اتفاق شیعیان، منظور از «آل» همان [[اصحاب کسا|پنج تن آل عبا]] ([[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]]، [[امام علی علیه‌السلام|علی]]، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه]]، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین]]) هستند که [[آیه تطهیر]] دربارۀ آنها نازل شده است. به گفته [[مقدس اردبیلی]]، اگرچه پنج تن آل عبا، سبب نزول آیه تطهیر بوده‌اند، اما آیه به آنها اختصاص ندارد و [[امامان شیعه|امامان معصوم]] بعدی را نیز شامل می‌شود؛ ازاین‌رو در منظور از آل، همه امامان معصوم، به‌اضافۀ حضرت فاطمه(س) است.<ref>مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۲۷۷.</ref> همچنین اگر چه گفته شده، اهل سنت درباره تعیین مصداقِ «آل» اقوال مختلفی دارند، اما به اتفاق نظر آنان، مراد از آل، همان کسانی است که آیه تطهیر دربارۀ آنها نازل شده است.<ref>رضایی، «کیفیت و چگونگی صلوات بر پیامبر اعظم(ص) نزد فریقین»، ص۷۴.</ref> در برخی روایات اهل‌تسنن آمده است، پیامبر(ص)، عبای خود را بر روی خود و امام علی و حضرت زهرا و حسن و حسین کشید و آنان را «آل» خود خواند و اجازه نداد همسرش، [[ام‌سلمه (همسر پیامبر)|اُمّ‌سَلَمه]]، به زیر عبا برود.<ref>ابن‌حنبل، مسند احمد، ۱۴۲۱ق، ج۴۴، ص۳۲۷؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۵۳؛ ثعلبی، الکشف و البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۳۱۱.</ref>

به گفته ابن‌حجر هیتمی، لفظ صلواتی که بر صحیح بودن آن اتفاق نظر وجود دارد، «اللهم صلّ علی محمد و علی آل محمد» است و به همین دلیل در فقه شافعی، صلوات فرستادن بر «آل محمد» واجب است.<ref>هیتمی، الصواعق المحرقه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۶۶۷.</ref> اما ابن‌تیمیه، ترک کردن صلوات بر «آل» را بهتر دانسته است.<ref>ابن‌تیمیه، منهاج السنة النبویه، ۱۴۰۶ق، ج۴،‌ ص۱۵۴-۱۵۴.</ref> به گفته صنعانی، از علمای سلفی‌مذهب، حذف صلوات فرستادن بر «آل» در زمان بنی‌امیه رخ داد؛ چون مردم به دلیل ترسی که از حکومت بنی‌امیه داشتند، به سبب تقیه تعبیر «آل» را در صلوات حذف کردند و این امر بدون هیچ دلیلی ادامه پیدا کرد.<ref>صنعانی، سبل السلام، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۵۵۴.</ref> ابن‌تیمیه در توجیه حذف آل معتقد است، اگرچه مطابق دستور پیامبر، باید علاوه بر پیامبر، بر آل او نیز صلوات فرستاده شود، اما از آنجا که چنین صلواتی، نشانِ شیعه‌ها شده، ترک آن بهتر است.<ref>ابن‌تیمیه، منهاج السنة النبویه، ۱۴۰۶ق، ج۴،‌ ص۱۵۴-۱۵۴.</ref> ازاین‌رو اختلاف اهل سنت و شیعیان در کیفیت صلوات را نه بحثی علمی، که بحثی نشأت گرفته از امر سیاسی دانسته‌اند.<ref>فیاض، «فقه فریقین و جایگاه اهل‌بیت(ع) در صلوات» ص۱۹۹.</ref>

بر اساس برخی روایات کتاب صحیح بخاری<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۳۵۱؛ و ج۷، ص۳۸۵؛ و ج۱۰، ص۱۰۳.</ref> صحیح مسلم،<ref>ابن‌حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۳۰۵.</ref>، سنن ابی‌داود،<ref>سجستانی، سنن ابی‌داود، المکتبة العصریه، ج۱، ص۲۵۷ و ۲۵۸.</ref> سنن نسائی،<ref>نسائی، سنن نسائی، ۱۴۰۶ق، ج۳، ص۴۷-۴۹.</ref> سنن ترمذی<ref>ترمذی، سنن ترمذی، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۳۵۲، و ج۵، ص۳۵۹.</ref> پیامبر(ص) در پاسخ به این سؤال که ذکر صلوات را چگونه است، گفتن عبارتِ «آل محمد» را در صلوات لازم دانست.<ref>برای دیدن منابع بیشتر نگاه کنید به:عسکری، من السنن النبی الصلاه علی محمد و آل‌محمد(ص)، مشعر، ص۱۴-۲۲.</ref> سبکی در کتاب شفاء السقام، تمام تعبیرهایی را (۵۲ لفظ) که در روایات نبوی برای ذکر صلوات وارد شده، جمع کرده است.<ref>نگاه کنید به: سُبْکی، شفاء السقام، ۱۴۲۹ق، ۴۰۷-۴۱۲.</ref> اگر چه در اکثر آن تعبیرها صلوات بر «آل محمد» وجود دارد، اما در هیچیک از آنها صلوات بر صحابه ذکر نشده است.<ref>نگاه کنید به: سُبْکی، شفاء السقام، ۱۴۲۹ق، ۴۰۷-۴۱۲.</ref> گفته شده، اهل‌تسنن در صلوات فرستادن بر غیر پیامبران، اختلاف نظر دارند، برخی آن را نادرست، برخی مکروه و بعضی صلوات فرستادن بر غیر پیامبران را تنها در صورتی جایز می‌دانند که ابتدا بر پیامبر، سپس به تبع پیامبر بر فرد دیگر صلوات فرستاده شود.<ref>موسوی، «صلوات، احکام و آثار آن»، ص۱۱.</ref>