confirmed، templateeditor
۱۱٬۴۲۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (ویکی سازی) |
||
خط ۶: | خط ۶: | ||
| عرض تصویر = | | عرض تصویر = | ||
| نامهای دیگر = | | نامهای دیگر = | ||
| موضوع = اثبات جایگاه ویژه [[اهل بیت(ع)]] در هدایت و رهبری مسلمانان | | موضوع = اثبات جایگاه ویژه [[اهل بیت(ع)]] در هدایت و رهبری [[مسلمان|مسلمانان]] | ||
| صادره از = [[پیامبر | | صادره از = [[پیامبر اکرم(ص)]] | ||
| راوی اصلی = [[ابوذر غفاری]] | | راوی اصلی = [[ابوذر غفاری]] | ||
| راویان = [[امام علی(ع)]]، [[امام باقر(ع)]]، [[امام صادق(ع)]]، [[امام رضا(ع)]]، [[ابو سعید خدری]]، [[ابن عباس]]، [[انس بن مالک]] | | راویان = [[امام علی(ع)]]، [[امام باقر(ع)]]، [[امام صادق(ع)]]، [[امام رضا(ع)]]، [[ابو سعید خدری]]، [[ابن عباس]]، [[انس بن مالک]] | ||
خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
}} | }} | ||
'''حدیث سفینه'''، [[حدیث|حدیثی]] مشهور از [[پیامبر | '''حدیث سفینه'''، [[حدیث|حدیثی]] مشهور از [[پیامبر اکرم(ص)]] که در آن [[اهل بیت(ع)]] خود را به [[کشتی نوح]] تشبیه کرده است. این حدیث یکی از دلایل روایی [[شیعه|شیعیان]] برای اثبات جایگاه ویژه [[اهل بیت(ع)]] [[پیامبر اکرم(ص)]] در هدایت و رهبری مسلمانان است. از این حدیث برای اثبات لزوم اطاعت از اهل بیت(ع)، [[عصمت]]، [[افضلیت اهل بیت|افضلیت]] و [[محبت اهل بیت(ع)|محبت آنان]] استفاده شده است. | ||
==متن == | ==متن == | ||
حدیث سفینه بنابر نقل [[ابوذر غفاری]] از [[پیامبر(ص)]]، این چنین است:{{حدیث|{{قلم رنگ۱|سبز|إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَیتِی فِیکُمْ کَمَثَلِ سَفِینَةِ نُوحٍ، مَنْ دَخَلَهَا نَجَی، وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ}}|ترجمه=جز این نیست که مَثَل اهل بیت من در میان شما مثل [[کشتی نوح]] است، هر کس به این کشتی داخل شود نجات مییابد، و هر کس جا بماند، غرق میشود.}}<ref>شیخ طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۶۳۳؛ دیلمی، ارشادالقلوب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۳۰۶؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۷؛ شیخ صدوق، الأمالی، ۱۳۶۲ش، ص۲۶۹، حدیث ۱۸؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۷۳.</ref> | حدیث سفینه بنابر نقل [[ابوذر غفاری]] از [[پیامبر(ص)]]، این چنین است:{{حدیث|{{قلم رنگ۱|سبز|إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَیتِی فِیکُمْ کَمَثَلِ سَفِینَةِ نُوحٍ، مَنْ دَخَلَهَا نَجَی، وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ}}|ترجمه=جز این نیست که مَثَل اهل بیت من در میان شما مثل [[کشتی نوح]] است، هر کس به این کشتی داخل شود نجات مییابد، و هر کس جا بماند، غرق میشود.}}<ref>شیخ طوسی، الأمالی، ۱۴۱۴ق، ص۶۳۳؛ دیلمی، ارشادالقلوب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۳۰۶؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۷؛ شیخ صدوق، الأمالی، ۱۳۶۲ش، ص۲۶۹، حدیث ۱۸؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۷۳.</ref> | ||
حدیث سفینه از حدود پنجاه طریق روایی، در منابع روایی شیعه و اهل سنت با اختلاف اندکی در متن، نقل شده است؛ به گونهای که با توجه به فراوانی طرق حدیث، [[تواتر]] این روایت را استنتاج کرد.<ref>نگاه کنید به: رضایی، «پژوهشی در حدیث سفینه»، ص۹۷-۱۳۰.</ref> این حدیث از طریق شش تن از ائمه ([[امام علی(ع)]]،<ref>سیوطی، درالمنثور، ۱۹۹۳م، ج ۱ ص۱۷۴؛ سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۵۶۰.</ref> [[امام حسن(ع)]]،<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ص۷۶.</ref> [[امام سجاد(ع)]]<ref>سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۶۱.</ref>، [[امام باقر(ع)]]،<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۸۱.</ref> [[امام صادق(ع)]]،<ref>ابن حیون، شرح الاخبار، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳؛ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۵۵.</ref> و [[امام رضا(ع)]]<ref>صدوق، عیون اخبارالرضا، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۷.</ref> )، تعدادی از صحابه ([[ابوذر]]،<ref>ابن مغازلی، مناقب، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۹؛ سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۵۶۰، ص۹۳۷؛ شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۶۰؛ ابن حیون، شرح الاخبار، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳.</ref> [[مقداد]]،<ref>سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۵۶۰.</ref> [[ابو سعید خدری]]،<ref>ابن حیون، شرح الاخبار، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳.</ref> [[ابن عباس]]،<ref>حمویی جوینی، فرائد السمطین، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۲۴۷؛ ابن مغازلی، مناقب، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۸.</ref> [[انس بن مالک]]،<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۹۰.</ref> [[سلمه بن اکوع]]،<ref>ابن مغازلی، مناقب، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۸.</ref> [[عبدالله بن زبیر]]،<ref>هیثمی، مجمع الزوائد، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۱۶۸.</ref> و [[ابوموسی اشعری]]<ref>ابن حیون، شرح الاخبار، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۰۵.</ref>)، و شماری از تابعین<ref>نگاه کنید به: رضایی، «پژوهشی در حدیث سفینه»، ص۹۷-۱۳۰.</ref> نقل شده است. | حدیث سفینه از حدود پنجاه طریق روایی، در منابع روایی شیعه و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] با اختلاف اندکی در متن، نقل شده است؛ به گونهای که با توجه به فراوانی طرق حدیث، [[تواتر]] این روایت را استنتاج کرد.<ref>نگاه کنید به: رضایی، «پژوهشی در حدیث سفینه»، ص۹۷-۱۳۰.</ref> این حدیث از طریق شش تن از ائمه ([[امام علی(ع)]]،<ref>سیوطی، درالمنثور، ۱۹۹۳م، ج ۱ ص۱۷۴؛ سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۵۶۰.</ref> [[امام حسن(ع)]]،<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۴، ص۷۶.</ref> [[امام سجاد(ع)]]<ref>سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۶۱.</ref>، [[امام باقر(ع)]]،<ref>صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ۱۳۹۵ق، ج۱، ص۲۸۱.</ref> [[امام صادق(ع)]]،<ref>ابن حیون، شرح الاخبار، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳؛ نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۱۵۵.</ref> و [[امام رضا(ع)]]<ref>صدوق، عیون اخبارالرضا، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۷.</ref> )، تعدادی از [[صحابه]] ([[ابوذر]]،<ref>ابن مغازلی، مناقب، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۹؛ سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۵۶۰، ص۹۳۷؛ شیخ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۶۰؛ ابن حیون، شرح الاخبار، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳.</ref> [[مقداد]]،<ref>سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۵۶۰.</ref> [[ابو سعید خدری]]،<ref>ابن حیون، شرح الاخبار، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳.</ref> [[ابن عباس]]،<ref>حمویی جوینی، فرائد السمطین، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۲۴۷؛ ابن مغازلی، مناقب، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۸.</ref> [[انس بن مالک]]،<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۹۰.</ref> [[سلمه بن اکوع]]،<ref>ابن مغازلی، مناقب، ۱۳۸۷ش، ص۱۴۸.</ref> [[عبدالله بن زبیر]]،<ref>هیثمی، مجمع الزوائد، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۱۶۸.</ref> و [[ابوموسی اشعری]]<ref>ابن حیون، شرح الاخبار، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۰۵.</ref>)، و شماری از تابعین<ref>نگاه کنید به: رضایی، «پژوهشی در حدیث سفینه»، ص۹۷-۱۳۰.</ref> نقل شده است. | ||
==اهمیت== | ==اهمیت== | ||
این حدیث از جمله احادیثی است که برای اثبات حقانیت [[ولایت]] اهل بیت(ع) مورد توجه علمای [[شیعه جعفری|شیعه]] بوده است. [[علامه شرف الدین]] در کتاب [[المراجعات (کتاب)|المراجعات]] این حدیث را به عنوان دومین دلیل بر حقانیت ایشان بیان کرده است. <ref>شرف الدین، المراجعات،الناشر | این حدیث از جمله احادیثی است که برای اثبات حقانیت [[ولایت]] اهل بیت(ع) مورد توجه علمای [[شیعه جعفری|شیعه]] بوده است. [[علامه شرف الدین]] در کتاب [[المراجعات (کتاب)|المراجعات]] این حدیث را به عنوان دومین دلیل بر حقانیت ایشان بیان کرده است. <ref>شرف الدین، المراجعات،الناشر | ||
الدار الإسلاميّة، ص۹۵.</ref> | الدار الإسلاميّة، ص۹۵.</ref> | ||
از این حدیث برای اثبات موارد زیر استفاده شده است: | از این حدیث برای اثبات موارد زیر استفاده شده است: | ||
* '''[[مفترض الطاعة|لزوم اطاعت و تبعیت]]:''' در این حدیث اهل بیت(ع) به عنوان وسیله نجات معرفی شدهاند و اطاعت از وسیله نجات برای نجات واجب است. پس تبعیت از [[اهل بیت(ع)]] لازم است.<ref>مناوی، التیسیر، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۴۳؛ ملا علی قاری، مرقاة المفاتیح، ۱۴۲۲ق، ج۹، ص۳۹۸۸؛ سمهودی، جواهر العقدین، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۱۲۶؛ سید مرتضی، الشافی، موسسه الصادق، ج۳، ص۱۲۰؛ شرف الدین، مجالس الفاخرة، ۱۴۲۱ق، ص۷۷.</ref> | * '''[[مفترض الطاعة|لزوم اطاعت و تبعیت]]:''' در این حدیث اهل بیت(ع) به عنوان وسیله نجات معرفی شدهاند و اطاعت از وسیله نجات برای نجات واجب است. پس تبعیت از [[اهل بیت(ع)]] لازم است.<ref>مناوی، التیسیر، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۴۳؛ ملا علی قاری، مرقاة المفاتیح، ۱۴۲۲ق، ج۹، ص۳۹۸۸؛ سمهودی، جواهر العقدین، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۱۲۶؛ سید مرتضی، الشافی، موسسه الصادق، ج۳، ص۱۲۰؛ شرف الدین، مجالس الفاخرة، ۱۴۲۱ق، ص۷۷.</ref> | ||
خط ۳۴: | خط ۳۲: | ||
* '''[[افضلیت اهل بیت]]:''' اگر دیگرانی بر [[اهل بیت(ع)]] فضیلت داشتند آنها به عنوان کشتی نجات معرفی میشدند.<ref>میرحامد حسین، عبقات الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۲۳، ص۹۷۷.</ref> | * '''[[افضلیت اهل بیت]]:''' اگر دیگرانی بر [[اهل بیت(ع)]] فضیلت داشتند آنها به عنوان کشتی نجات معرفی میشدند.<ref>میرحامد حسین، عبقات الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۲۳، ص۹۷۷.</ref> | ||
* '''[[محبت اهل بیت(ع) | * '''[[محبت اهل بیت(ع)]]:''' استفاده از کشتی نجات بدون محبت ایشان ممکن نیست و منظور از حدیث سفینه کشتی محبت اهل بیت است و اهل سنت میان محبت به عترت پیامبر با سوار شدن برکشتی محبتشان و میان محبت به اصحاب پیامبر جمع کردهاند.<ref>فخرالدین رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۷، ص۵۹۶؛ ابن حجر الهیثمی، الصواعق المحرقه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۴۴۵-۴۴۶.</ref> | ||
* '''بهره مندی اهلبیت از علوم کافی برای هدایت امت :''' این روایت با زبان استعاره انحصار نجات و رهایی و هدایت را در تبعیت از اهلبیت دانسته است و اگر آنان از علم کافی برای ارشاد امت بهرهمند نبودند این تشبیه نادرست بود. <ref>امینی، الغدیر، ج، ص۳۲۸. | * '''بهره مندی اهلبیت از علوم کافی برای هدایت امت :''' این روایت با زبان استعاره انحصار نجات و رهایی و هدایت را در تبعیت از اهلبیت دانسته است و اگر آنان از علم کافی برای ارشاد امت بهرهمند نبودند این تشبیه نادرست بود. <ref>امینی، الغدیر، ج، ص۳۲۸. | ||
خط ۴۰: | خط ۳۸: | ||
==در منابع اهل سنت== | ==در منابع اهل سنت== | ||
[[حاکم نیشابوری]] در کتاب [[المستدرک علی الصحیحین (کتاب)|المستدرک]] خود بعد از نقل این حدیث از [[ابوذر غفاری]] تصریح میکند که بنا بر معیارهای [[مسلم بن حجاج نیشابوری|مسلم نیشابوری]]، این روایت صحیح است.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۲۷۳.</ref> یعنی این حدیث در ردیف احادیث کتاب [[صحیح مسلم]] است که دومین کتاب معتبر [[اهل سنت]] محسوب میشود. | [[حاکم نیشابوری]] در کتاب [[المستدرک علی الصحیحین (کتاب)|المستدرک]] خود بعد از نقل این حدیث از [[ابوذر غفاری]] تصریح میکند که بنا بر معیارهای [[مسلم بن حجاج نیشابوری|مسلم نیشابوری]]، این [[حدیث صحیح|روایت صحیح]] است.<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۲۷۳.</ref> یعنی این حدیث در ردیف احادیث کتاب [[صحیح مسلم]] است که دومین کتاب معتبر [[اهل سنت]] محسوب میشود. | ||
[[سید علی میلانی]] در ضمن نقل این [[حدیث]] از منابع، تصحیح [[اهل سنت]] نسبت به این [[حدیث|روایت]] را نیز بیان کرده است.<ref>میلانی، تشیید المراجعات، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۳۳.</ref> | [[سید علی میلانی]] در ضمن نقل این [[حدیث]] از منابع، تصحیح [[اهل سنت]] نسبت به این [[حدیث|روایت]] را نیز بیان کرده است.<ref>میلانی، تشیید المراجعات، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۳۳.</ref> | ||
خط ۴۶: | خط ۴۴: | ||
طَیّبی معتقد است گرفتن درِ [[کعبه]] توسط [[ابوذر]] که راوی [[حدیث]] است، تأکیدی بر اثبات حدیث است و حضور علنی او در خانه خدا و در برابر مردم، نشانگر اهمیت این روایت برای خود ابوذر است و او با این کار خواسته گرایش مردم به این حدیث را جلب کند. وی در ادامه میگوید این حدیث در روایت دیگر اینگونه آمده است: «من عرفنی قد عرفنی ومن أنکرنی فأنا أبوذر، سمعت النبی...». ابوذر با عبارت «من ابوذر هستم»، به همان حدیث نبوی در باره خودش اشاره کرده که: «آسمان سایه نینداخته و زمین برنداشته کسی را که راستگوتر از ابوذر باشد». در این روایت، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] تنها راه رهایی از دنیا و گمراهیهای آن را همین سفینه دانسته است.<ref>طیبی، الکاشف عن حقائق السنن، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۳۹۱۹.</ref> | طَیّبی معتقد است گرفتن درِ [[کعبه]] توسط [[ابوذر]] که راوی [[حدیث]] است، تأکیدی بر اثبات حدیث است و حضور علنی او در خانه خدا و در برابر مردم، نشانگر اهمیت این روایت برای خود ابوذر است و او با این کار خواسته گرایش مردم به این حدیث را جلب کند. وی در ادامه میگوید این حدیث در روایت دیگر اینگونه آمده است: «من عرفنی قد عرفنی ومن أنکرنی فأنا أبوذر، سمعت النبی...». ابوذر با عبارت «من ابوذر هستم»، به همان حدیث نبوی در باره خودش اشاره کرده که: «آسمان سایه نینداخته و زمین برنداشته کسی را که راستگوتر از ابوذر باشد». در این روایت، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] تنها راه رهایی از دنیا و گمراهیهای آن را همین سفینه دانسته است.<ref>طیبی، الکاشف عن حقائق السنن، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۳۹۱۹.</ref> | ||
سَمْهُودی در کتاب [[جواهر العقدین فی فضل الشرفین (کتاب)|جواهر العقدین]] میگوید همانگونه که کسانی که داخل سفینه نوح شدند، نجات یافتند، [[ | سَمْهُودی در کتاب [[جواهر العقدین فی فضل الشرفین (کتاب)|جواهر العقدین]] میگوید همانگونه که کسانی که داخل سفینه نوح شدند، نجات یافتند، [[اهلبیت(ع)]] وسیله نجات بوده و کسانی که به کشتی اهلبیت وارد شوند، اهل نجات خواهند بود. از نظر وی، نتیجه این حدیث، برانگیختن مردم برای گرایش به ریسمان اهل بیت(ع) و محبت و گرامیداشت مقام آنان است. بنابراین هر کسی که از آنان پیروی کند، نجات خواهد یافت و هر کس از آنها تخلف کند، گمراه شده و مستحق آتش جهنم خواهد بود.<ref>سمهودی، جواهر العقدین، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۱۲۶.</ref> ابن حجر هیتمی نیز با سمهودی موافق بوده و نظری همانند او بیان کرده است.<ref>ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقة، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۴۴۶ و ۴۴۷.</ref> سهمودی و هیتمی درباره سند [[حدیث سفینه]] گفتهاند این حدیث از طُرُق مختلف که برخی از آنها برخی دیگر را تقویت میکند، روایت شده است». <ref>سمهودی، جواهر العقدین، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۱۲۳؛ ابن حجر هیتمی، الصواعق المحرقة، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۴۴۵.</ref> | ||
محمد عبدالرؤوف مناوی (۹۵۲ - ۱۰۳۱ق) نیز در کتاب فیض القدیر وجه تشبیه را نجات و راهیافتگی دانسته است؛ یعنی همان طور که سرنشینان [[کشتی نوح]] نجات یافتند، نجات [[امت اسلامی]] نیز در گروِ تمسّک به [[اهل بیت(ع)]] است؛ زیرا آنها پیشوایان هدایت و چراغهای درخشندهای هستند که [[خدا]] بهواسطه آنها بر بندگان خود احتجاج میکند.<ref>مناوی، فیض القدیر، ۱۳۵۶ق، ج۲، ص۵۱۹.</ref> | محمد عبدالرؤوف مناوی (۹۵۲ - ۱۰۳۱ق) نیز در کتاب فیض القدیر وجه تشبیه را نجات و راهیافتگی دانسته است؛ یعنی همان طور که سرنشینان [[کشتی نوح]] نجات یافتند، نجات [[امت اسلامی]] نیز در گروِ تمسّک به [[اهل بیت(ع)]] است؛ زیرا آنها پیشوایان هدایت و چراغهای درخشندهای هستند که [[خدا]] بهواسطه آنها بر بندگان خود احتجاج میکند.<ref>مناوی، فیض القدیر، ۱۳۵۶ق، ج۲، ص۵۱۹.</ref> | ||
خط ۵۲: | خط ۵۰: | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع}} | ||
*[[حدیث لوح]] | * [[حدیث لوح]] | ||
* [[حدیث سلسلة الذهب]] | * [[حدیث سلسلة الذهب]] | ||
* [[حدیث ثقلین]] | * [[حدیث ثقلین]] | ||
*[[حدیث کساء]] | * [[حدیث کساء]] | ||
*[[آیه ولایت]] | * [[آیه ولایت]] | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||