اشتغال زن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
موضوع اشتغال زن و شرایط حضور او در جامعه، از جمله مسائل اجتماعی عصر حاضر، به ویژه در کشورهای اسلامی است.<ref>مقدم، و مؤمنی راد، «ارائه شاخصهای الگوی مطلوب اشتغال بانوان بر اساس تجربه صدر اسلام»، ص۶۳.</ref> به گفته برخی پژوهشگران، آموزه‌های اسلامی و سیره مسلمانان صدر اسلام نشان دهنده آن است که اسلام حق اشتغال زنان را به رسمیت شناخته است.<ref>مقدم، و مؤمنی راد، «ارائه شاخصهای الگوی مطلوب اشتغال بانوان بر اساس تجربه صدر اسلام»، ص۶۴.</ref> | موضوع اشتغال زن و شرایط حضور او در جامعه، از جمله مسائل اجتماعی عصر حاضر، به ویژه در کشورهای اسلامی است.<ref>مقدم، و مؤمنی راد، «ارائه شاخصهای الگوی مطلوب اشتغال بانوان بر اساس تجربه صدر اسلام»، ص۶۳.</ref> به گفته برخی پژوهشگران، آموزه‌های اسلامی و سیره مسلمانان صدر اسلام نشان دهنده آن است که اسلام حق اشتغال زنان را به رسمیت شناخته است.<ref>مقدم، و مؤمنی راد، «ارائه شاخصهای الگوی مطلوب اشتغال بانوان بر اساس تجربه صدر اسلام»، ص۶۴.</ref> | ||
سه نظر از اندیشمندان مسلمان در مورد اشتغال زنان مطرح شده است: | سه نظر از اندیشمندان مسلمان در مورد اشتغال زنان مطرح شده است: | ||
# دیدگاه سنتی که هر نوع فعالیت عمومی زنان را منع می‌کند؛ | #دیدگاه سنتی که هر نوع فعالیت عمومی زنان را منع می‌کند؛ | ||
# دیدگاه برخی روشنفکران که خواهان حضور بی‌قید و شرط زنان در تمام سطوح جامعه بوده و زن را جنس برتر می‌داند؛ | #دیدگاه برخی روشنفکران که خواهان حضور بی‌قید و شرط زنان در تمام سطوح جامعه بوده و زن را جنس برتر می‌داند؛ | ||
# دیدگاه میانه که بر مشارکت زنان در زمینه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی با اِعمال برخی محدودیت‌ها تأکید دارد.<ref>خیری، «اشتغال زنان و پیامدهای آن»، ص۱۶۳.</ref> | #دیدگاه میانه که بر مشارکت زنان در زمینه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی با اِعمال برخی محدودیت‌ها تأکید دارد.<ref>خیری، «اشتغال زنان و پیامدهای آن»، ص۱۶۳.</ref> | ||
کاربرد واژه اشتغال در فرهنگ اسلامی با تأکید بر مفهوم «کار» دانسته شده و دو معنا برای کار ذکر نموده‌اند: یکی فعالیت و حرفهٔ درآمدزا، که معنای غالب است و دیگری به معنای هر چیزی که انرژی برایش صرف شود.<ref>خیری، «اشتغال زنان و پیامدهای آن»، ص۱۶۴.</ref> معنی دوم با مفهوم لغوی اشتغال (پرداختن به کاری)<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه اشتغال.</ref> بیشتر مطابقت داشته و گفته می‌شود در متون دینی{{یاد|از جمله از [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] نقل شده است: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی لَیُبْغِضُ الْعَبْدَ الْفَارِغ» (بنده بی‌کار مورد دشمنی خدای متعال است).(شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۶۹.)}} بر این معنا از کار تأکید شده و مرد و زن مکلّف به آن هستند.<ref>خیری، «اشتغال زنان و پیامدهای آن»، ص۱۶۴.</ref> | کاربرد واژه اشتغال در فرهنگ اسلامی با تأکید بر مفهوم «کار» دانسته شده و دو معنا برای کار ذکر نموده‌اند: یکی فعالیت و حرفهٔ درآمدزا، که معنای غالب است و دیگری به معنای هر چیزی که انرژی برایش صرف شود.<ref>خیری، «اشتغال زنان و پیامدهای آن»، ص۱۶۴.</ref> معنی دوم با مفهوم لغوی اشتغال (پرداختن به کاری)<ref>دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه اشتغال.</ref> بیشتر مطابقت داشته و گفته می‌شود در متون دینی{{یاد|از جمله از [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] نقل شده است: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی لَیُبْغِضُ الْعَبْدَ الْفَارِغ» (بنده بی‌کار مورد دشمنی خدای متعال است).(شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۱۶۹.)}} بر این معنا از کار تأکید شده و مرد و زن مکلّف به آن هستند.<ref>خیری، «اشتغال زنان و پیامدهای آن»، ص۱۶۴.</ref> | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]]:{{سخ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]]:{{سخ}} | ||
«اسلام با کارکردن زنان نه تنها موافق است، بلکه تا آنجا که با شغل اساسی او، یعنی تربیت فرزند و حفظ خانواده مزاحم نباشد، شاید لازم هم می‌داند. یک کشور نمی‌تواند از نیروی کار زنان در عرصه‌های مختلف بی‌نیاز باشد؛ اما این کار باید با کرامت و ارزش معنوی و انسانی زن منافات نداشته باشد..»<ref>امامی و دیگران، «الگوی اشتغال بانوان در گفتمان انقلاب اسلامی: بررسی و ترسیم هسته‌های گفتمانی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای»، ص۷۴۳.</ref> | منبع = | تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px |رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}} | «اسلام با کارکردن زنان نه تنها موافق است، بلکه تا آنجا که با شغل اساسی او، یعنی تربیت فرزند و حفظ خانواده مزاحم نباشد، شاید لازم هم می‌داند. یک کشور نمی‌تواند از نیروی کار زنان در عرصه‌های مختلف بی‌نیاز باشد؛ اما این کار باید با کرامت و ارزش معنوی و انسانی زن منافات نداشته باشد..»<ref>امامی و دیگران، «الگوی اشتغال بانوان در گفتمان انقلاب اسلامی: بررسی و ترسیم هسته‌های گفتمانی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای»، ص۷۴۳.</ref> | منبع = | تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px |رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}} | ||
[[مجتهد|فقیهان]] اصل اشتغال بانوان و کسب درآمد توسط آنها را [[مباح|جایز]] | اشتغال زن در خارج از منزل، مایهٔ شکوفایی بخشی از هویت و استعداد زن و نیز نیروی محرکهٔ مهمی برای توسعه اقتصادی جامعه شمرده شده است.<ref>مقدم، و مؤمنی راد، «ارائه شاخصهای الگوی مطلوب اشتغال بانوان بر اساس تجربه صدر اسلام»، ص۶۴.</ref> | ||
[[مجتهد|فقیهان]] اصل اشتغال بانوان و کسب درآمد توسط آنها را [[مباح|جایز]] دانسته‌اند.<ref>برای نمونه مراجع کنید: امام خمینی، استفتاءات، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۳۵۶؛ بهجت، محمدتقی، استفتاءات، ۱۴۲۸ق، ج۴، ص۵۷.</ref> برخی پژوهشگران، آیهٔ «لِلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِمَّا اکْتَسَبُوا وَ لِلنِّسَاءِ نَصِیبٌ مِمَّا اکْتَسَبْنَ..»<ref>[[آیه ۳۲ سوره نساء|سوره نساء، آیه ۳۲]].</ref> را بیان‌گر حق مالکیت و کسب و کار افراد دانسته و به طور ضمنی آن را دلیل بر جواز اشتغال زنان شمرده‌اند.<ref>یوسفیان، احکام اقتصادی خانواده، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ص۵۹.</ref> البته اگر زن برای شغلش لازم باشد از خانه خارج شود، به لحاظ شرعی، رضایت شوهر لازم دانسته شده است.<ref>بنی‌هاشمی، توضیح‌المسائل مراجع، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۷۶؛ امام خمینی، استفتاءات، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۳۵۶؛ بهجت، محمدتقی، استفتاءات، ۱۴۲۸ق، ج۴، ص۵۷.</ref> | |||
[[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]]، [[مجتهد|فقیه]] و رهبر ایران، در این زمینه معتقد است، [[اسلام]] با کارکردن زنان موافق است و حتی کار را برای او تا آنجا که مزاحم وظیفه اساسی و مهم تربیت فرزند و حفظ خانواده نباشد لازم می‌داند، اما کار زن نباید با [[کرامت انسانی|کرامت]] و ارزش‌های معنوی و انسانی او منافات داشته باشد.<ref>حسین‌خانی، سرمایه‌های فکری، معنوی و انسانی در اندیشه‌های دفاعی امام خامنه‌ای، ۱۳۹۲ش، ص۲۱۶.</ref> بر این اساس گفته شده که سیاست اصلی اسلام در حفظ خانواده است و خانه‌داری برای زنان بر اشتغال اولویت دارد؛ هر چند اشتغال در خارج خانه نیز با حفظ حدود شرعی، [[مباح]] و روا شمرده می‌شود.<ref>امامی و دیگران، «الگوی اشتغال بانوان در گفتمان انقلاب اسلامی: بررسی و ترسیم هسته‌های گفتمانی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای»، ص۷۳۹.</ref> | [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت‌الله خامنه‌ای]]، [[مجتهد|فقیه]] و رهبر ایران، در این زمینه معتقد است، [[اسلام]] با کارکردن زنان موافق است و حتی کار را برای او تا آنجا که مزاحم وظیفه اساسی و مهم تربیت فرزند و حفظ خانواده نباشد لازم می‌داند، اما کار زن نباید با [[کرامت انسانی|کرامت]] و ارزش‌های معنوی و انسانی او منافات داشته باشد.<ref>حسین‌خانی، سرمایه‌های فکری، معنوی و انسانی در اندیشه‌های دفاعی امام خامنه‌ای، ۱۳۹۲ش، ص۲۱۶.</ref> بر این اساس گفته شده که سیاست اصلی اسلام در حفظ خانواده است و خانه‌داری برای زنان بر اشتغال اولویت دارد؛ هر چند اشتغال در خارج خانه نیز با حفظ حدود شرعی، [[مباح]] و روا شمرده می‌شود.<ref>امامی و دیگران، «الگوی اشتغال بانوان در گفتمان انقلاب اسلامی: بررسی و ترسیم هسته‌های گفتمانی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای»، ص۷۳۹.</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۸: | ||
اشتغال زن در منزل [جدا از نگاه غربی] دو صورت می‌تواند داشته باشد: الف. [[خانه‌داری]] و [[تربیت فرزند]]؛ ب. فعالیت‌های اقتصادی؛ همچون قالی‌بافی، خیاطی، بافندگی، نویسندگی و تدریس خصوصی.<ref>یوسفیان، احکام اقتصادی خانواده، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ص۵۸.</ref> | اشتغال زن در منزل [جدا از نگاه غربی] دو صورت می‌تواند داشته باشد: الف. [[خانه‌داری]] و [[تربیت فرزند]]؛ ب. فعالیت‌های اقتصادی؛ همچون قالی‌بافی، خیاطی، بافندگی، نویسندگی و تدریس خصوصی.<ref>یوسفیان، احکام اقتصادی خانواده، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ص۵۸.</ref> | ||
با توجه به نقش محوری زن در خانواده و تربیت فرزند، خانه‌داری از مهم‌ترین اشتغال‌های وی شمرده می‌شود.<ref>ندری ابیانه، «خانه داری، اشتغال و زنان ایرانی»، ص۹۱.</ref> در روایات اسلامی تربیت فرزند بسیار مورد توجه قرار گرفته<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، ۱۳۷۳ق، ج۲، ص۱۲۱۱؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۲۲.</ref> و بر اجر زنان در خانه‌داری و فرزندپروری تأکید شده است.<ref>امامی و دیگران، «الگوی اشتغال بانوان در گفتمان انقلاب اسلامی: بررسی و ترسیم هسته‌های گفتمانی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای»، ص۷۳۹.</ref> در [[حدیث|حدیثی]] به نقل از رسول خدا(ص)، ارزش اشتغال به کارهای منزل | با توجه به نقش محوری زن در خانواده و تربیت فرزند، خانه‌داری از مهم‌ترین اشتغال‌های وی شمرده می‌شود.<ref>ندری ابیانه، «خانه داری، اشتغال و زنان ایرانی»، ص۹۱.</ref> در روایات اسلامی تربیت فرزند بسیار مورد توجه قرار گرفته<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، ۱۳۷۳ق، ج۲، ص۱۲۱۱؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۶۲۲.</ref> و بر اجر زنان در خانه‌داری و فرزندپروری تأکید شده است.<ref>امامی و دیگران، «الگوی اشتغال بانوان در گفتمان انقلاب اسلامی: بررسی و ترسیم هسته‌های گفتمانی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای»، ص۷۳۹.</ref> در [[حدیث|حدیثی]] به نقل از رسول خدا(ص)، ارزش اشتغال به کارهای منزل هم‌ردیف [[جهاد]] در راه خدا دانسته شده است.<ref> فتال نیشابوری، روضة الواعظین ، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۳۷۶.</ref> در [[قرب الاسناد (کتاب)|کتاب قرب الاسناد]] نیز آمده که پیامبر(ص) در تقسیم کار بین [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] و [[حضرت زهرا(س)]]، کارِ خانه را بر عهدهٔ حضرت زهرا قرار دادند.<ref>حمیری، قرب الإسناد، ۱۴۱۳ق، ص۵۳.</ref> | ||
البته [[مجتهد|فقیهان]] انجام کارهای خانه از قبیل آشپزی، شستشو و حتی شیردادن به بچه را از نظر [[اسلام]]، بر زن [[واجب]] ندانسته‌اند.<ref>یوسفیان، احکام اقتصادی خانواده، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ص۵۸.</ref> [[محمدتقی بهجت|آیت‌الله بهجت]] و [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید]]، در پاسخ به این پرسش که آیا زن می‌تواند کارهای منزل را انجام ندهد؟ و آیا مرد می‌تواند او را مجبور به این امور نماید؟ پاسخ داده‌اند که مرد حق ندارد همسرش را مجبور به کارِ خانه کند، مگر این که زن با میل خود این کارها را انجام دهد.<ref>بهجت، محمدتقی، استفتاءات، ۱۴۲۸ق، ج۴، ص۵۵؛ مکارم شیرازی، استفتاءات جدید، ج۱، ص۲۱۵.</ref> | البته [[مجتهد|فقیهان]] انجام کارهای خانه از قبیل آشپزی، شستشو و حتی شیردادن به بچه را از نظر [[اسلام]]، بر زن [[واجب]] ندانسته‌اند.<ref>یوسفیان، احکام اقتصادی خانواده، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ص۵۸.</ref> [[محمدتقی بهجت|آیت‌الله بهجت]] و [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] از [[فهرست مراجع تقلید شیعه|مراجع تقلید]]، در پاسخ به این پرسش که آیا زن می‌تواند کارهای منزل را انجام ندهد؟ و آیا مرد می‌تواند او را مجبور به این امور نماید؟ پاسخ داده‌اند که مرد حق ندارد همسرش را مجبور به کارِ خانه کند، مگر این که زن با میل خود این کارها را انجام دهد.<ref>بهجت، محمدتقی، استفتاءات، ۱۴۲۸ق، ج۴، ص۵۵؛ مکارم شیرازی، استفتاءات جدید، ج۱، ص۲۱۵.</ref> | ||