الفصول المختارة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

'''الفُصولُ الْمُختارَة''' کتابی [[کلام اسلامی|کلامی]] به زبان عربی در اثبات عقاید [[شیعه]] است که توسط [[سید مرتضی|سیدمرتضی]] از مجموعه مناظرات دو کتاب المجالس المحفوظة فی فنون الکلام و کتاب العیون و المحاسن [[شیخ مفید]] (۳۳۶ -۴۱۳ ق) جمع آوری شد. در این کتاب که در [[قرن چهارم هجری قمری]] تألیف شد، به مباحثی چون [[نص بر امام|نص بر امامت]]، معنی کلمه ولی، [[ارث زن|ارث زنان]]، [[رجعت]] و عقاید [[فرق شیعه]] می‌پردازد.  

الفصول المختارة دو بخش دارد که بخش اول آن ۶۹ فصل و بخش دوم آن ۳۰ فصل است. [[آقا جمال خوانساری]] در [[قرن یازدهم هجری قمری]] به درخواست یکی از مقامات [[صفویان|حکومت صفویه]] این کتاب را به فارسی ترجمه کرد. از کتاب الفصول المختارة چند نسخه خطی وجود دارد که یکی از آنها در [[کتابخانه آستان قدس رضوی]] نگهداری می‌شود.

الفصول المختارة با نام کامل الفصول المختارة من العیون و المحاسن کتابی [[کلام اسلامی|کلامی]] به [[زبان عربی]] در اثبات [[عقاید شیعه]] است که سید مرتضی از مطالب دو [[کتاب المجالس المحفوظة فی فنون الکلام]] و [[کتاب العیون و المحاسن]] از آثار شیخ مفید گردآوری کرد.<ref>خوانساری، دفاع از تشیع، ۱۳۷۷، ج۱ ص ۲۷</ref> البته به باور برخی از فقها مثل [[شیخ طوسی]]، [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] و [[ابن‌شهرآشوب|ابن شهر آشوب]]، کتاب الفصول المختارة جزو مصنّفات سید مرتضی نیست.<ref>خوانساری، دفاع از تشیع، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۸.</ref>  

برخی محققان گفته‌اند که الفصول المختارة، کتابی است که با توجه به استدلال‌های عقلی و استناد به [[قرآن]] و [[حدیث|روایات]] نگاشته شده و بحث‌های جدلی، کلامی و فقهی از صدر اسلام تا زمان شیخ مفید را به خوبی به تصویر کشیده است.<ref>جعفری، مناظرات شیخ مفید و یادداشت‌های درباره کتاب الفصول المختاره، ص از ۵تا ۱۲</ref> و همچنین به پیدایش و تاریخ شیعه و دیدگاه فرقه‌های شیعی و بحث‌هایی که در رابطه با آنها مطرح بوده نیز اشاره کرده است.<ref>جعفری، مناظرات شیخ مفید و یادداشت‌های درباره کتاب الفصول المختاره، ص از ۵تا ۱۲</ref>   

الفصول المختارة کتابی است که، بسیاری از منابع شیعه به آن استناد داده‌اند.<ref>جعفری، مناظرات شیخ مفید و یادداشت‌های درباره کتاب الفصول المختاره، ص از ۵تا ۱۲<</ref> این کتاب ازجمله کتاب‌های است که در دوران صفویه در [[روزگار ترجمه]] مورد اهمیت [[شاهان صفوی]] قرار گرفت و توسط [[آقا جمال خوانساری]] به فارسی ترجمه شد.<ref>حسینی جلالی، درنگی در الفصول المختاره من العیون و المجالس، ص ۱۳۵.</ref> ذهبی از محدثان اهل سنت (۶۷۳- ۷۴۸ ق) گفته است [[شیخ مفید|شیخ مُفید]]، در این کتاب، قدرت استدلال و ابتکارات خود را نمایان ساخته و تسلط او بر آراء و افکار متکلّمان گذشته و معاصر بی‌نظیر است. به گفته ذهبی، شیخ مفید همه کتاب‌های مخالفان شیعه را حفظ بود و برای همین نیز با تسلط به مبانی آنها، ایرادات و شبهه‌های آنها را پاسخ می‌داد.<ref>ذهبی، سیر أعلام النبلاء، ج۱۷، ص۳۴۴، به نقل از: خوانساری، دفاع از تشیع، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۳.</ref> [[محمدرضا حکیمی|محمدرضا حکیمی]] نیز معتقد است الفصول المختارة کتابی است پر مطلب و مفید، و دیدن این مناظره‌ها، قدرت استدلال و شیوه بحث را به نگهبانان حقایق اعتقادی می‌آموزد.<ref>حکیمی، میر حامد حسین، ۱۳۸۶، ص۶۶.</ref>

علّت جمع‌آوری این کتاب، توسط [[سید مرتضی]] به درخواست یکی از علاقه مندانش بوده است، که از سید مرتضی خواسته بود برای او از این دو کتاب [[شیخ مفید]] مطالبی را جمع‌آوری کند تا در شهر خودش به تبلیغ دین و دفاع از [[شیعه|تشیع]] بپردازد. [[سید مرتضی]] در [[سال ۳۷۳ هجری قمری|سال ۳۷۳ق]] مشغول تألیف این کتاب بوده است.<ref>خوانساری، دفاع از تشیع، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۹</ref>  

[[سید مرتضی]] در کتاب الفصول المختارة، علاوه بر مناظرات [[شیخ مفید]]، مناظره‌های دیگری از امامان و علمای شیعه را جمع کرده است که حاوی مطالب کلامی، تفسیری، فقهی و تاریخی است.<ref>جعفری، مناظرات شیخ مفید و یادداشت‌های درباره کتاب الفصول المختاره، ص از ۵تا ۱۲<</ref> به گفته برخی از محققان، این کتاب بسیاری از شبهات و اشکالات [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] را بر شیعه، جواب داده است و اینکه در صدد ارائه یک نظام فکری منسجم است که برجسته‌ترین مشخصه آن، مسئله امامت است و معیار انتساب هر فرد یا گروه به مذهب شیعه را اعتقاد به اصل محوری امامت می‌داند.<ref>جعفری، مناظرات شیخ مفید و یادداشت‌های درباره کتاب الفصول المختاره، ص از ۵تا ۱۲.</ref>  

در اواخر قرن یازدهم [[آقا جمال خوانساری]] (درگذشت: ۱۱۲۵ق) این کتاب را به درخواست [[حاجی احمد بیک]] یکی از ارکان دولت [[شاه سلیمان صفوی]] ترجمه کرد.<ref>خوانساری، دفاع از تشیع، ۱۳۷۷ش، ص۳۱</ref> و انتشارات مومنین قم در سال ۱۳۷۷ش با تصحیح صادق حسن‌زاده، و علی‌اکبر زمانی‌نژاد آن را چاپ کرد.