هارون بن موسی تلعکبری: تفاوت میان نسخه‌ها

# محمدبن حسین بن حفص خَثْعَمی (متوفی 317)، دومین استاد تلعکبری است که به او اجازة روایت داد.<ref>ابن رازی، المسلسلات، ص 243ـ244؛ ابن شاذان، ص 112؛ طوسی، رجال الطوسی، ص 442؛ طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص 308</ref>

# تلعکبری از ابوالقاسم بَغوی (متوفی 317) روایت کرده است.<ref>ذهبی، میزان الاعتدال فی نقدالرجال، ج 4، ص 287</ref>

# وی از احمدبن موسی بن العباس بن مجاهد در 318 اخذ حدیث کرده است.<ref>خزاز رازی ، ص 146</ref>

# به گزارش شیخ طوسی در رجال<ref>رجال،ص 450</ref> در سال 318 تلعکبری یحیی بن زکریا کَتَنْجی را، که بیش از 120 سال داشته ، دیده و از وی حدیث شنیده بوده است.

# در 322 از احمدبن محمدبن ابی الغریب (یا العریب) حدیث شنیده است.<ref>طوسی، رجال طوسی، ص 410؛ ر.ک: دلائل الامامه ، ص 81</ref>

#  به گزارش رجال طوسی،<ref>رجال طوسی،ص 432</ref> وی از علی بن حسین بن بابویه قمی، در 323 هنگامی که ابن بابویه وارد بغداد شد حدیث شنید و اجازه تمام روایاتش را دریافت داشت.<ref>ابن طاووس، جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، ص 182</ref>

# در 323 و پس از آن، تلعکبری از حسن بن محمدبن احمد زیدی ـ ساکن رُمَیْلَة بغداد ـ حدیث شنید و از وی اجازه روایت گرفت.<ref>طوسی، رجال طوسی، ص 422</ref>

# مهمترین استاد تلعکبری محمدبن هَمّام بغدادی است که نخستین بار در 323 از او حدیث شنید.<ref>طوسی، رجال طوسی، ص 439</ref> تلعکبری در دهلیز منزل محمدبن همّام، به پیشنهاد ابن همّام با خدمتکار امام حسن عسکری علیه السلام هم صحبت شد و ماجراهایی از زندگی آن حضرت را از وی شنید.<ref>دلائل الامامة، ص 428ـ 431؛ طوسی، کتاب الغیبة، ص 215؛ طوسی، رجال طوسی، ص 444ـ 445</ref> این ماجرا نشان دهنده نزدیکی تلعکبری به ابن همّام است. وی بیش از همه از این استادش روایت نقل کرد.

# دیگر استاد مهم تلعکبری، ابوالعباس احمدبن محمدبن سعید معروف به ابن عُقْدَه (متوفی 332) است که سه بار، از جمله در 330، به بغداد آمد و علی القاعده در همان سال تلعکبری از وی حدیث شنید.<ref>شبیری، نعمانی و مصادر غیبت، ص 253؛ ر.ک: به خطیب بغدادی، ج 5، ص 19</ref>

# احمدبن محمدبن سلیمان باغَنْدی (متوفی 326)،<ref>خزاز رازی ، ص 146</ref> سعیدبن احمدبن موسی العرّاد (متوفی 326)،<ref>نجاشی ، ص 180</ref> احمدبن محمدبن اسماعیل مقری (متوفی 327)،<ref>طوسی، رجال طوسی، ص 412</ref> ابن ابی الیابِس (متوفی 341)،<ref>طوسی رجال طوسی، ص 426</ref> ابن حُجام (جُحام)<ref>طوسی، رجال طوسی، ص 443ـ444</ref> و ابوغالب زراری (متوفی 368)<ref>طوسی، رجال طوسی، ص 410</ref>

# یکی از مشایخ تلعکبری، احمدبن محمدبن جعفر صولی است<ref>دلائل الامامة، ص 91، 94</ref> که در 352 یا 353 وارد بغداد شده و برای مردم حدیث نقل کرده است.<ref>مفید، الامالی، ص 164؛ نجاشی ، ص 84؛ طوسی ، فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص 76</ref> علی القاعده تلعکبری هم در یکی از این سالها از وی حدیث آموخته است . یکی از مشایخ وی امام رضا علیه السلام را درک کرده و در 340 که تلعکبری وی را دیده ، بیش از 150 سال داشته است.<ref>ر.ک:طوسی، رجال طوسی، ص 451، ش 6411</ref>

# در میان مشایخ او نام یک زن نیز دیده می شود: فاطمه دختر هارون بن موسی بن الفرات که از طریق جد خود کتاب عبیداللّه حلبی را روایت کرده است.<ref>طوسی، رجال طوسی، ص 452</ref> تلعکبری از شیخ صدوق (متوفی 381) ـ احتمالاً در سفر وی به بغداد ـ روایت کرده است.<ref>طوسی، رجال طوسی، ص 439</ref>

# در سامرا نیز از محمدبن احمدبن عبیداللّه منصوری حدیث شنیده است.<ref>دلائل الامامة ، ص 474</ref>

# در میان مشایخ وی نام حسین بن حمدان خَصیبی ، از غالیان شیعی، نیز دیده می شود.<ref>خزاز رازی، ص 236؛ طوسی، رجال طوسی، ص 423؛ ر.ک: به نجاشی، ص 67؛ ابن غضائری ، ص 54</ref>

تلعکبری یکی از راویان محمدبن یعقوب کلینی (متوفی 328 یا 329) و کتاب کافی است.<ref>کلینی، ج 6، ص 202؛ طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص 395؛ طوسی،  الاستبصار، ج 1، ص 73، ج 4، مشْیِخَه، ص 308ـ309؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ج 10، مشیخه، ص 13، 23</ref> برخی محدّثان در 327 از کلینی در بغداد حدیث شنیده اند.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ج 10، مشیخه ، ص 29؛ طوسی، الاستبصار، ج 4، مشیخه، ص 310</ref> شاید تلعکبری هم در همین سال یا حدود آن از شیخ کلینی حدیث دریافت کرده باشد. گفتنی است که وی از سایر کتابهای کلینی (مثلاً رسائل الائمة) نیز روایت کرده است.

* ابن طاووس از وی با عنوان «الشیخ الصدوق » یاد کرده است.<ref>ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل فی عمل الیوم و اللیلة، ص 52، 228، 236؛ ابن طاووس، کشف المحجة لثمرة المهجة، ص 18</ref>

* شیخ مفید در کتاب لمح البرهان (تألیف 363)، تلعکبری را در شمار «فقهای عصر و روات و فضلا» آورده است.<ref>به نقل ابن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنة، ص 5</ref>

* ابن نجّار وی را راوی مطالب نادرست معرفی کرده<ref>ابن حجر عسقلانی، ج 7، ص 241</ref> که این امر ناشی از اختلاف مذهبی وی با تلعکبری بوده است.

احمدبن علی نجاشی، تلعکبری را صاحب کتب دانسته ولی تنها نام یک کتاب وی را ذکر کرده است. آثار شناخته شدة تلعکبری، که هیچیک از آنهابه طورمستقل باقی نمانده، عبارت انداز:

# «الجوامع فی علوم الدین»<ref>نجاشی ، ص 439</ref> که از محتوای آن اطلاع درستی نداریم.

# «مشْیِخَه» به نقل ابن حجر عسقلانی از ابن نجّار، تلعکبری در مشیخه خود از احمدبن عباس نجاشی روایت کرده،<ref>ابن حجر عسقلانی، ج 1، ص 289</ref> این متن با اندک تفاوتی و به شکل صحیحتر در رجال شیخ طوسی<ref>رجال شیخ طوسی،ص 412، ش 5964</ref> وارد شده است.

# «کتابی در ادعیه و مستحبات» ابن طاووس در کتب دعای خود اسناد بسیاری را با نام تلعکبری آغاز کرده که متن احادیث به اعمال مستحبی و دعا تعلق دارد. به سبب کثرت اینگونه موارد و مشابهت مضمونی آنها، احتمالاً این احادیث از کتابی نوشته تلعکبری در باره دعا و مستحبات گرفته شده است.<ref>ر.ک:ابن طاووس ،الاقبال بالاعمال الحسنة، ص 11، 24، 47؛ ابن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، ص 175؛ ابن طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل، ص 192، 478ـ479، 501 ـ 502</ref>

شیخ طوسی، با واسطة «جماعةٌ من اصحابنا»، از تلعکبری روایت کرده است. در باره مراد از این تعبیر توضیحاتی داده شده است.<ref>ر.ک:محقق حلّی، ص 191؛ نوری ، ج 1، ص 75</ref> مفید از وی با تعبیر «شیخنا» نام برده و ابن طاووس به شاگردی مفید نزد تلعکبری تصریح کرده است.<ref>ابن طاووس،کشف المحجة لثمرة المهجة، ص 18</ref>

# بیش از همه پسر تلعکبری، ابوالحسین محمدبن هارون، از وی نقل کرده است.

# شیخ طوسی، سلامة بن ذکاء حَرّانی را صاحب التلعکبری خوانده<ref>رجال طوسی، ص 427</ref> که ظاهراً به معنای شاگرد ویژه است.

# سیدمرتضی علم الهدی؛<ref>طوسی، رجال طوسی، ش 6209</ref>

# سیدرضی؛<ref>شریف رضی، ص 57، 64، 72</ref>

# محمدبن محمدبن خالد مُذاری که در صفر 383 از تلعکبری حدیث اخذ کرده است؛<ref>عمادالدین طبری، ص 9</ref>

# علی بن حسین بن محمدبن مَنْده که در صفر و ربیع الاول 381 از تلعکبری حدیث شنیده است؛<ref>خزاز رازی، ص 69، 294، ر.ک: به ص 33، 44</ref>

# محمدبن احمدبن شاذان، مؤلف مائةُ منقبةٍ؛<ref>ر.ک:ابن شاذان، ص 108ـ 109، 112</ref>

# ابوالقاسم علی، فرزند شیخ مفید؛<ref>حلوانی ، ص 147؛ ر.ک: شبیری، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، ش، ص 119</ref>

* محمدبن احمد ذهبی، میزان الاعتدال فی نقدالرجال ، چاپ علی محمد بجاوی ، قاهره 1963ـ1964، چاپ افست بیروت، بی تا.  

* ابوسعید عباد عصفری ، اصل ابی سعید عبادالعصفری ، در کتاب الاصول الستة عشر