هارون بن موسی تلعکبری: تفاوت میان نسخه‌ها

ابومحمدهارون بن موسی بن احمد تَلَّعُکْبَری، از محدّثان نامور امامیه در قرن چهارم (متوفی 385).

وی از قبیلة بنی شیبان و به مکانی به نام تَلّ، در شهرک عُکْبَرا، در ده فرسخی شمال بغداد، منسوب است.<ref>سمعانی ، ج 1، ص 474، ج 4، ص 221؛ یاقوت حموی ، ج 1، ص 868، ج 3، ص 705</ref> نام وی را گاه بدون تشدید «ل » و معمولاً با تشدید ضبط کرده اند.<ref>ر.ک:شهید ثانی ، ج 2، ص 1068</ref> نام اجداد وی ، پیش از احمد، دو گونه ثبت شده است.<ref>ر.ک:نجاشی ، ص 439</ref> تاریخ ولادت وی معلوم نیست، ولی با توجه به اینکه از احمدبن ادریس اشعری (متوفی 306)، محدّث معروف قمی، حدیث شنیده ظاهراً در اواخرقرن سوم به دنیا آمده است.

بیشتر استادان اوایل عمر تلعکبری در بغداد بوده اند و ظاهراً تلعکبری در دهه های نخستین عمر در بغداد می زیسته است.<ref>ر.ک:طوسی، رجال الطوسی، ص 426؛ شبیری ، 1380ش ، ص 252ـ254</ref>

# وی در خانه محمد بن هَمّام (متوفی 336) از احمدبن ادریس اشعری روایاتی شنیده بوده است.<ref>طوسی، رجال الطوسی، ص 411</ref> محمدبن همّام رئیس محدّثان شیعه در بغداد بود و احمدبن ادریس، احتمالاً در راه حج، که با مرگش در میانه راه به انجام نرسید، در بغداد مهمان وی شده بود.<ref>نجاشی ، ص 92؛ ابن حجر عسقلانی ، ج 1، ص 202 به نقل از منتجب الدین رازی در تاریخ الری</ref>

# در دلائل الامامة،<ref>دلائل الامامه،ص 478</ref> روایتی از حضرت علی علیه السلام در بصره، و ظاهراً در باره جنگ جمل، آمده که تلعکبری آن را از محمدبن جریر طبری روایت کرده است. مقایسة این سند با دو سند مشابه در تاریخ طبری<ref>طبری،ج 4، ص 533</ref> درباره وقایع جنگ جمل نشان می دهد که استاد تلعکبری، مؤلف تاریخ طبری است، نه محمدبن جریر طبری صاحب کتاب المسترشد فی الامامة.

# از دیگر استادان اوائل عمر تلعکبری، ابوبکر محمدبن محمدبن سلیمان باغَنْدی (متوفی 312) است.<ref>خطیب بغدادی، ج 3، ص 213؛ ذهبی، میزان الاعتدال فی نقدالرجال، ج 4، ص 287؛ ر.ک: خَزّاز رازی ، ص 146</ref> وی نیز ساکن بغداد و پیرو مذهب اهل سنّت بود.<ref>خطیب بغدادی، ج 3، ص 213</ref>

# استاد دیگر وی محمدبن جعفر اسدی (متوفی 312) است که تلعکبری کتاب وی را روایت کرده است.<ref>طوسی، فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص 426؛ ر.ک: به طوسی، کتاب الغیبة، ص 141</ref> اسدی هر چند ساکن ری بوده<ref>ابن بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، ص 442، 488؛ نجاشی، ص 373؛ طوسی، کتاب الغیبة، ص 415ـ417</ref> ولی باتوجه به منصب وکالت امام عصر(عج)، احتمال حضورش در بغداد برای ملاقات با حسین بن روح نوبختی ، وکیل اصلی و نایب سوم امام عصر، بسیار است .

# به نوشته شیخ طوسی<ref>رجال الطوسی، ص 442</ref> در 313، محمدبن محمدبن اشعث محدّث معروف و مؤلف کتاب اشعثیات که در مصر می زیسته، به تلعکبری و پدر و برادر وی اجازه روایت داده و این اجازه را محمدبن داودبن سلیمان به تلعکبری رسانده است و و تلعکبری از محمدبن داود روایات الاشعثیات را که به پیامبر اکرم می رسد، شنیده و نقل کرده، ولی دیگر روایات این کتاب را ــ که اندک می باشد ــ نقل نکرده است.<ref>رجال الطوسی ، ص 444</ref>

# به گزارش ابن نجّار،<ref>ابن نجّار،ج 17، ص 31</ref> ابومحمدهارون بن موسی عکبری (ظاهراً مصحّف تلعکبری)، از عبیداللّه بن حسین بن علویة بزاز، در 315 حدیث شنید.

* به گزارش شیخ مفید، وی از اصحاب عدد بود و ماه رمضان را همیشه سی روز می دانست.<ref>به نقل ابن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنة، ص 5</ref> این دیدگاه فقهی در دوره های بعد متروک گردید، ولی در قرن چهارم و پنجم بسیاری بدان معتقد بودند و در باره آن بحث می کردند<ref>به نقل ابن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنة، ص 5،مفید، جوابات اهل الموصل فی العدد و الرؤیة؛ نجاشی ، ص 124، 401؛ طوسی ، فهرست کتب الشیعة و اصولهم، ص 290، ص 398؛ علم الهدی ، ج 2، ص 17ـ63</ref>  

* محمدبن احمد ذهبی ، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر والاعلام ، چاپ عمر عبدالسلام تدمری ، حوادث و وفیات 351ـ380 ه ، بیروت 1409/1989.

* همو، میزان الاعتدال فی نقدالرجال ، چاپ علی محمد بجاوی ، قاهره 1963ـ1964، چاپ افست بیروت ] بی تا. [ ؛

* احمدبن محمد زراری ، رسالة ابی غالب الزراری الی ابن ابنه فی ذکر آل اعین ، چاپ محمدرضا حسینی ، قم 1411؛

* محمد جواد شبیری ، چهارمقاله ، در مقالات فارسی ، ش 55، قم :

* کنگرة جهانی هزاره شیخ مفید، 1372 ش ؛

* همو، «الکاتب النعمانی و مصادر کتابه الغیبة »، علوم الحدیث ، سال 2، ش 3 (محرّم ـ جمادی الا´خره 1419)؛

* همو، «نعمانی و مصادر غیبت »، انتظار ، ش 2 (زمستان 1380)، ش 3 (بهار 1381)؛

* محمدبن شریف رضی ، خصائص الائمة علیهم السلام ، چاپ محمدهادی امینی ، مشهد 1406؛

* زین الدین بن علی شهیدثانی ، رسائل الشهیدالثانی ، رسالة 33: حاشیة خلاصة الاقوال ، قم 1379ـ1380 ش ؛

* طبری ، تاریخ (بیروت )؛

* همو، الامالی ، قم 1414؛

* همو، تهذیب الاحکام ، چاپ حسن موسوی خرسان ، نجف 1378ـ1382؛

* همو، رجال الطوسی ، چاپ جواد قیومی اصفهانی ، قم 1415؛

* همو، الرسائل العشر ، چاپ محمد واعظ زاده خراسانی ، رسالة 9: رسالة فی تحریم الفقاع ، قم 1404؛

* همو، کتاب الغیبة ، چاپ عباداللّه طهرانی و علی احمد ناصح ، قم 1411 الف ؛

* همو، فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول ، چاپ عبدالعزیز طباطبائی ، قم 1420؛

* همو، مصباح المتهجد ، بیروت 1411 ب ؛

* ابوسعید عباد عصفری ، اصل ابی سعید عبادالعصفری ، در کتاب الاصول الستة عشر ،

* حسن بن یوسف علامه حلّی ، ایضاح الاشتباه ، چاپ محمد حسون ، قم 1415؛

* همو، رجال العلامة الحلّی ، چاپ محمدصادق بحرالعلوم ، نجف 1381/1961، چاپ افست قم 1402؛

* علی بن حسین علم الهدی ، رسائل الشریف المرتضی ، چاپ مهدی رجائی ، رسالة 10: رسالة فی الرد علی اصحاب العدد ، قم 1405ـ 1410؛

* همان ؛ محمدبن ابوالقاسم عمادالدین طبری ، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی ، نجف 1383/1963؛

* محمدبن علی کراجکی ، کنزالفوائد ، چاپ عبداللّه نعمه ، قم 1410؛

* اتان کولبرگ ، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او ، ترجمة علی قرائی و رسول جعفریان ، قم 1371 ش ؛

* کلینی ؛

* محمدبن اسماعیل مازندرانی حائری ، منتهی المقال فی احوال الرجال ، قم 1416؛

* عبداللّه مامقانی ، مقباس الهدایة فی علی الدرایة ، چاپ محمدرضا مامقانی ، قم 1411ـ 1413؛

* مثنی بن ولید، اصل مثنی بن الولیدالحناط ، در کتاب الاصول الستة عشر ،

* جعفربن حسن محقق حلّی ، الرسائل التسع ، چاپ رضا استادی ، رسالة 1: المسائل العزّیة ، قم 1371 ش ؛ مسعودی ، تنبیه ؛ همو، مروج (بیروت )؛

* محمدبن محمد مفید، جوابات اهل الموصل فی العدد و الرؤیة ، چاپ مهدی نجف ، قم 1413؛ همو، کتاب الامالی ، چاپ حسین استاد ولی و علی اکبر غفاری ، قم 1403؛

* احمدبن علی نجاشی ، فهرست اسماء مصنّفی الشیعة المشتهر ب رجال النجاشی ، چاپ موسی شبیری زنجانی ، قم 1407؛