حریم خصوصی: تفاوت میان نسخه‌ها

==جایگاه و اهمیت==

{{جعبه نقل قول | عنوان =[[امام خمینی]]:| نقل‌قول = «هیچ کس حق ندارد به خانه یا مغازه و یا محل کار شخصیِ کسی بدون اذن صاحب آنها وارد شود یا کسی را جلب کند، یا به نام کشف جرم یا ارتکاب گناه، تعقیب و مراقبت نماید...، یا به تلفن یا نوار ضبط صوت دیگری به نام کشف جرم یا کشف مرکز گناه گوش کند، و یا برای کشف گناه و جرم هرچند گناه بزرگ باشد، شنود بگذارد و یا دنبال اسرار مردم باشد، ... تمام اینها جرم [و] گناه است... .(بخشی از فرمان هشت ماده‌ای امام خمینی)».'''<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۱۷، ص۱۳۹-۱۴۳.</ref>|ترجمه=|تاریخ بایگانی |

به باور پژوهشگران مسلمان، اگرچه واژه حریم خصوصی در متون دینی ذکر نشده<ref>سرافرازی، نگرش فقهی حقوقی بر حریم‌های خصوصی، ۱۳۹۱ش، ص۴۳.</ref> و بخشی مدون و مستقل در منابع فقهی به آن اختصاص داده نشده است؛ ولی مصادیق حریم خصوصی از جمله مسکن، اموال، اسرار، اطلاعات شخصی و خانوادگی، ارتباطات و آبروی اشخاص در آموزه‌های دینی و در ابواب مختلف فقهی محترم شمرده شده‌اند.<ref>شهباز قهفرخی، «حریم خصوصی فیزکی افراد در آیینه فقه امامیه و حقوق ایران»،‌ ص۵۶؛ قنواتی و جاور، «حریم خصوصی؛ حق یا حکم»، ص۸-۹.</ref> بر این اساس، آموزه‌ها، احکام و قواعدی همچون نهی از [[تجسس]] در امور شخصی و اطلاعات دیگران،<ref>سوره حجرات، آیه ۱۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۲، ص۲۵۲.</ref> تلقی آبروی مؤمن به مثابه خون او،<ref>هاشمی خویی و دیگران، منهاج البراعة فی شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۰ق، ج۸، ص۳۸۴؛ الدینوری، فیض الباری علی البخاری، ۱۴۲۹ق، ص۴۱۱.</ref> حرمت اهانت به مؤمن، [[غیبت|حرمت غیبت]]،<ref>انصاری، المکاسب، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۴۲.</ref> [[حرمت اکل مال به باطل]]، [[اصل برائت]]، تقبیح [[سوء‌ظن|سوءظن]]، [[اشاعه فحشا|منع اشاعه فحشا]]،<ref>سوره نور، آیه ۱۹.</ref> ممنوعیت ورود به منازل بدون اجازه،<ref>سوره نور، آیه ۲۷-۲۸.</ref> نهی از افشای اسرار،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۲۶.</ref> و عدم ضمان در برابر جنایت بر ناقضِ حریم خصوصی<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۲۹۰-۲۹۱.</ref> از جلوه‌های حمایت شریعت اسلامی از حریم خصوصی افراد دانسته شده است.<ref>سرافرازی، نگرش فقهی حقوقی بر حریم‌های خصوصی، ۱۳۹۱ش، ص۴۳-۴۴؛ قنواتی و جاور، «حریم خصوصی؛ حق یا حکم»، ص۸-۹.</ref>

حقِ داشتن حریم خصوصی یا حق خلوت از پایه‌های تحقق حقوق بشر در نظام‌های مردم‌سالار دانسته شده که انسان را در مقابل تعرضات دیگران به زندگی خصوصی‌اش و نیز در برابر مداخلات دولت، مورد حمایت قرار می‌دهد.<ref>فتحی و شاهمرادی، «گستره و قلمرو حریم خصوصی در فضای مجازی»، ص۲۳۱؛ موسی‌زاده و مصطفی‌زاده، «نگاهی به مفهوم و مبانی حق بر حریم خصوصی در نظام حقوقی عرفی»، ص۴۶.</ref> این حق از ارزشمند‌ترین مفاهیم نظام‌های حقوقی محسوب شده که ارتباط تنگاتنگی با حفظ کرامت، حیثیت، آزادی، استقلال و تعیین سرنوشت انسان دارد و زمینه همزیستی مسالمت‌آمیز در جامعه را فراهم می‌آورد.<ref>انصاری، «حریم خصوصی و حمایت از آن در حقوق اسلام، تطبیقی و ایران»، ص۲؛ موسی‌زاده و مصطفی‌زاده، «نگاهی به مفهوم و مبانی حق بر حریم خصوصی در نظام حقوقی عرفی»، ص۴۶.</ref>

حریم خصوصی، بخشی از زندگی هر فرد دانسته شده که در آن از آزادی در برابر بازخواست و کیفر حقوقی برخوردار است و تصمیم‌گیری درباره آن بخش و نیز اطلاع، ورود و نظارت بر آن، منحصرا در اختیار خود شخص است؛ بنابراین دیگر اشخاص حق ورود به آن قلمرو، مداخله و یا کسب اطلاعات از آن را بدون رضایت شخص ندارند.<ref>اسکندری، «ماهیت و اهمیت حریم خصوصی»، ص۱۵۷؛ انصاری، حقوق حریم خصوصی، ۱۳۸۶ش، ص۳۸-۳۹.</ref> منزل مسکونی، اماکن خصوصی، جسم افراد، آبرو، اطلاعات و ارتباطات خصوصی هر شخصی جزو حریم خصوصی او محسوب می‌شود.<ref>انصاری، حقوق حریم خصوصی، ۱۳۸۶ش، ص۳۸-۳۹.</ref>   

پژوهشگران دینی تعیین نسبت میان  [[امر به معروف و نهی از منکر|فریضه امر به معروف و نهی از منکر]] با محدوده حریم خصوصی را ضروری دانسته‌اند؛ چراکه ممکن است تعارضی میان این دو مفهوم ایجاد شود.<ref>راعی، «حریم خصوصی و امر به معروف و نهی از منکر»، ص۱۲۶-۱۲۷.</ref> در این باره گفته شده دامنه حریم خصوصی طبق مبانی نظری اسلام به رفتاری محدود خواهد شد که کاملاً جنبه شخصی داشته و آثار اجتماعی به دنبال نداشته باشد.<ref>جمعی از نویسندگان، فلسفه حقوق، ۱۳۸۸ش، ص۲۷۴.</ref> بر این اساس، با پذیرش حق [[خدا]] در کنار حق مردم و حق جامعه، اگر عملی باعث از بین رفتن حق خدا و جامعه شود، آن عمل باید محدود شود.<ref>راعی، «حریم خصوصی و امر به معروف و نهی از منکر»، ص۱۲۷.</ref> <br>

رفتارها و اعتقادات افراد در رابطه با حریم خصوصی و امر به معروف و نهی از منکر، به دو دسته تقسیم شده است که احکام فقهی هر کدام متفاوت است:

==تجسس دولت در حریم خصوصی==

{{همچنین ببینید|تجسس}}

درباره مبانی و احکام حریم خصوصی در شریعت و حقوق اسلامی، کتاب‌هایی به رشته تحریر درآمده است. محمد سروش محلاتی پژوهشگر دینی به‌ویژه در حوزه فقه سیاسی، دو کتاب با نام مبانی حریم خصوصی بر اساس منابع اسلامی و احکام حریم خصوصی بر اساس منابع اسلامی را تدوین کرده و [[پژوهشگاه حوزه و دانشگاه]] و انتشارات سمت آن را منتشر کرده‌اند. همچنین باقر انصاری استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی کتاب حقوق حریم خصوصی را تألیف کرده که توسط انتشارات سمت منتشر شده است.

{{پانوشت}}

[[رده:اصطلاحات حقوقی]]

[[رده:اصطلاحات سیاسی]]

<onlyinclude>{{درجه‌بندی

  | پیوند = <!--ندارد، ناقص، کامل-->کامل