حدیث العلماء ورثة الانبیاء: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حدیث العُلماءُ وَرَثةُ الأنبِیاء''' [[حدیث|روایتی]] است از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] به‌نقل از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] که عالمان دین را وارث [[پیامبران]] معرفی می‌کند. محتوای کلی حدیث دربارهٔ برتری علم و عالم عنوان شده است. مراد از علم در این روایت را علوم اخروی (عقاید، [[اخلاق]] و [[احکام شرعی|احکام]]) و منظور از «علماء» را دانشمندان علوم دینی دانسته‌اند.<br>همچنین گفته‌اند مقصود از «وَرَثة» وراثت در علم و دانش و مراد از «انبیاء» پیامبرانِ دارای دین و کتاب مستقل است. به‌اعتقاد [[محمدتقی مجلسی]] (درگذشت: [[سال ۱۰۷۱ هجری شمسی|۱۰۷۱ق]])، عالمانْ وارث علم پیامبران از بُعد [[نبوت]] آنها هستند و این امر منافات ندارد با اینکه پیامبران نیز ارث مادی از خود باقی گذارند. برخی [[مجتهد|فقیهان]]، از این روایت برای اثبات [[ولایت فقیه|ولایت‌فقیه]] نیز استفاده کرده‌اند.<br>این حدیث در منابع کهن [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] همچون [[بصائر الدرجات (کتاب)|بَصائرُالدرجات]]، [[الکافی (کتاب)|الکافی]]، [[سنن ابن‌ماجه]] و [[سنن ابوداود]] نقل شده است.

حدیث العُلماء وَرَثةُ الأنبِیاء روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] به نقل از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] است که در آن، عالمان، وارثانِ [[پیامبران]] معرفی شده‌اند.<ref>منتظری، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۵۷-۲۵۸.</ref> برخی فقیهان همچون [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و [[حسینعلی منتظری|حسین‌علی منتظری]] از این حدیث برای اثبات [[ولایت فقیه|ولایت‌فقیه]] استفاده کرده‌<ref>خمینی، ولایت فقیه، ۱۴۲۳ق، ص۹۶ و ۹۸؛ منتظری، نظام الحکم فی الإسلام ، ۱۴۱۷ق، ص۱۵۷؛ مکارم شیرازی، أنوار الفقاهه، ۱۴۲۵ق، ص۴۶۶.</ref> و رهبری جامعه را نیز از شئون پیامبران دانسته‌اند که از آنها به عالمان منتقل می‌گردد.<ref>خمینی، ولایت فقیه، ۱۴۲۳ق، ص۱۰۱ و ۱۰۲.</ref>

این حدیث در منابع کهن [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نقل شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲ و ۳۴؛ ابن‌ماجه، سنن ابن‌ماجه، دار إحیاء الکتب العربیة، ج۱، ص۸۱.</ref> از محدّثان شیعه، [[محمد بن حسن صفار قمی|صَفّار قمی]] (درگذشت: [[سال ۲۹۰ هجری قمری|۲۹۰ق]]) در [[بصائر الدرجات (کتاب)|بَصائرُالدرجات]]،<ref>صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۰ و ۱۱.</ref> [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] (درگذشت: [[سال ۳۲۹ هجری قمری|۳۲۹ق]]) در [[الکافی (کتاب)|کافی]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲ و ۳۴.</ref> و [[شیخ صدوق|صدوق]] (درگذشت: [[سال ۳۸۱ هجری قمری|۳۸۱ق]]) در [[الامالی (شیخ صدوق)|اَمالی]]<ref>شیخ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۶۰.</ref> ناقل این حدیث بوده‌اند.  

حدیث العُلماء وَرَثةُ الأنبِیاء در کتاب کافی با دو سند ذکر شده‌است: یکی روایت [[عبدالله بن میمون قداح|قداّح]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۴.</ref> که [[حدیث موثق|موثّق]] شمرده شده<ref>مکارم شیرازی، أنوار الفقاهه، ۱۴۲۵ق، ص۴۶۶.</ref> و دیگری روایت ابوالبختری<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲.</ref> که با وجود ضعف آن،<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۰۳.</ref> برخی به جهت مضمونش آن را پذیرفته‌اند.<ref>مازندرانی، شرح الکافی،۱۳۸۲ق، ج۲، ص۲۹.</ref> متن روایت قداّح از امام صادق(ع) که حضرت آن را از پیامبر(ص) نقل کرده، چنین است:<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۴.</ref><br>{{حدیث|مَنْ سَلَکَ طَرِیقاً یَطْلُبُ فِیهِ عِلْماً سَلَکَ اللَّهُ بِهِ طَرِیقاً إِلَی الْجَنَّةِ وَ إِنَّ الْمَلَائِکَةَ لَتَضَعُ أَجْنِحَتَهَا لِطَالِبِ الْعِلْمِ رِضًا بِهِ وَ إِنَّهُ یَسْتَغْفِرُ لِطَالِبِ الْعِلْمِ مَنْ فِی السَّمَاءِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ حَتَّی الْحُوتِ فِی الْبَحْرِ وَ فَضْلُ الْعَالِمِ عَلَی الْعَابِدِ کَفَضْلِ الْقَمَرِ عَلَی سَائِرِ النُّجُومِ لَیْلَةَ الْبَدْرِ وَ إِنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاءَِ إِنَّ الْأَنْبِیَاء لَمْ یُوَرِّثُوا دِینَاراً وَ لَا دِرْهَماً وَ لَکِنْ وَرَّثُوا الْعِلْمَ فَمَنْ أَخَذَ مِنْهُ أَخَذَ بِحَظٍّ وَافِر|ترجمه=کسی که در راهی قدم نهد که در آن به‌دنبال دانش باشد، خدا او را به‌سمت بهشت می‌برد. همانا فرشتگان با خوشحالی بال‌های خویش را برای دانشجو فرونهند و اهل زمین و آسمان، حتی ماهیان دریا، برای دانشجو طلب آمرزش می‌کنند. برتری عالِم بر عابد مانند برتری ماه شب‌چهارده بر ستارگان دیگر است. عالمان وارث پیامبران‌اند؛ زیرا پیامبران پولِ طلا و نقره از خود به جا نمی‌گذارند؛ بلکه دانش باقی می‌گذارند. پس هرکه از دانش ایشان استفاده کند، بهره فراوانی برده است.|اندازه=20px}}