پرش به محتوا

سکوت: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸: خط ۸:
به‌باور [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]، آیات ۱۰ و [[آیه ۲۳ سوره مریم|۲۳]] تا [[آیه ۲۶ سوره مریم|۲۶]] سوره مریم و [[آیه ۴۱ سوره آل‌عمران]]، بیانگر جایگاه سکوت در قرآن است.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۹۹-۳۰۱.</ref> [[شیخ حر عاملی]] در کتاب [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعة]] با بیان روایاتی به جایگاه و اهمیت سکوت پرداخته و آن را [[مستحب]] دانسته است.<ref>حر عاملی، وسائل الشيعه، ۱۴۰۹ق، ج‏۱۲، ص۱۸۲.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] با استناد به روایاتی، سکوت را یکی از بهترین عبادت‌ها<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۸، ص۲۷۸.</ref> و زبان را کلید ورود به هر خوبی و بدی معرفی کرده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۴۹.</ref> [[شیخ صدوق]] در خصوص ارزش سکوت با استناد به روایتی، شخص ساکت را نیکوکار معرفی کرده است.<ref>شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ۱۴۰۶ق، ص۱۶۴.</ref>‏
به‌باور [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]، آیات ۱۰ و [[آیه ۲۳ سوره مریم|۲۳]] تا [[آیه ۲۶ سوره مریم|۲۶]] سوره مریم و [[آیه ۴۱ سوره آل‌عمران]]، بیانگر جایگاه سکوت در قرآن است.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۹۹-۳۰۱.</ref> [[شیخ حر عاملی]] در کتاب [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعة]] با بیان روایاتی به جایگاه و اهمیت سکوت پرداخته و آن را [[مستحب]] دانسته است.<ref>حر عاملی، وسائل الشيعه، ۱۴۰۹ق، ج‏۱۲، ص۱۸۲.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] با استناد به روایاتی، سکوت را یکی از بهترین عبادت‌ها<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۸، ص۲۷۸.</ref> و زبان را کلید ورود به هر خوبی و بدی معرفی کرده است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۱۴۹.</ref> [[شیخ صدوق]] در خصوص ارزش سکوت با استناد به روایتی، شخص ساکت را نیکوکار معرفی کرده است.<ref>شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ۱۴۰۶ق، ص۱۶۴.</ref>‏


در [[حدیث|روایات اسلامی]] و کتب اخلاقی آثاری برای سکوت ذکر شده که برخی از آن‌ها عبارت است از: نورانیت قلب،<ref>مکارم شیرازی، اخلاق اسلامى در نهج البلاغه (خطبه متقين)، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۰۲.</ref> استواری عقل و عمق‌بخشی به تفکر،<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۳۰۲.</ref> حفظ شخصيت، ابهّت، وقار<ref>حر عاملی، وسائل الشيعه، ۱۴۰۹ق، ج‏۱۲، ص۱۸۷.</ref> و مصونیت از آفات و گناهان زبان.<ref>فیض‌ کاشانی، المحجة البیضاء، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۹۹.</ref>
در [[حدیث|روایات اسلامی]] و کتب اخلاقی آثاری برای سکوت ذکر شده که برخی از آن‌ها عبارت است از: نورانیت قلب،<ref>مکارم شیرازی، اخلاق اسلامى در نهج البلاغه (خطبه متقين)، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۰۲.</ref> استواری عقل و عمق‌بخشی به تفکر،<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۳۰۲.</ref> حفظ شخصيت، ابهّت، وقار<ref>حر عاملی، وسائل الشيعه، ۱۴۰۹ق، ج‏۱۲، ص۱۸۷.</ref> و مصونیت از آفات و گناهان زبان.<ref>فیض‌ کاشانی، المحجة البیضاء، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۱۹۹.</ref> به بیان [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]، [[حلم]] در [[صبر]] و صَمْت (سکوت) ریشه دارد.<ref>جلالی، «حلم»، ذیل مدخل.</ref>


سکوت در علوم دیگری همچون [[فقه]] و [[اصول فقه]] نیز کاربرد داشته است.<ref>نگاه کنید: نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش،‌ ج۱۷، ص۱۲۵؛ موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)، ۱۳۸۲ق، ج۴، ص۵۰۱؛ حکیم، حقائق الأصول‏، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۷۶.</ref>
سکوت در علوم دیگری همچون [[فقه]] و [[اصول فقه]] نیز کاربرد داشته است.<ref>نگاه کنید: نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش،‌ ج۱۷، ص۱۲۵؛ موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)، ۱۳۸۲ق، ج۴، ص۵۰۱؛ حکیم، حقائق الأصول‏، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۷۶.</ref>
خط ۲۸: خط ۲۸:
*سكوت در مقام بيان: سكوت [[شارع]] در مقام بيانِ حكم باعث می‌شود که نسبت به خصوصيات و قيود محتمل در حکم، نوعى ظهور و اطلاق به‌وجود آید كه براى نفى خصوصيات، مى‌توان بدان استناد كرد.<ref>حکیم، حقائق الأصول‏، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۷۶.</ref>
*سكوت در مقام بيان: سكوت [[شارع]] در مقام بيانِ حكم باعث می‌شود که نسبت به خصوصيات و قيود محتمل در حکم، نوعى ظهور و اطلاق به‌وجود آید كه براى نفى خصوصيات، مى‌توان بدان استناد كرد.<ref>حکیم، حقائق الأصول‏، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۷۶.</ref>
*سکوت [[عصمت|معصوم(ع)]] در برابر گفتار یا رفتاری است که در حضورش انجام می‌شود و نشانه عدم مخالفت او با آن است. تقریر معصوم در کنار قول و فعل معصوم زیرمجموعه [[سنت]] قرار گرفته است.<ref>حکیم، حقائق الأصول‏، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۲.</ref>
*سکوت [[عصمت|معصوم(ع)]] در برابر گفتار یا رفتاری است که در حضورش انجام می‌شود و نشانه عدم مخالفت او با آن است. تقریر معصوم در کنار قول و فعل معصوم زیرمجموعه [[سنت]] قرار گرفته است.<ref>حکیم، حقائق الأصول‏، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۲.</ref>
== سکوت در عرفان ==
==سکوت در عرفان==
در متون عرفانی سکوت و خاموشی از شرایط خلوت و از راه‌های رسیدن به کمالات عرفانی است و فواید و نتایجی زیادی برای آن برشمرده‌اند.<ref>یلمه‌ها، احمدرضا، «صمت و خاموشی از دیدگاه عرفا»، عرفان اسلامی، شماره ۳۲، تابستان ۱۳۹۱ش، ص۴۳.</ref> گفته شده برخی از عارفان اصل طریقت و یکی از ارکان سلوک را سکوت دانسته‌اند.<ref>یلمه‌ها، احمدرضا، «صمت و خاموشی از دیدگاه عرفا»، عرفان اسلامی، شماره ۳۲، تابستان ۱۳۹۱ش، ص۴۳.</ref> استعلامی، عرفان‌پژوه، گفته است در آثار صوفیانی مانند ابوالقاسم قشیری (از عارفان قرن پنجم قمری) و عزیزالدین نسفی (از عارفان قرن هفتم قمری) از صمت (سکوت) سخن گفته شده و آن را از شروط سلوک دانسته‌اند.<ref>استعلامی، محمد، فرهنگنامه تصوف و عرفان، تهران، فرهنگ معاصر، ۱۳۹۸ش، ج۱، ص۸۱۹ و ۸۲۰.</ref> مولوی را از کسانی دانسته‌اند که در سلوک خود از سکوت بهره‌های زیادی برده است.<ref>نراقی، آرش، آینه جان، مقالاتی دربارهٔ احوال و اندیشه‌های مولانا جلال الدین بلخی، تهران، نگاه معاصر، ۱۳۹۹ش، ص۸۹ تا ۱۰۲.</ref> صمت و سکوت یکی از آداب درویشان،<ref>سجادی، جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، کومش، ج۲، ص۸۲۱.</ref> و در نظام آموزشی خانقاه، بخشی از امور تربیتی است که در آن مرید با هدایت پیر به سکوت و تنهایی پناه می‌برد.<ref>استعلامی، محمد، فرهنگنامه تصوف و عرفان، تهران، فرهنگ معاصر، ۱۳۹۸ش، ج۱، ص۸۱۹.</ref> سکوت در کنار دوری از خلق (خلوت)، گرسنگی و شب‌زنده‌داری از شرایط سلوک [[ابدال]] دانسته شده است.<ref>حسن سیدعرب، «جوع»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، تهران، ذیل مدخل،</ref>
گفته شده در متون عرفانی سکوت و خاموشی از شرایط خلوت و از راه‌های رسیدن به کمالات عرفانی است و فواید و نتایجی زیادی برای آن برشمرده‌اند.<ref>یلمه‌ها، «صمت و خاموشی از دیدگاه عرفا»، ص۴۳.</ref> سکوت اصل طریقت و یکی از ارکان سلوک دانسته شده است.<ref>یلمه‌ها، «صمت و خاموشی از دیدگاه عرفا»، ص۴۳.</ref> استعلامی، عرفان‌پژوه، گفته است در آثار [[صوفی|صوفیانی]] مانند ابوالقاسم قشیری (از عارفان قرن پنجم قمری) و عزیزالدین نسفی (از عارفان قرن هفتم قمری) از صَمْت (سکوت) سخن گفته شده و آن را از شروط [[سیر و سلوک|سلوک]] دانسته‌اند.<ref>استعلامی، فرهنگنامه تصوف و عرفان، ۱۳۹۸ش، ج۱، ص۸۱۹ و ۸۲۰.</ref> [[مولوی]] را از کسانی دانسته‌اند که در سلوک خود از سکوت بهره‌های زیادی برده است.<ref>نراقی، آینه جان، ۱۳۹۹ش، ص۸۹ تا ۱۰۲.</ref> صمت و سکوت یکی از آداب درویشان،<ref>سجادی، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، ج۲، ص۸۲۱.</ref> و در نظام آموزشی [[خانقاه]]، بخشی از امور تربیتی است که در آن مرید با هدایت پیر به سکوت و تنهایی پناه می‌برد.<ref>استعلامی، فرهنگنامه تصوف و عرفان، ۱۳۹۸ش، ج۱، ص۸۱۹.</ref> سکوت در کنار دوری از خلق (خلوت)، گرسنگی و شب‌زنده‌داری از شرایط سلوک [[ابدال]] دانسته شده است.<ref>سیدعرب، «جوع»، ذیل مدخل،</ref>


به بیان امام علی(ع)، حلم در صبر و صَمْت (سکوت) ریشه دارد.<ref>غلامرضا جلالی و ابوالفضل والازاده، «حلم»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، تهران، ذیل مدخل.</ref>
==پانویس==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}
==منابع==
==منابع==
* یلمه‌ها، احمدرضا، «صمت و خاموشی از دیدگاه عرفا»، عرفان اسلامی، شماره ۳۲، تابستان ۱۳۹۱ش، ص۴۳.
* نراقی، آرش، آینه جان، مقالاتی دربارهٔ احوال و اندیشه‌های مولانا جلال الدین بلخی، تهران، نگاه معاصر، ۱۳۹۹ش، ص۸۹ تا ۱۰۲.
* سجادی، جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، کومش، ج۲، ص۸۲۱.
* استعلامی، محمد، فرهنگنامه تصوف و عرفان، تهران، فرهنگ معاصر، ۱۳۹۸ش، ج۱، ص۸۱۹.
* سیدعرب، حسن، «جوع»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ذیل مدخل،
* جلالی، غلامرضا و ابوالفضل والازاده، «حلم»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ذیل مدخل.
{{منابع}}
{{منابع}}
*حر عاملى، محمد بن حسن‏، وسائل الشيعه، قم، مؤسسة آل‌البيت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.‏
*حر عاملى، محمد بن حسن‏، وسائل الشيعه، قم، مؤسسة آل‌البيت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.‏
confirmed، templateeditor
۶٬۱۱۵

ویرایش