حدیث العلماء ورثة الانبیاء: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حدیث العُلماءُ وَرَثةُ الأنبِیاء''' [[حدیث|روایتی]] از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] به نقل از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]]، دربارهٔ وارث بودن عالمان برای [[پیامبران]] است. مراد از «علماء» دانشمندان علوم دینی و مراد از «ورثة» وراثت در علم و دانش و منظور از «انبیاء» نیز پیامبرانی دانسته شده که دارای دین و کتابی مستقل هستند.<br>

به اعتقاد [[محمدتقی مجلسی]] (درگذشت: [[سال ۱۰۷۱ هجری شمسی|۱۰۷۱ق]])، عالمان، وارث علم پیامبران از بُعد [[نبوت]] آنها هستند و این امر منافات ندارد با اینکه پیامبران از بُعد جسمانی نیز ارث مادی از خود باقی گذارند. برخی [[مجتهد|فقیهان]]، از این روایت برای اثبات [[ولایت فقیه]] نیز استفاده نموده‌اند.<br>

این حدیث در منابع کهن [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] همچون [[بصائر الدرجات (کتاب)|بصائر الدرجات]]، [[الکافی (کتاب)|کافی]]، سنن ابن‌ماجه و سنن ابو داود نقل شده و آن را معتبر دانسته‌اند.

حدیث «العُلماء وَرَثةُ الأنبِیاء» روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] به نقل از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] است که در آن، عالمان، وارثانِ [[پیامبران]] معرفی شده‌اند.<ref>منتظری، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۲۵۷-۲۵۸.</ref> [[محمدحسین غروی نائینی|میرزای نایینی]] (درگذشت: [[سال ۱۳۱۵ هجری شمسی|۱۳۱۵ش]]) احتمال داده که منظور از «العلماء» [[امامان شیعه|امامان معصوم(ع)]] باشند،<ref>نائینی، منیة الطالب، ۱۳۷۳ق، ج۱، ص۳۲۶.</ref> ولی [[سید محمدصادق روحانی]] (درگذشت: [[سال ۱۴۰۱ هجری شمسی|۱۴۰۱ش]]) به قرینه مضمون حدیث که دربارهٔ ثواب دانش‌اندوزی سخن گفته، این احتمال را بعید شمرده است،<ref>روحانی، فقه الصادق(ع)، ۱۴۱۲ق، ج۱۶، ص۱۷۶.</ref> بلکه مراد از علماء را دانشمندان علوم دینی دانسته‌اند.<ref>قزوینی، الشافی، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۲۹۳؛ خمینی، ولایت فقیه، ۱۴۲۳ق، ص۹۸</ref>

منظور از انبیاء نیز، پیامبرانی دانسته شده که دارای دین و کتابی مستقل بوده<ref>قزوینی، الشافی، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۲۹۳.</ref> و آنها را [[آدم (پیامبر)|حضرت آدم]]، [[نوح (پیامبر)|نوح]]، [[ابراهیم (پیامبر)|ابراهیم]]، [[موسی (پیامبر)|موسی]]، [[عیسی]] و محمّد(ص) معرفی کرده‌اند.<ref>قزوینی، الشافی، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۲۹۳.</ref>

[[محمدمحسن فیض کاشانی|فیض کاشانی]] (درگذشت: [[سال ۱۰۹۱ هجری قمری|۱۰۹۱ق]]) [[مجتهد|فقیه]] و [[محدث|محدّث]] شیعی، عالمان را فرزندان روحانی پیامبران دانسته و مراد از وارثان را وراثت در غذای روحی که همان علم و دانش است می‌داند.<ref>فیض کاشانی، الوافی، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۴۲.</ref>

در ادامهٔ حدیثِ العلماء ورثة الانبیاء، آمده که پیامبران از خود درهم و دیناری به ارث نمی‌گذارند، بلکه میراث آنها علم و دانش است و به همین جهت وارث آنها، عالمان هستند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲ و ۳۴.</ref>  

به اعتقاد [[ملاصدرا]] (درگذشت: [[سال ۱۰۵۰ هجری قمری|۱۰۵۰ق]]) عارف و فیلسوف شیعی، پیامبران از حیث نبوت، دارای میراث مادی نیستند.<ref>ملاصدرا، شرح أصول الکافی، ۱۳۸۳ق، ج۲، ص۴۱.</ref>

[[محمدتقی مجلسی]] (درگذشت: [[سال ۱۰۷۱ هجری شمسی|۱۰۷۱ق]]) از محدّثین شیعه نیز معتقد است، بیشترین چیزی که پیامبران در دنیا بدست می‌آورند، علم و [[حکمت]] است؛ ازاین‌رو همان را به ارث گذارده و وارث آنها عالمان هستند.<ref>مجلسی، مرآة العقو، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۰۳.</ref> به گفته وی، این امر منافات ندارد با اینکه آنها  از بُعد جسمانی نیز ارثی داشته باشند؛ ازاین رو [[اهل‌بیت(ع)]]، هم از جهت روحانی  و هم از جهت جسمانی وارث رسول خدا(ص) بوده‌اند.<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۰۳.</ref>