تهمت: تفاوت میان نسخه‌ها

تهمت به‌معنای بیان کردن سوء‌ظن<ref>زبیدی، تاج العروس، ذیل واژه «وهم»؛ فراهیدی، العین، ذیل واژه «وهم».</ref> و گمان بدی است که از رفتار و حالات دیگری به دل انسان راه یافته است.<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۱۴۶.</ref> البته صرف برداشت و گمان بد تا زمانی که آشکار نشده، [[سوء‌ظن]] محسوب می‌شود نه تهمت.<ref>تهرانی، اخلاق الاهی، ۱۳۹۱ش، ج۴، ص۱۴۴.</ref> تهمت شامل مواردی همچون انتقال نسبت با نوشتن، اشاره و یا وسایلی مانند تلفن همراه، رایانه و شبکه‌های اجتماعی نیز می‌شود.<ref>سیستانی، توضیح المسائل جامع، ۱۳۹۶ش، ج۲، ص۲۰۸؛ [https://www.leader.ir/fa/content/23577 «تهمت زدن به دیگران»]، وبگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری.</ref>

===تفاوت با بهتان و افترا===

تهمت، [[بهتان]] و [[افتراء]] از نظر معنا با هم شباهت‌هایی دارند و در [[عرف]] در کنار و به‌جای هم نیز به‌کار می‌روند؛ با این حال تفاوت‌هایی نیز در میان آن‌ها وجود دارد. تهمت ابراز گمان بدی است که منشأ آن، سوء‌ظن و بدگمانی است؛<ref>تهرانی، اخلاق ربانی، ۱۴۰۱ش، ص۳۳.</ref> البته این گمان یا واقعیت ندارد و یا هنوز ثابت نشده است.<ref>عوده، جرم و ارکان آن، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۳۰۰.</ref> اما بهتان نسبت‌های دروغی است<ref>عوده، جرم و ارکان آن، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۳۰۰.</ref> که نسبت‌دهنده به [[دروغ|دروغ بودن]] آنها یقین دارد. همچنین بهتان ممکن است با ارائه دلیل از سوی بهتان‌زننده همراه باشد<ref>برای نمونه نگاه کنید به شیخ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۸۱؛ مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۴۶؛ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۳۳۸؛ قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۳۹.</ref> اما افترا دروغ‌بافی<ref>شیخ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۲۰۱.</ref> بدون دلیل است<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ذیل واژه «فری»؛ فراهیدی، العین، ذیل واژه «فری».</ref> نظیر فرزند‌دار بودن خدا.<ref>سوره بقره، آیه ۱۱۶.</ref>  

*تهمت و انتشار آن از نظر فقهی [[حرام]] است<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۴۱، ص۵۹؛ شهید ثانی، الرسائل، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۲۹۳؛ شهید ثانی، کشف الریبة، ۱۳۹۰ق، ص۲۱.</ref> و مجازات آن [[تعزیر]] است.<ref>امام خمینی، استفتائات امام خمینی، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۴۵۲؛ فاضل لنکرانی، جامع المسائل، ۱۳۸۳ش، ج۲، ص۳۴۰؛ مکارم شیرازی، مجموعه استفتائات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۳۵۶.</ref> البته اگر تهمت، [[قذف]] باشد، مجازات آن [[حد قذف]] (هشتاد تازیانه) است.<ref>علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۳،‌ ص۵۴۷.</ref>

*در حرام بودن تهمت، تفاوتی بین اینکه تهمت در حضور شخص باشد یا در غیابش نیست.<ref>تهرانی، اخلاق ربانی، ۱۴۰۱ش، ص۳۳.</ref>

*اگر تهمت در حضور خود شخص بیان شود از مصادیق [[هتک حرمت|هَتکِ حُرمت]] و حرام است.<ref> تهرانی، اخلاق ربانی، ۱۴۰۱ش، ص۴۴.</ref>

*عذاب الهی: در روایتی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] [[آیه ۲۳ سوره نور]] دلیل بر[[گناهان کبیره| کبیره]] بودن گناه تهمت دانسته‌ شده است<ref>شیخ صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۳ق، ج۲، ص۴۸۰.</ref>در این آیه، خدا [[لعن|لعنت]] دنیا و آخرت همراه با عذابی بزرگ را مخصوص کسانی دانسته که آبروی زنان پاکدامن را می‌برند و به آن‌ها [[قذف|نسبت زنا]] می‌دهند. همچنین در [[آیات افک|آیاتِ اِفْک]]، تهمت‌زنندگان به یکی از اعضای خانواده [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۵، ص۸۹.</ref> به عذابی بزرگ تهدید شده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، الامثل، ۱۴۲۱ق، ج۱۱، ص۴۶.</ref>

===درمان===