لوح محفوظ: تفاوت میان نسخه‌ها

لوح محفوظ از جنس امور ماورای طبیعی است و نمی‌توان آن را با حس و تجربه بشری، درک کرد.<ref>کلانتری، «لوح محفوظ»، ص۱۲۱.</ref> به گفته [[محمدهادی معرفت]] و [[ناصر مکارم شیرازی]] از مفسران شیعه، لوح محفوظ کنایه از علم خداوند است و به همین دلیل نمی‌توان آن را شیئ مادی یا معنوی (مانند ظرف، صفحه، یا مکان خاص) دانست.<ref>معرفت، التمهید، ۱۴۲۸ق، ج۳، ص۳۴؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۶، ص۳۵۴.</ref> اما [[محمدتقی مصباح یزدی]]، مؤلف [[قرآن‌شناسی (کتاب)|کتاب قرآن‌شناسی]] این نظریه را ناصحیح دانسته، معتقد است با توجه به تعبیرهایی که قرآن درباره این لوح بیان کرده (مانند «وَعِندَهُ أمُّ الْكتَابِ» به معنای «كتاب اصلی چیزی نزد اوست») این نکته به دست می‌آید که این لوح، عین ذات خدا نیست، بلکه مخلوق خدا است.<ref>مصباح یزدی، خداشناسی، ۱۳۸۹ش، ص۴۸۵.</ref> برخی محققان درباره چیستی لوح محفوظ، شش نظریه مطرح کرده‌اند.<ref>کلانتری، «لوح محفوظ»، ص۱۲۲.</ref> گفته شده تعبیر لوح و قلم برای تقریب ذهن و از باب تشبیه یا تنزیل است و نباید آن را با قلم و کاغذ و کتاب‌های معمولی مقایسه کرد.<ref>جعفری، «بحثی درباره لوح محفوظ و لوح محو و اثبات»، ص۸۵.</ref>

به گفته محققان اسلامی، نوشته شدن تمامی حوادث عالم در لوح محفوظ، به معنای مجبور بودن انسان نیست.<ref>مصباح یزدی، خداشناسی، ۱۳۸۹ش، ص۴۸۷-۴۸۸.</ref> مصباح یزدی در [[خداشناسی (کتاب)|کتاب خداشناسی]]، این اشکال را بیان کرده که ثبت شدن تمامی حوادث، از جمله افعال انسان در لوح محفوظ، با [[جبر و اختیار#اختیار انسان|اختیار انسان]] منافات دارد.<ref>مصباح یزدی، خداشناسی، ۱۳۸۹ش، ص۴۸۷.</ref> وی در پاسخ به این سؤال معتقد است ثبت شدن تمامی افعال انسان در لوح محفوظ به معنای [[جبرگرایی]] نیست، چرا که افعال انسان در آن لوح، به همان صورتی که واقع می‌شوند (انجام شدن آن به صورت اختیاری) ثبت شده است و علم خدا، واقعیت را تغییر نمی‌دهد؛<ref>مصباح یزدی، خداشناسی، ۱۳۸۹ش، ص۴۸۷-۴۸۸.</ref> مانند معلمی که پیش از امتحان می‌داند که دانش‌آموز در امتحان موفق می‌شود، یا شکست می‌خورد.<ref>تهمورسی، «لوح محفوظ»، ص۵۳۳.</ref>

* مصباح یزدی، محمدتقی، خداشناسی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، ۱۳۸۹ش.