آیه سیف: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه گفتگوی آیه|توبه|۵}}

آیه سیف یا قتال پنجمین آیه [[سوره توبه]] است. دلیل نام‌گذاری این آیه به شمشیر و جنگ را از این جهت دانسته‌اند که در [[سال ۹ هجری قمری|سال نهم هجری]] به مسلمانان فرمان داد پس از مهلتی چهارماهه برخوردی سخت با [[شرک|مشرکان]] از کشتن، اسارت و محاصره کردن تا نابودی کامل آنان داشته باشند.<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۹، ص۱۵۲.</ref>

اگر مشرکان پیش از سپری شدن مدّت تعیین شده، اسلام بیاورند و شعایر اسلامی را، که مهم‌ترین آنها نماز و زکاتند، برپا کنند، در این صورت در امن و امان خواهند بود و بدون تفاوت، از تمام آنچه مسلمانان برخوردارند، برخوردار خواهند شد.<ref>مغنیه، محمدجواد، التفسیر الکاشف، قم، دار الکتاب الإسلامی‏، ۱۴۲۴ق، ج‏4، ص: 12.</ref>

این آیه مورد استناد گروه‌های سلفی جهادی برای جهاد ابتدایی است. آنان این آیه را ناسخ تمام آیات صلح و عفو دانسته و مراد از «مشرکین» در این آیه را عموم کافران، چه محارب و چه غیر محارب، تلقی کرده‌اند.<ref>لطفی، علی‌اکبر، «نقد دیدگاه سلفیه جهادی دربارهٔ جهاد ابتدایی با تکیه بر آیه 5 سوره توبه»، سراج منیر پاییز 1396 - شماره 27 رتبه علمی-ترویجی، ص۳۵.</ref>

برخی گفته‌اند منظور از «مشرکین» در آیه، عهدشکنان و مشرکانِ در حال توطئه و [[کافر حربی]] بوده است.<ref>قرشی بنابی، تفسیر احسن الحدیث، ۱۳۷۵ش، ج۴، ص ۱۸۸.</ref>

فَاقْتُلُوا الْمُشْرِکِینَ الناکثین. . وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ تصدیقا لتوبتهم و إیمانهم.<ref>بیضاوی، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، ۱۴۱۸ق، ج‏3، ص: 71</ref>

گفته شده تفسیر خطا از این آیه، چهره اسلام را مخدوش کرده و تأثیرات سویی بر اعتقادات مسلمانان گذاشته است.<ref>شایق، محمدرضا، حل تعارض ظاهری بین آیات سیف و نفی اکراه و تأثیر آن در مسئلهٔ آزادی در انتخاب دین، پژوهش نامه تفسیر کلامی قرآن بهار 1395 - شماره ۹، ص۸۲.</ref>

از نگاه برخی مفسران، آیه سیف، [[ناسخ]] ۱۲۴ آیه از آیاتی است که به عفو، صلح و [[فدیه]] در برابر مشرکان اشاره دارد.<ref>سیوطی، الاتقان، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۵۱؛ جزایری، عقود المرجان، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۸۸.</ref> برخی دیگر این آیه را منسوخ به آیات عفو و صلح دانسته‌اند.<ref>النحّاس، الناسخ والمنسوخ، ۱۴۰۸ق، ص۴۹۳.</ref> از نظر عده‌ای دیگر آیه سیف و آیه چهارم [[سوره محمد]] که به مسئله گرفتن فدیه از مشرکین اشاره دارد، ناسخ یکدیگر نیستند و هر دو از [[محکمات|آیات محکم]] هستند؛ زیرا [[پیامبر اکرم(ص)|پیامبر]] در برابر مشرکان هم امر به جنگ کرده و هم دستور به عفو و فرمان به دریافت فدیه صادر کرده است.<ref>شاه‌عبدالعظیمی، تفسیر اثنی‌عشری، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۲۲.</ref>

[[رشید رضا]] (درگذشت: [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴ش]]) مفسر [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] معتقد است این آیه، آیه سیف را تخصیص می‌زند و این بدان جهت است که برخی از مشرکان کلام خداوند را نشنیده‌اند و دعوت بصورت کامل به آن‌ها نرسیده است. به همین جهت خداوند راه رسیدن به حقیقت را برای آن‌ها باز گذاشته و حکم آیه سیف را تخصیص زده است.

بین [[مفسران]] و عالمان دربارهٔ اینکه چهار ماه مهلت داده شده، شامل چه ماه‌هایی می‌شود، اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی این چهار ماه را همان [[ماه‌های حرام]] دانستند.<ref>هاشمی رفسنجانی، راهنما، ۱۳۸۶ش، ج۷، ص۱۶؛ نجفی جواهری، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۱، ص۳۳.</ref> در مقابل بیشتر مفسران، چهار ماه مهلت را ماه‌های دیگری دانسته‌اند که از ابتدای نهم [[ذی الحجه]] [[سال نهم هجری]] تا دهم [[ربیع الثانی]] [[سال دهم هجری]] بوده است.<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۹، ص۱۵۱.</ref>

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

{{منابع}}

* جزائری، سید نعمت‌الله، عقودالمرجان فی تفسیر القرآن، قم، نور وحی، ۱۳۸۸ش.