آیه سیف: تفاوت میان نسخه‌ها

{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[بهمن]]|روز=[[۲]]|سال=[[۱۴۰۲]]|کاربر=Ma.rezapour }}

|درباره= برخورد با [[مشرکان]]  

| سایر=  

| آیات مرتبط= آیه ۵ [[سوره حج]] ، آیه ۲۹ [[سوره توبه]]، آیه ۱۹۰ و ۱۹۱ و ۱۹۳ [[سوره بقره]]

'''آیه سَیف''' یا '''آیه قِتال''' ([[سوره توبه]]: ۵) در بستر شرایط جنگ با دشمنان اسلام، به [[مسلمانان]] فرمان می‌دهد پس از مهلت چهارماهه به شدت با [[مشرکان]] برخورد کنند، مگر اینکه [[اسلام]] آورند.  

برخی آیه سیف را [[ناسخ]] برخی از [[آیه|آیات]] با موضوع صلح، [[جزیه]]، فدیه و... دانسته‌اند؛ اما در مقابل، عده‎‌ای معتقدند این آیه، ناسخ هیچ آیه‌‎ای نیست؛ بلکه توسط آیه بعدی که [[خدا|خداوند]] به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]] چنین دستور می‌دهد که اگر یکی از [[شرک|مشرکان]] از تو پناه خواست تا کلام خداوند را بشنود، به او اجازه بده و سپس او را به محل امن برسان، تخصیص زده شده است.

" بستن راهها، محاصره كردن، اسير ساختن، و بالآخره كشتن" و ظاهر اين است كه چهار موضوع به صورت يك امر تخييرى نيست، بلكه با در نظر گرفتن شرايط محيط و زمان و مكان و اشخاص مورد نظر، بايد هر يك از اين امور كه مناسب تشخيص داده شود، عملى گردد. اگر تنها با اسارت و محاصره كردن و بستن راه بر آنها در فشار كافى قرار گيرند از اين راه بايد وارد شد. و اگر چاره‏اى جز قتل نبود كشتن آنها مجاز است‏.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ش، ج‏7، ص۲۹۲.</ref>.

اگر مشركان پيش از سپرى شدن مدّت تعيين شده، اسلام بياورند و شعاير اسلامى را، كه مهم‏ترين آنها نماز و زكاتند، برپا كنند، در اين صورت در امن و امان خواهند بود و بدون تفاوت، از تمام آنچه مسلمانان برخوردارند، برخوردار خواهند شد.<ref>مغنیه، محمدجواد، التفسير الكاشف، قم، دار الكتاب الإسلامي‏، ۱۴۲۴ق، ج‏4، ص: 12.</ref>

برخی مفسران، آیه بیست و نهم سوره توبه<ref>خوئی، البیان، ۱۴۳۰ق، ص۲۸۶.</ref>{{یاد| قَاتِلُوا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلَا يُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حَتَّىٰ يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ ترجمه:«با كسانى از اهل كتاب كه به خدا و روز بازپسين ايمان نمى‌آورند، و آنچه را خدا و فرستاده‌اش حرام گردانيده‌اند حرام نمى‌دارند و متدين به دين حق نمى‌گردند، كارزار كنيد، تا با [كمال‌] خوارى به دست خود جزيه دهند.» }}و آیه ۳۹ [[سوره حج]] را نیز آیه سیف و قتال دانسته‌اند.<ref>مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، فرهنگ‌نامه علوم قرآن، ۱۳۹۴ش، ج۱، ص۴۱۵.</ref>

{{یاد|أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ. ترجمه: «به كسانى كه جنگ بر آنان تحميل شده، رخصت [جهاد] داده شده است، چرا كه مورد ظلم قرار گرفته‌اند، و البته خدا بر پيروزى آنان سخت تواناست.» }}

رشیدرضا در تفسیر آیات مربوط به قتال و این آیه، مشرکان را منحصر به مشرکان مکه می داند که خداوند در آیات قتال بر پیمان شکنی های مکرر ایشان تأکید کرده است. ص۱۴۰.<ref>آرمین، محسن، جریان های تفسیری معاصر، تهران، نی، ۱۳۹۶ش،  </ref>

این آیه مورد استناد گروه های سلفی جهادی برای جهاد ابتدایی است. آنان این آیه را ناسخ تمام آیات صلح و عفو دانسته و مراد از «مشرکین» در این آیه را عموم کافران، چه محارب و چه غیر محارب، تلقی کرده اند.<ref>لطفی، علی‌اکبر، «نقد دیدگاه سلفیه جهادی درباره جهاد ابتدایی با تکیه بر آیه 5 سوره توبه»، سراج منیر پاییز 1396 - شماره 27 رتبه علمی-ترویجی، ص۳۵.</ref>

==جنگ با مشرکان عهدشکن==

برخی گفته‌اند منظور از «مشركين» در آیه، عهدشكنان و مشركانِ در حال توطئه و [[كافر حربى]] بوده است.<ref>قرشى بنابى، تفسير احسن الحديث، ۱۳۷۵ش، ج۴، ص ۱۸۸.</ref>

فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ‏ الناكثين. . وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ تصديقا لتوبتهم و إيمانهم.<ref>بيضاوى، عبدالله بن عمر، أنوار التنزيل و أسرار التأويل، بیروت، دار إحياء التراث العربي‏، ۱۴۱۸ق، ج‏3، ص: 71</ref>

 

علامه طباطبایی نیز معتقد است ماه های حرام مشهور نیست.<ref>الميزان في تفسير القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات‏

آنان كه عهد شما را شكسته‏اند.<ref>كاشفى، حسين بن على‏، تفسير حسينى (مواهب عليه)، کتابفروشی نور، سراوان، ص: 398.</ref>

فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ‏ الناكثين‏<ref>فيض كاشانى، محمد بن شاه مرتضى‏، تفسير الصافي، تهران، مكتبة الصدر، ۱۴۱۵ق، ج‏2، ص: 322</ref>

در بيان حكم ناقضين عهد<ref>اشكورى، محمد بن على‏، تفسير شريف لاهيجى، تهران، دفتر نشر داد، ۱۳۷۳ش، ج‏2، ص: 227.</ref>

محمد عزه دروزه مفسر قرآن معتقد است موضوع احکام آیات ابتدایی سوره توبه صرفا آن دسته از مشرکانی هستند که نقض عهد کرده و در شرایطی که پیامبر درگیر غزوه تبوک بوده است درصدد توطئه علیه مسلمانان برآمده اند. به اعتقاد او، قول به اطلاق و عمومیت این آیات درباره تمامی مشرکان، تحمیل معنایی است که سیاق و فحوای آیات آن را برنمی تابد.ص۳۹۵.<ref>آرمین، محسن، جریان های تفسیری معاصر، تهران، نی، ۱۳۹۶ش،</ref>

برخی گفته اند ناسخ بودن آیه سیف منتفی است، زیرا آیه ۲۹ سوره توبه که پس از آیه سیف آمده، آزادی اهل کتاب را در پرداخت جزیه می داند.<ref>شایق، محمدرضا، حل تعارض ظاهری بین آیات سیف و نفی اکراه و تأثیر آن در مسئلۀ آزادی در انتخاب دین، پژوهش نامه تفسیر کلامی قرآن بهار 1395 - شماره ۹، ص۸۱.</ref>

گفته شده تفسیر خطا از این آیه، چهره اسلام را مخدوش کرده و تأثیرات سویی بر اعتقادات مسلمانان گذاشته است.<ref>شایق، محمدرضا، حل تعارض ظاهری بین آیات سیف و نفی اکراه و تأثیر آن در مسئلۀ آزادی در انتخاب دین، پژوهش نامه تفسیر کلامی قرآن بهار 1395 - شماره ۹، ص۸۲.</ref>

==ناسخ یا منسوخ بودن آیه==

از نگاه برخی مفسران، آیه سیف، [[ناسخ]] ۱۲۴ آیه از آیاتی است که به عفو، صلح و [[فدیه]] در برابر مشرکان اشاره دارد.<ref>سیوطی، الاتقان، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۵۱؛ جزایری، عقود المرجان، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۸۸.</ref> برخی دیگر این آیه را منسوخ به آیات عفو و صلح دانسته‎‌اند.<ref>النحّاس، الناسخ والمنسوخ، ۱۴۰۸ق، ص۴۹۳.</ref> از نظر عده‌ای دیگر آیه سیف و آیه‎ چهارم [[سوره محمد]] که به مسأله گرفتن فدیه از مشرکین اشاره دارد، ناسخ یکدیگر نیستند و هر دو از [[محکمات|آیات محکم]] هستند؛ زیرا [[پیامبر اکرم(ص)|پیامبر]] در برابر مشرکان هم امر به جنگ کرده و هم دستور به عفو و فرمان به دریافت فدیه صادر کرده است.<ref>شاه‌عبدالعظیمی، تفسیر اثنی‌عشری، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۲۲.</ref>

برخی مفسران این آیه را مرتبط با آیه بعد دانسته‌اند.<ref>رشيد رضا، تفسير المنار، ۱۹۹۰م، ج۱۰، ص۱۵۹.</ref> در آیه بعدی خداوند به پیامبر چنین دستور می‌دهد که اگر یکی از مشرکان از تو پناه خواست تا کلام خداوند را بشنود، به او اجازه بده و سپس او را به محل امن برسان.<ref>سوره توبه، آیه۶.</ref>{{یاد|وَإِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّىٰ يَسْمَعَ كَلَامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَعْلَمُونَ}}

==کدام چهار ماه؟==

بین [[مفسران]] و عالمان درباره اینکه چهار ماه مهلت داده شده، شامل چه ماه‌هایی می‌شود، اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی این چهار ماه را همان [[ماه‌های حرام]] دانستند.<ref>هاشمی رفسنجانی، راهنما، ۱۳۸۶ش، ج۷، ص۱۶؛ نجفی جواهری، جواهر‌الكلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۱، ص۳۳.</ref> در مقابل بیشتر مفسران، چهار ماه مهلت را ماه‌های دیگری ‎دانسته‌‎اند که از ابتدای نهم [[ذی الحجه]] [[سال نهم هجری]] تا دهم [[ربیع الثانی]] [[سال دهم هجری]] بوده است.<ref>طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۹، ص۱۵۱.</ref>

==پانویس==

==یادداشت==

==منابع==

* خویی، سید ابوالقاسم، البیان فی تفسیرالقرآن، قم، موسسه احیاء آثار امام خوئی، ۱۴۳۰ش.

* قرشى بنابى، علی‌‏اكبر، تفسير احسن الحديث، تهران، بنياد بعثت‏، ۱۳۷۵ش.

*مكارم شيرازى، ناصر، پيام قرآن‌، چاپ نهم‌، تهران‌: دار الكتب الاسلاميه‌، ۱۳۸۶ش.

* نجفی جواهری، جواهر‌الكلام، بیروت، دار إحياء التراث العربی، ۱۳۶۲ش.

  | توضیحات =