جنگ‌های رده: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جنگ‌های رِدَّة''' (به فارسی:جنگ‌های ارتداد)، مجموعه جنگ‌هایی که به‌دستور  [[ابوبکر بن ابی‌قحافه]] خلیفه اول، در سال‌های [[سال ۱۱ هجری قمری|۱۱]] و [[سال ۱۲ هجری قمری|۱۲ هجری قمری]] علیه گروه‌هایی که آنها را [[ارتداد|مرتد]] می‌خواند، انجام شد. این جنگ‌ها علیه پیروان پیامبران دروغین و افراد و قبایلی روی داد که از پرداخت [[زکات]] به حکومت خودداری می‌کردند.

جنگ‌های رده به مجموعه جنگ‌هایی اشاره دارد که به‌دستور [[خلیفه اول]] علیه گروه‌هایی که آنها را مرتد می‌خواندند، به وقوع پیوست.<ref> مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۱۵۲.</ref> از این رو جنگ‌های رده یا ارتداد نامیده شدند. «رِدَّة» در لغت به معنای برگشت از [[دین]]<ref> فراهیدی، کتاب العین، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۷.</ref> و [[کفر|کافر شدن]] است.<ref> راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ۱۴۱۲ق، ص۳۴۹.</ref>  

ادعای پیامبری دروغین از سوی افرادی همچون [[مسیلمه کذاب|مُسَیلمه کذّاب]] و طُلَیحة بن خُوَیلد اسدی، خودداری از [[بیعت]] با [[ابوبکر]] و نپرداختن [[زکات]] به حکومت توسط تعدادی از قبایل مسلمان زمینه‌ساز جنگ‌های رده شد.<ref> پاکتچی، «پژوهشی در کتاب‌شناسی جنگ‌های رده»، ص۲۶۱-۲۶۲.</ref>

[[خالد بن ولید]]، [[عکرمة بن ابی‌جهل]] و [[خالد بن سعید بن عاص]] از جمله فرماندهانی بودند که ابوبکر آنها را به جنگ با اهل‌رده فرستاد.<ref> مسکویه رازی، تجارب الأمم، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۲۸۰.</ref> خالد بن ولید، مالک بن نویره صحابی پیامبر(ص) را به جرم نپرداختن زکات کشت.<ref>واقدی، الرده، ۱۴۱۰ق، ص۱۰۷.</ref>

واکنش‌ها به جنگ‌های رده متفاوت گزارش شده است. بنابر نقل مورخان، برخی از‌ [[صحابه]] جنگیدن با افرادی را که به [[توحید]] و [[نبوت]] [[پیامبر اسلام(ص)]] اعتقاد داشتند، برخلاف دستور پیامبر(ص) دانستند و اعتراض کردند.<ref> مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۱۵۳.</ref> از این رو به [[خلیفه اول]] پیشنهاد دادند آن‌ها را رها کند تا [[ایمان]] در قلب‌هایشان رسوخ کند و پس از آن، از آنان زکات بگیرد؛<ref>ابن‌کثیر دمشقی، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۱۱.</ref> اما ابوبکر میان کسانی که نماز می‌خوانند، اما زکات نمی‌دادند و کسانی که منکر نماز بودند، تفاوتی قائل نبود و همه را مرتد و مستحق جنگ خواند.<ref> واقدی، الرده، ۱۴۱۰ق، ص۵۱.</ref>

کشتن [[مالک بن نویره|مالک بن نُوَیره]] و قبیله‌اش به‌دست [[خالد بن ولید]] اعتراض [[ابوقتاده انصاری|ابوقَتاده انصاری]] و برخی دیگر از [[صحابه|صحابه پیامبر(ص)]] را در پی داشت.<ref>ابن‌عماد حنبلی، شذرات الذهب، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۳۵-۱۳۶.</ref> [[عمر بن خطاب]]، خالد بن ولید را به جرم قتل مالک مستحق [[قصاص]] و به جرم همبسترشدن با همسر او مستحق [[سنگسار]] می‌دانست؛ با این‌همه ابوبکر از عملکرد خالد دفاع می‌کرد.<ref> ابن‌عماد حنبلی، شذرات الذهب، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۳۶.</ref>

گفته‌اند ماجرای ردّه دو نتیجه سیاسی و نظامی برای [[ابوبکر]] در پی داشت: نتیجه سیاسی آن کم‌شدن بحران حکومت او و نتیجه نظامی‌اش تجربه جنگی‌ای بود که تا آن روز، با آن وسعت در [[حجاز|منطقه حجاز]] رخ نداده بود.<ref>غلامی دهقی، جنگ‌های ارتداد و بحران جانشینی پس از پیامبر(ص)، ص۳۶.</ref>  

===پیامدهای کلامی===

همچنین در مباحث [[کلام اسلامی|کلامی]]، از ماجرای جنگ‌های رده برای ردّ [[عدالت صحابه|نظریه عدالت صحابه]] استفاده می‌شود؛ چراکه دو طرفِ جنگ‌های رده از صحابه بودند. [[ارتداد]] برخی از صحابه و قتل مالک بن نویره و همبستر شدن با همسرش توسط خالد بن ولید را نیز با نظریه عدالت صحابه سازگار نمی‌دانند.<ref> نیکزاد، «عدالت صحابه در ترازوی تحقیق»، ص۴۲.</ref>

در منابع تاریخ‌نگاری به جنگ‌های رده پرداخته شده است. قدیمی‌ترین آثاری (مربوط به قرن دوم و سوم هجری) که در این زمینه به صورت مستقل نوشته شده چنین است:

{{ستون}}

کتاب «جنگ‌های ارتداد و بحران جانشینی پیامبر(ص)» اثر علی غلامی دهقی از دیگر کتاب‌ها با محوریت این موضوع، در سال ۱۳۸۱ش منتشر شده است. این کتاب با بررسی منابع [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] به این نتیجه رسیده است که گروهی از شورشیان علیه خلافت ابوبکر در مدینه [[ارتداد|مرتد]] شدند اما گروه زیادی از آنان انگیزه‌های اقتصادی و سیاسی داشتند با این حال [[اسلام]] و احکام آن را قبول داشتند، ابوبکر همه این گروه‌‎ها را به جرم ارتداد سرکوب کرد. [[مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی]] این کتاب را منتشر کرده است.{{مدرک}}

{{پانوشت}}

{{پایان}}

{{پایان}}

{{رویدادهای مهم قرن اول هجری}}