۱۷٬۱۳۹
ویرایش
شهادت امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(− رده:مقالههای جدید (هاتکت)) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:ضربت خوردن.jpg|بندانگشتی|250x250px|نقاشی ضربت‌خوردن علی(ع)، اثر یوسف عبدی‌نژاد]]'''شهادت امام علی(ع)''' در ۲۱ رمضان سال [[سال ۴۰ هجری قمری|۴۰ق]]، از رویدادهای قرن اول قمری که بر وضعیت [[شیعه|شیعیان]] تأثیرات زیادی داشت. شهادت علی(ع) سبب آغاز قتل و آزار شیعیان و موجب فروپاشی سپاهیان امام علی(ع) گشت. با شهادت امام، گوناگونی گرایش‌ها، اختلاف نظرها و کینه‌ها میان مردم کوفه نمایان گردید. برخی [[فهرست اصحاب امام علی(ع)|یاران علی(ع)]]، سپاه کوفه را پس از شهادت امام به گله‌ای تشبیه کردند که چوپان خود را از دست داده و گرگ‌ها از هر سو آنها را می‌ربایند. | |||
[[پرونده:ضربت خوردن.jpg|بندانگشتی|250x250px|نقاشی ضربت‌خوردن علی(ع)، اثر یوسف عبدی‌نژاد]]'''شهادت امام علی(ع)''' در | |||
گروهی از [[خوارج]] پس از [[حج|مراسم حج]] جمع شده و از شرایط [[مسلمان|مسلمانان]] گلایه داشتند. در نهایت سه نفر عهد بستند که [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]]، [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] و [[عمرو بن عاص سهمی|عمرو بن عاص]] را بکشند. [[ابن‌ملجم مرادی|ابن‌ملجم]] تعهد کرد که علی(ع) را بکشد. امام علی(ع) در [[شب ضربت‌خوردن امام علی(ع)|شب ۱۹ رمضان]] میهمان دخترش [[ام‌کلثوم دختر امام علی(ع)|ام کلثوم]] بود و روایات نشان از وضعیت خاص روحی آن حضرت در آن شب دارد. علی(ع) پیش از [[طلوع فجر|اذان صبح]] به مسجد رفت. افراد خوابیده در مسجد از جمله ابن‌ملجم را برای [[نماز]] بیدار کرد و در [[محراب]] به [[نماز]] ایستاد. ابن‌ملجم در زمان [[سجده]] یا بلند شدن از سجده ضربه‌ای با شمشیر به سر امام زد. امام را به خانه بردند و طبیب ماهری به نام أثیر بن عمرو امام را معاینه کرد. اثیر از [[تابعین|تابعان]] بود و پس از فهم اینکه ضربه به مغز رسیده، به امام گفت که [[وصیت]] کند؛ زیرا زمان زیادی زنده نخواهد ماند. امام پیش از [[شهادت]] دفعات طولانی از هوش می‌رفت. نماز خود را نشسته خواند و وصیت‌هایی خطاب به فرزندانش داشت. | گروهی از [[خوارج]] پس از [[حج|مراسم حج]] جمع شده و از شرایط [[مسلمان|مسلمانان]] گلایه داشتند. در نهایت سه نفر عهد بستند که [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]]، [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]] و [[عمرو بن عاص سهمی|عمرو بن عاص]] را بکشند. [[ابن‌ملجم مرادی|ابن‌ملجم]] تعهد کرد که علی(ع) را بکشد. امام علی(ع) در [[شب ضربت‌خوردن امام علی(ع)|شب ۱۹ رمضان]] میهمان دخترش [[ام‌کلثوم دختر امام علی(ع)|ام کلثوم]] بود و روایات نشان از وضعیت خاص روحی آن حضرت در آن شب دارد. علی(ع) پیش از [[طلوع فجر|اذان صبح]] به مسجد رفت. افراد خوابیده در مسجد از جمله ابن‌ملجم را برای [[نماز]] بیدار کرد و در [[محراب]] به [[نماز]] ایستاد. ابن‌ملجم در زمان [[سجده]] یا بلند شدن از سجده ضربه‌ای با شمشیر به سر امام زد. امام را به خانه بردند و طبیب ماهری به نام أثیر بن عمرو امام را معاینه کرد. اثیر از [[تابعین|تابعان]] بود و پس از فهم اینکه ضربه به مغز رسیده، به امام گفت که [[وصیت]] کند؛ زیرا زمان زیادی زنده نخواهد ماند. امام پیش از [[شهادت]] دفعات طولانی از هوش می‌رفت. نماز خود را نشسته خواند و وصیت‌هایی خطاب به فرزندانش داشت. | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۰: | ||
امام علی(ع) در حال آماده ساختن سپاهی برای حرکت به سمت شام و جنگ با معاویه بود که مورد ضربت [[ابن‌ملجم مرادی|ابن‌ملجم]] قرار گرفت.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۰.</ref> شهادت امام علی(ع) گسستی میان سپاه کوفه فراهم آورد به نحوی که [[نوف بکالی]] از [[فهرست اصحاب امام علی(ع)|یاران علی(ع)]] نقل می‌کند که سپاهیان در حال آماده شدن برای حرکت به سمت شام بودند که علی(ع) مورد ضربت ابن‌ملجم قرار گرفت و سپاهیان به [[کوفه]] بازگشتند. نوف اوضاع آن دوره سپاه امام علی(ع) را به گله‌ای تشبیه کرده که چوپان خود را از دست داده و گرگ‌ها از هر سو آنها را می‌ربایند.<ref>نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، ص۲۶۴.</ref> | امام علی(ع) در حال آماده ساختن سپاهی برای حرکت به سمت شام و جنگ با معاویه بود که مورد ضربت [[ابن‌ملجم مرادی|ابن‌ملجم]] قرار گرفت.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۰.</ref> شهادت امام علی(ع) گسستی میان سپاه کوفه فراهم آورد به نحوی که [[نوف بکالی]] از [[فهرست اصحاب امام علی(ع)|یاران علی(ع)]] نقل می‌کند که سپاهیان در حال آماده شدن برای حرکت به سمت شام بودند که علی(ع) مورد ضربت ابن‌ملجم قرار گرفت و سپاهیان به [[کوفه]] بازگشتند. نوف اوضاع آن دوره سپاه امام علی(ع) را به گله‌ای تشبیه کرده که چوپان خود را از دست داده و گرگ‌ها از هر سو آنها را می‌ربایند.<ref>نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، ص۲۶۴.</ref> | ||
پس از شهادت امام علی(ع) مردم کوفه با [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] بیعت کردند. اما به گفته برخی از محققان، واقعیت کوفه چیزی جز گوناگونی گرایش‌ها، اختلاف‌نظرها و آشکارشدن کینه‌ها میان مردم نبود. به همین جهت سپاه امام حسن(ع) توانایی مقاومت در برابر سپاه شام را نداشت.<ref>نصیری رضی، تاریخ تحلیلی صدر اسلام، ۱۳۸۴ش، ص۱۹۱.</ref> [[جعفر سبحانی|آیت‌الله سبحانی]] تاریخ‌پژوه شیعه معتقد است که شهادت امام علی(ع) ضربه سختی بر پیکره جامعه اسلامی بوده و سبب آغاز قتل و تعرض و آزار شیعیان توسط دشمنان گردید.<ref>سبحانی، الشیعه فی موکب التاریخ، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۲۲.</ref> با شهادت امام و پس از دوره‌ی کوتاه [[حکومت امام حسن(ع)]]، دوران [[بنی‌امیه]] که دشوارترین زمان برای شیعیان بود، آغاز گردید.<ref>نصیری رضی، تاریخ تحلیلی صدر اسلام، ۱۳۸۴ش، ص۱۳۵.</ref> اوضاع شیعیان با قدرت گرفتن معاویه به شدت سخت شد؛ [[ابن‌ابی‌الحدید|ابن‌ابی‌الحدید]] نقل می‌کند که شیعیان هرجا بودند یا به قتل می‌رسیدند، یا دست و پایشان بریده می‌شد، یا اموالشان به غارت می‌رفت و زندانی می‌شدند.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۴۳.</ref> | |||
شیعیان به‌جهت شهادت امام علی(ع) در [[شب بیست و یکم رمضان|شب بیست و یکم ماه رمضان]]، که احتمال دارد [[شب قدر]] باشد،<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۳۸۱.</ref> [[سوگواری|عزاداری]] می‌کنند.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۱۹.</ref> در برخی مناطق ایران در شب بیست و یکم تعزیه‌ای به نام تعزیه قنبر و حضرت علی(ع) اجرا می‌شود.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۲۰.</ref> همچنین برخی از شیعیان در این شب [[نذری|نذورات]]، [[افطاری]] و [[سحری]] توزیع می‌کنند.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۲۱.</ref> تکرار یکصد مرتبه ذکر «اللّهمَّ العَن قَتلَة اَميرَالمُومِنين» یعنی خداوندا قاتلین علی(ع) را لعنت کن، از اعمال شب نوزدهم و بیست و یکم ماه رمضان است.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، اسوه، ص۲۲۶.</ref> | شیعیان به‌جهت شهادت امام علی(ع) در [[شب بیست و یکم رمضان|شب بیست و یکم ماه رمضان]]، که احتمال دارد [[شب قدر]] باشد،<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۳۸۱.</ref> [[سوگواری|عزاداری]] می‌کنند.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۱۹.</ref> در برخی مناطق ایران در شب بیست و یکم تعزیه‌ای به نام تعزیه قنبر و حضرت علی(ع) اجرا می‌شود.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۲۰.</ref> همچنین برخی از شیعیان در این شب [[نذری|نذورات]]، [[افطاری]] و [[سحری]] توزیع می‌کنند.<ref>مجیدی خامنه، «شب‌های قدر در ایران»، ص۲۱.</ref> تکرار یکصد مرتبه ذکر «اللّهمَّ العَن قَتلَة اَميرَالمُومِنين» یعنی خداوندا قاتلین علی(ع) را لعنت کن، از اعمال شب نوزدهم و بیست و یکم ماه رمضان است.<ref>قمی، مفاتیح الجنان، اسوه، ص۲۲۶.</ref> | ||
== آیا امام علی از شهادت خود خبر داشت؟ == | == آیا امام علی از شهادت خود خبر داشت؟ == | ||
{{اصلی|علم ائمه به شهادت خود}} | {{اصلی|علم ائمه به شهادت خود}} | ||
بنا بر برخی روایات، امام علی از جزئیات شهادت خود مانند زمان، قاتل و چگونگی آن خبر داشته است.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۵۹.</ref> به گفته [[شیخ مفید]] روایات در این باره متواتر است.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۱۹.</ref> | بنا بر برخی روایات، امام علی از جزئیات شهادت خود مانند زمان، قاتل و چگونگی آن خبر داشته است.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۵۹.</ref> در [[الکافی (کتاب)|کتاب الکافی]] از [[کتب اربعه|کتب اربعه شیعه]] بخشی با این عنوان وجود دارد که ائمه می‌دانند در چه زمانی می‌میرند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۵۸-۲۶۰.</ref> شیخ مفید، [[علامه حلی]] و [[سید مرتضی]] نیز در آثار خود از این مسئله سخن گفته‌اند.<ref> نگاه کنید به ربانی گلپایگانی و رحمانی‌زاده، «علم امام به شهادت و شبهه ناسازگاری آن با عصمت»، ص۱۰۵.</ref> به گفته [[شیخ مفید]] (درگذشت: ۴۱۳ق) متکلم شیعه، روایات در این باره متواتر است.<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۱۹.</ref> او در پاسخ به این مسئله که اگر ائمه و از جمله امام علی به زمان شهادت خود علم داشته‌اند چرا از جان خود محافظت نکرده‌اند دو احتمال مطرح کرده است: | ||
* شاید علم آنها به زمان و مکان شهادت و نیز قاتلشان تفصیلی نبوده است. | |||
* برفرض که ائمه جزئیات شهادت خود را می‌دانستند شاید تکلیف آنها صبر بوده است.<ref>شیخ مفید، المسائل العکبریه، ۱۴۱۳ق، ص۶۹-۷۲.</ref> | |||
[[سید مرتضی]] (درگذشت: ۴۳۶ق) دیگر متکلم شیعه نیز گفته است که امام علی به چگونگی شهادت و قاتل خود علم داشته اما زمان شهادت را نمی‌دانسته است و الا می‌بایست قتل را از خود دور کند.<ref>سید مرتضی، رسائل الشریف المرتضی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۱۳۱.</ref> | |||
نویسنده مقاله «علم امام به شهادت و شبهه ناسازگاری آن با عصمت»، پس از بررسی روایات و دیدگاه‌‌های مختلف، به این نتیجه رسیده است در مواردی که ائمه تن به شهادت داده با حکم وجوب حفظ نفس مخالفت نکرده تا با [[عصمت امامان|عصمت آنها]] ناسازگار باشد چرا که علم آنها از طریق متعارف نبوده و چنین علمی ممکن است تکلیف‌آور نباشد و برفرض که تکلیف‌آور هم باشد شاید ائمه در راستای سعادت جامعه و...، تکلیف ویژه‌ای داشته و به آن عمل کرده‌اند.<ref>ربانی گلپایگانی و رحمانی‌زاده، «علم امام به شهادت و شبهه ناسازگاری آن با عصمت»، ص۱۱۱.</ref> | نویسنده مقاله «علم امام به شهادت و شبهه ناسازگاری آن با عصمت»، پس از بررسی روایات و دیدگاه‌‌های مختلف، به این نتیجه رسیده است در مواردی که ائمه تن به شهادت داده با حکم وجوب حفظ نفس مخالفت نکرده تا با [[عصمت امامان|عصمت آنها]] ناسازگار باشد چرا که علم آنها از طریق متعارف نبوده و چنین علمی ممکن است تکلیف‌آور نباشد و برفرض که تکلیف‌آور هم باشد شاید ائمه در راستای سعادت جامعه و...، تکلیف ویژه‌ای داشته و به آن عمل کرده‌اند.<ref>ربانی گلپایگانی و رحمانی‌زاده، «علم امام به شهادت و شبهه ناسازگاری آن با عصمت»، ص۱۱۱.</ref> از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] نیز نقل شده است که امام علی در شب نوزدهم تسلیم‌شدن به [[قضا و قدر|تقدیر الهی]] را پذیرفت.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۵۹.</ref> | ||
از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] نقل شده است که امام علی در شب نوزدهم تسلیم‌شدن به [[قضا و قدر|تقدیر الهی]] را پذیرفت.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۵۹ | |||
==نقش قطام در شهادت امام علی(ع)== | ==نقش قطام در شهادت امام علی(ع)== | ||
بنا به گزارش‌های تاریخی، [[قطام بنت شجنة بن عدی|قطام بن شجنه]] در شهادت امام علی(ع) نقش داشت. او در پاسخ خواستگاری ابن‌ملجم، [[مهریه]] خود را هزار درهم، یک کنیز، یک غلام و کشتن علی(ع) قرار داد.<ref> شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص ۱۸ـ ۱۹</ref> ابن‌ملجم با پذیرفتن این شرایط با قطام ازدواج کرد.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۰.</ref> پدر<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۸.</ref> و برادران قطام<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۰.</ref> در [[جنگ نهروان]] کشته شده بودند. | |||
در [[حج|مراسم حج]] به [[سال ۳۹ هجری قمری|سال ۳۹ هجری]] میان کارگزار امام علی(ع) و کارگزار معاویه اختلافی پدید آمد. پس از مراسم حج گروهی از [[خوارج]] در [[مکه]] جمع شدند و گفتند که اینان [[کعبه|حرمت کعبه]] را نگه نداشته‌اند.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۹.</ref> آنان از شرایط مسلمانان گلایه داشتند و کشته‌شدگان خود را در [[جنگ نهروان]] یاد کردند.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۱۱۳.</ref> در نهایت سه نفر عهد بستند که علی(ع)، معاویه و [[عمرو بن عاص سهمی|عمرو بن عاص]] را بکشند. [[ابن‌ملجم مرادی|ابن‌ملجم مرادی]] تعهد کرد که علی(ع) را بکشد.<ref>ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۰۷.</ref> ابن‌ملجم بیستم [[شعبان]] سال [[سال ۴۰ هجری قمری|۴۰ هجری]] وارد کوفه شد.<ref> یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت، ج۲، ص۲۱۲.</ref> و در آنجا با [[قطام بنت شجنة بن عدی|قطام]] آشنا شد.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۸.</ref> | |||
== ضربت‌خوردن امام علی(ع) == | == ضربت‌خوردن امام علی(ع) == | ||
[[پرونده:Shahadat emam ali.jpg|250px|بندانگشتی|تابلوی شهادت امام علی(ع) اثر احسان افشار]] | [[پرونده:Shahadat emam ali.jpg|250px|بندانگشتی|تابلوی شهادت امام علی(ع) اثر احسان افشار]] | ||
[[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در شب [[۱۹ رمضان]] برای افطار میهمان دخترش [[ام‌کلثوم دختر امام علی(ع)|ام کلثوم]] بود.<ref>حسینی مطلق، شهید تنها، ۱۳۸۶ق، ص۱۱۴</ref> [[رسول جعفریان|جعفریان]] مورخ شیعه نقل می‌کند که روایات فراوانی از طریق [[اهل‌بیت(ع)]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نقل شده که وضعیت خاص روحی امام در شب ضربت‌خوردن را نشان می‌دهد.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۱.</ref> بنابر نقل ابن‌اثیر مورخ اهل‌سنت در [[کتاب الکامل]]<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۸۸.</ref> و روایتی از [[الکافی (کتاب)|کتاب کافی]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۵۹.</ref> در شب ضربت خوردن هنگامی که امام از خانه بیرون می‌آمد غازها به جلوی او آمدند و وقتی آنها را راندند امام گفت آنها را رها کنید که نوحه می‌کنند. [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] این روایت کافی را ضعیف دانسته است.<ref>مجلسی، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۱۲۲.</ref> | [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] در شب [[۱۹ رمضان]] برای افطار میهمان دخترش [[ام‌کلثوم دختر امام علی(ع)|ام کلثوم]] بود.<ref>حسینی مطلق، شهید تنها، ۱۳۸۶ق، ص۱۱۴</ref> [[رسول جعفریان|جعفریان]] مورخ شیعه نقل می‌کند که روایات فراوانی از طریق [[اهل‌بیت(ع)]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نقل شده که وضعیت خاص روحی امام در شب ضربت‌خوردن را نشان می‌دهد.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۱۱۱.</ref> بنابر نقل ابن‌اثیر مورخ اهل‌سنت در [[کتاب الکامل]]<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۳۸۸.</ref> و روایتی از [[الکافی (کتاب)|کتاب کافی]]<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۵۹.</ref> در شب ضربت خوردن هنگامی که امام از خانه بیرون می‌آمد غازها به جلوی او آمدند و وقتی آنها را راندند امام گفت آنها را رها کنید که نوحه می‌کنند. [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] این روایت کافی را ضعیف دانسته است.<ref>مجلسی، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۱۲۲.</ref> | ||
| خط ۴۰: | خط ۳۷: | ||
{{نوشتار اصلی| فزت و رب الکعبه}} | {{نوشتار اصلی| فزت و رب الکعبه}} | ||
بنا به گزارش [[ابن‌قتیبه دینوری]] مورخ [[قرن سوم هجری قمری|قرن سوم]]، امام علی(ع) پس از ضربت خوردن تعبیر «فُزْتُ وَ رَبِّ الْکَعْبَه؛ به پروردگار کعبه سوگند، رستگار شدم» را بر زبان آورد.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۰.</ref> عالمانی از شیعه مانند [[سید رضی]]،<ref>سید رضی، خصائص الأئمة، ۱۴۰۶ق، ص۶۳.</ref> [[ابن‌شهر آشوب]]<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۱۱۹.</ref> و از اهل سنت مانند ابن‌اثیر<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۱۸.</ref> و بلاذری<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۴۸۸.</ref> این سخن را نقل کرده‌اند. | بنا به گزارش [[ابن‌قتیبه دینوری]] مورخ [[قرن سوم هجری قمری|قرن سوم]]، امام علی(ع) پس از ضربت خوردن تعبیر «فُزْتُ وَ رَبِّ الْکَعْبَه؛ به پروردگار کعبه سوگند، رستگار شدم» را بر زبان آورد.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۰.</ref> عالمانی از شیعه مانند [[سید رضی]]،<ref>سید رضی، خصائص الأئمة، ۱۴۰۶ق، ص۶۳.</ref> [[ابن‌شهر آشوب]]<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۱۱۹.</ref> و از اهل سنت مانند ابن‌اثیر<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۶۱۸.</ref> و بلاذری<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۴۸۸.</ref> این سخن را نقل کرده‌اند. | ||
به گفته [[ابن‌ابی‌الحدید]]، پس از ضربت خوردن امام، طبیبان کوفه را برای معاینه امام گرد آوردند.<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۶، ص۱۱۹.</ref> اثیر بن عمرو پس از بررسی زخم سر امام، به این نتیجه رسید که ضربه به مغز رسیده از این‌رو به امام گفت که [[وصیت]] کند؛ زیرا زمان زیادی زنده نخواهد ماند.<ref>مدنی شیرازی، الطراز الأول و الکناز لما علیه من لغة العرب المعول، ۱۳۸۴ش، ج۷، ص۱۴.</ref> | |||
==وصایای امام علی پس از ضربت‌خوردن== | ==وصایای امام علی پس از ضربت‌خوردن== | ||
[[پرونده:تشییع امام علی.jpg|بندانگشتی|نقاشی «وداع غریب» با موضوع تشییع امام علی(ع) اثر [[علی بحرینی]]]] | [[پرونده:تشییع امام علی.jpg|بندانگشتی|نقاشی «وداع غریب» با موضوع تشییع امام علی(ع) اثر [[علی بحرینی]]]] | ||
از امام علی در فاصله ضربت‌خوردن تا شهادت سخنان و وصایایی نقل شده است. امام علی(ع) پس از ضربت خوردن تا زمان شهادت دفعات طولانی از هوش می‌رفت.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۹.</ref> نماز خود را نشسته خواند و وصیت‌هایی خطاب به فرزندانش داشت.<ref> مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۹۰.</ref> وصیتی مخصوص نیز خطاب به [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین]] داشت که در [[نهج البلاغه]] نقل شده است.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، ص۴۲۱ - ۴۲۲.</ref> امام در این دوران سخنانی پیرامون [[مرگ]] نیز گفت.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۴۹، ص۲۰۷.</ref> امام علی(ع) در [[۲۱ رمضان]] سال ۴۰ هجری به [[شهادت]] رسید.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۹.</ref> برخی منابع تاریخ‌های دیگری را برای شهادت وی ذکر کرده‌اند.<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۶۴۵.</ref> | |||
امام پس از ضربت خوردن تا شهادت دفعات طولانی از هوش می‌رفت.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۸۹.</ref> نماز خود را نشسته خواند و وصیت‌هایی خطاب به فرزندانش داشت.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۱۰ق، ج۴۲، ص۲۹۰.</ref> وصیتی مخصوص نیز خطاب به [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین]] داشت که در [[نهج البلاغه]] نقل شده است.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، ص۴۲۱ - ۴۲۲.</ref> امام در این دوران سخنانی پیرامون [[مرگ]] نیز گفت.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۴۹، ص۲۰۷.</ref> امام علی(ع) در [[۲۱ رمضان]] سال ۴۰ هجری به [[شهادت]] رسید.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۹.</ref> برخی منابع تاریخ‌های دیگری را برای شهادت وی ذکر کرده‌اند.<ref>ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۶۴۵.</ref> | |||
== قصاص | === وصیت درباره قصاص ابن‌ملجم === | ||
امام علی(ع) وصیت کرد تنها یک ضربه بر ابن‌ملجم بزنند.<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، بورسعید، ج۵، ص۲۳۳.</ref> اگر در اثر ضربه کشته شد بدنش را [[مثله]] نکنند.<ref> نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق، ص۴۲۲.</ref> براساس برخی منابع امام به غذا و آب دادن و رفتار صحیح با ابن‌ملجم دستور داده است.<ref> فتال نیشابوری، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۳۷.</ref> امام حسن، ابن‌ملجم را قصاص کرد.<ref> خزاز رازی، کفایة الأثر، ۱۴۰۱ق، ص۱۶۲.</ref> در برخی منابع نقل شده که جنازه ابن‌ملجم توسط مردم سوزانده شد.<ref> ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۳۰.</ref> برخی نقل‌ها نیز به مثله‌کردن ابن‌ملجم اشاره داشته‌اند.<ref>ابن‌قتیبه، الإمامة و السیاسة، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۸۱.</ref> | |||
{{جعبه نقل قول| | {{جعبه نقل قول| | ||
{{شعر۲| | {{شعر۲| | ||