confirmed، templateeditor
۱۱٬۹۰۰
ویرایش
کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
ویکی سازی
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (ویرایش خودکار: اصلاح برچسب‌های نادرست (اشتباه‌یاب)) برچسب: واگردانی دستی |
(ویکی سازی) |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
طبق دیدگاهی دیگر، برای اینکه تاریخ پیدایش علم کلام مشخص شود، ابتدا باید منظور از علم کلام را روشن کرد.<ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی بر علم کلام، ۱۳۸۷ش، ص۱۰۹.</ref> اگر مقصود از علم کلام، گفتگو درباره عقاید دینی باشد، تاریخ پیدایش آن، هم‌زمان با تاریخ ظهور [[اسلام]] است؛ زیرا این مباحث در [[قرآن]] و [[حدیث|روایات]] و در بحث‌های [[پیامبر(ص)]] با بت‌پرستان و [[اهل کتاب]] درباره [[توحید]]، [[نبوت]] و [[معاد]] جریان داشته است. <ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی بر علم کلام، ۱۳۸۷ش، ص۱۰۹؛ همچنین نگاه کنید به مطهری، مجموعه آثار، ج۳، ص۵۹.</ref> | طبق دیدگاهی دیگر، برای اینکه تاریخ پیدایش علم کلام مشخص شود، ابتدا باید منظور از علم کلام را روشن کرد.<ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی بر علم کلام، ۱۳۸۷ش، ص۱۰۹.</ref> اگر مقصود از علم کلام، گفتگو درباره عقاید دینی باشد، تاریخ پیدایش آن، هم‌زمان با تاریخ ظهور [[اسلام]] است؛ زیرا این مباحث در [[قرآن]] و [[حدیث|روایات]] و در بحث‌های [[پیامبر(ص)]] با بت‌پرستان و [[اهل کتاب]] درباره [[توحید]]، [[نبوت]] و [[معاد]] جریان داشته است. <ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی بر علم کلام، ۱۳۸۷ش، ص۱۰۹؛ همچنین نگاه کنید به مطهری، مجموعه آثار، ج۳، ص۵۹.</ref> | ||
اما اگر منظور، مباحثه‌های کلامی میان خود مسلمانان و پیدایش فرقه‌های دینی و کلامی است، تاریخ پیدایش آن، پس از | اما اگر منظور، مباحثه‌های کلامی میان خود مسلمانان و پیدایش فرقه‌های دینی و کلامی است، تاریخ پیدایش آن، پس از [[رحلت پیامبر(ص)]] است. از مهم‌ترین اختلافات در آن زمان، اختلاف بر سر مسئله [[خلافت|امامت و خلافت]] و [[قضا و قدر]] و [[اسما و صفات|صفات خداوند]] و [[ماجرای حکمیت|ماجرای حَکَمیَت]] بود که به‌دنبال این اختلافات، فرقه‌های [[قدریه|قَدَریه]]، [[مشبهه|مشبِّهه]]، [[خوارج]] و دیگران به‌وجود آمدند.<ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی بر علم کلام، ۱۳۸۷ش، ص۱۰۹ـ۱۱۰.</ref> اگر هم منظور از کلام، ظهور مذاهب کلامیِ دارای اصول و قواعد تعریف‌شده و روش معین کلامی است، تاریخ پیدایش آن به آغاز [[سده دوم هجری|قرن دوم هجری]] باز می‌گردد. <ref>ربانی گلپایگانی، درآمدی بر علم کلام، ۱۳۸۷ش، ص۱۱۰.</ref> | ||
===عوامل پیدایش و گسترش=== | ===عوامل پیدایش و گسترش=== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
'''۱. آموزه‌های قرآنی و روایی و نیاز مردم:''' نخستین عامل پیدایش علم کلام، آموزه‌های [[قرآن|قرآنی]] و [[حدیث|روایی]] و نیاز مردم برای فهم این آموزه‌ها بیان شده است.<ref>نگاه کنید به کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۴۸.</ref> قرآن به آموزه‌های اعتقادی توجه ویژه نشان داده و [[ایمان]] به آنها را لازم خوانده است. <ref> مثل آیه ۱۳۶ و ۱۶۲ سوره نساء، آیه ۱۵ سوره حجرات، آیه ۱۷۷ سوره بقره، آیه ۱۱۱ سوره مائده، آیه ۱۵۸ سوره اعراف.</ref> بنابراین دانشمندان اسلامی برای فهم این آموزه‌ها علم کلام را پایه‌ریزی کردند.<ref>کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۴۸.</ref> {{یاد|گفتنی است در زمان [[پیامبر(ص)]]، غیرمسلمانان نیز پرسش‌های کلامی مطرح می‌کردند و قصد آنان گاه برای آگاهی از دین اسلام و گاه برای امتحان‌کردن پیامبر(ص) بود. بخشی از مباحثه‌های پیامبر(ص) با [[مشرکان|بت‌پرستان]] و [[اهل کتاب]] درباره [[توحید]]، [[نبوت]] و [[معاد]]، در قرآن و کتاب‌های تاریخی آمده است (نگاه کنید به ربانی گلپایگانی، درآمدی بر علم کلام، ۱۳۸۷ش، ص۱۱۰).}} | '''۱. آموزه‌های قرآنی و روایی و نیاز مردم:''' نخستین عامل پیدایش علم کلام، آموزه‌های [[قرآن|قرآنی]] و [[حدیث|روایی]] و نیاز مردم برای فهم این آموزه‌ها بیان شده است.<ref>نگاه کنید به کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۴۸.</ref> قرآن به آموزه‌های اعتقادی توجه ویژه نشان داده و [[ایمان]] به آنها را لازم خوانده است. <ref> مثل آیه ۱۳۶ و ۱۶۲ سوره نساء، آیه ۱۵ سوره حجرات، آیه ۱۷۷ سوره بقره، آیه ۱۱۱ سوره مائده، آیه ۱۵۸ سوره اعراف.</ref> بنابراین دانشمندان اسلامی برای فهم این آموزه‌ها علم کلام را پایه‌ریزی کردند.<ref>کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۴۸.</ref> {{یاد|گفتنی است در زمان [[پیامبر(ص)]]، غیرمسلمانان نیز پرسش‌های کلامی مطرح می‌کردند و قصد آنان گاه برای آگاهی از دین اسلام و گاه برای امتحان‌کردن پیامبر(ص) بود. بخشی از مباحثه‌های پیامبر(ص) با [[مشرکان|بت‌پرستان]] و [[اهل کتاب]] درباره [[توحید]]، [[نبوت]] و [[معاد]]، در قرآن و کتاب‌های تاریخی آمده است (نگاه کنید به ربانی گلپایگانی، درآمدی بر علم کلام، ۱۳۸۷ش، ص۱۱۰).}} | ||
'''۲. اختلافات و منازعات سیاسی:''' پاره‌ای از کشمکش‌های سیاسی و اجتماعی موجب شد بحث‌های کلامی رونق بگیرند و کم‌کم علم کلام شکل بگیرد؛ مثل بحث درباره «[[خلافت]] و امامت» بعد از | '''۲. اختلافات و منازعات سیاسی:''' پاره‌ای از کشمکش‌های سیاسی و اجتماعی موجب شد بحث‌های کلامی رونق بگیرند و کم‌کم علم کلام شکل بگیرد؛ مثل بحث درباره «[[خلافت]] و امامت» بعد از [[رحلت پیامبر(ص)]]، مسئله «[[ایمان]] و ارتکاب [[گناهان کبیره|گناه کبیره]]» و «[[ماجرای حکمیت|حَکَمیَت]]» که خوارج مطرح کردند، یا مسئله «[[جبر و اختیار]]» که [[بنی‌امیه|امویان]] برای توجیه قدرت خویش پیش کشیدند.<ref>کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۴۹.</ref> | ||
'''۳. درآمیختن مسلمانان با غیرمسلمانان:''' هنگامی که [[اسلام|مسلمانان]] با غیرمسلمانان مثل [[ایران|ایرانیان]] و رومیان و [[مصر|مصریان]] ارتباط پیدا کردند، اختلاف عقاید اسلامی با عقاید دیگر ملت‌ها آشکار شد و تعارض میان آنان آغاز گردید. مسلمانان برای دفاع از آموزه‌های اساسی [[اسلام]]، بحث‌های کلامی را پیش کشیدند و به آنها رونق دادند؛ بنابراین دانش کلام گسترش یافت.<ref>شبلی، تاریخ علم کلام، ۱۳۲۸ش، ص۸.</ref> | '''۳. درآمیختن مسلمانان با غیرمسلمانان:''' هنگامی که [[اسلام|مسلمانان]] با غیرمسلمانان مثل [[ایران|ایرانیان]] و رومیان و [[مصر|مصریان]] ارتباط پیدا کردند، اختلاف عقاید اسلامی با عقاید دیگر ملت‌ها آشکار شد و تعارض میان آنان آغاز گردید. مسلمانان برای دفاع از آموزه‌های اساسی [[اسلام]]، بحث‌های کلامی را پیش کشیدند و به آنها رونق دادند؛ بنابراین دانش کلام گسترش یافت.<ref>شبلی، تاریخ علم کلام، ۱۳۲۸ش، ص۸.</ref> | ||