آیه ۵۶ سوره مائده: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیه ۵۶ سوره مائده''' به پیروزی کسانی اشاره دارد که ولایت خدا و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] و مؤمنان را بپذیرند و ولایت‌پذیری را از ویژگی‌های [[حزب‌الله]] معرفی کرده است. این آیه در [[مدینه]] نازل شده و به عقیده مفسران تکمیل کننده [[آیه ولایت|آیه ۵۵ سوره مائده]] است.  

مفسران شیعه و برخی از [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] معتقدند که آیات ۵۶ و ۵۵ سوره مائده هر دو در شأن [[امام علی علیه‌السلام|علی بن ابی‌طالب(ع)]] است. در معنای «وَلیّ» بین مفسران شیعه و اهل‌سنت اختلاف است؛ اهل‌سنت «ولیّ» را به معنای دوستی و نصرت معنا می‌کنند. مفسران شیعه بر این باورند که، با توجه به شأن نزول و سیاق آیه که در مورد پیروزی حزب‌الله است، «ولیّ» به معنای سرپرست و صاحب‌اختیار است.

آیه ۵۶ سوره مائده کسانی را که ولایت خدا و رسول خدا و مومنان خاص را پذیرفته باشند از یاران خدا معرفی کرده و پیروزی آنها قطعی دانسته است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۴۳۳؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۱۰.</ref> این آیه را تکمیل‌کننده مضمون آیه قبل و دنبال‌کننده هدف آن می‌دانند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۴۳۳؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۱۰.</ref> شیعیان با توجه به معنای حزب که گروهی از مردم معنا شده است، [[ولایت]] را در این آیه به معنای سرپرستی و رهبری و تصرف در امور می‌دانند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۴، ۱۳۷۱ش، ص۴۳۳؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۱۰.</ref> همچنین حزب‌الله را جندالله و انصارالله نیز معنا کرده‌اند. در تفسیر [[اطیب البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|اطیب البیان]] مراد از غلبه، رستگاری دنیا و آخرت، بیان شده است.<ref>طیب، اطیب البیان، ۱۳۶۹ش، ج۴، ص۴۰۵.</ref> مفسران اهل‌سنت، ولایت در این آیه را به معنای دوستی و یاری دانسته‌اند.<ref>فخر رازی، تفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۲، ص۳۸۶-۳۸۷؛ بیضاوی، انوار التنزیل و اسرار التأویل، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۵؛ رشید رضا، تفسیر المنار، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲.</ref>

مفسران شیعه و برخی از اهل‌سنت، این آیه را در شأن [[امام علی علیه‌السلام|علی بن ابی‌طالب(ع)]] دانسته‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۱۰؛ فخر رازی، تفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۲، ص۳۸۶-۳۸۷؛ بیضاوی، انوار التنزیل و اسرار التأویل، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۵؛ رشید رضا، تفسیر المنار، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲؛ ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۱۲۷.</ref> در شأن نزول آیه ۵۶ سوره مائده چنین نقل کرده‌اند که پس از نزول [[آیه ولایت|آیه ۵۵ سوره مائده]]، پیامبر به همراه اصحاب به طرف مسجد رفت و پس از آنکه از [[خاتم‌بخشی|انفاق انگشتری به فقیر]]، توسط امام علی(ع) در حال رکوع نماز خبردار شد، تکبیر گفت و آیه ۵۶ سوره مائده را قرائت کرد.<ref>واحدی، اسباب النزول، ۱۴۱۱ق، ص۲۰۲.</ref>

به باور مفسران شیعه و سنی، فعل «یَتَوَلَّی» در آیه ۵۶ سوره مائده از ریشه «وَلَی» مشتق شده و به معنای ولایت‌پذیری است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۱۰؛ فخر رازی، تفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۲، ص۳۸۶-۳۸۷؛ بیضاوی، انوار التنزیل و اسرار التأویل، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۵؛ رشید رضا، تفسیر المنار، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲؛ ابن‌کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۱۲۷.</ref> مفسران شیعه، با رد معنای دوستی و یاری که علمای سنی مطرح کرده‌اند، «وَلیّ» را به معنای سرپرست معنا کرده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۴۳۳؛ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۱۰؛ جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۱ش، ج۲۳، ص۱۵۲؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۸۳.</ref> همچنین بنا بر نقل مفسران شیعه، بر اساس آیه ۵۶ سوره مائده، مؤمنان باید ولایت‌پذیر (به معنای پذیرش سرپرستی)، باشند.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۱ش، ج۲۳، ص۱۵۲؛ جعفری، تفسیر کوثر، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۹۲.</ref> همچنین هر کس به ولایت خدا و مؤمنان خاص یعنی [[امامان شیعه|امامان معصوم(ع)]] درآید حزب‌الله است و چون [[حزب‌الله]] پیروز است او نیز پیروز است.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۹۱ش، ج۲۳، ص۱۵۲؛ جعفری، تفسیر کوثر، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۹۲.</ref> به گفته [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]، تعبیر به حزب‌الله و غلبه، معنای سرپرستی و حکومت را برای ولایت تاکید می‌کند، نه یک دوستی ساده، نصرت و یاری، بلکه در معنی «حزب» یک نوع تشکل و همبستگی و اجتماع برای تأمین اهداف مشترک است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۴۳۳.</ref>  

مفسران شیعه معتقدند آیه ۵۶ سوره مائده، در اثبات جانشینی [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] پس از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۸۹؛ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۱۰.</ref> آنان مصداق «الذین آمنوا» را تنها علی(ع) می‌دانند و فعل جمع را برای تعظیم و احترام قلمداد می‌کنند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۸۹؛ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۱۰.</ref> حسکانی از علمای اهل تسنن، آیه ۵۶ سوره مائده را در مدح و منزلت علی بن ابی‌طالب(ع) دانسته و از [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]] در تفسیر حزب‌الله عبارت «شیعة الله» و «شیعة محمد» و «شیعة علی‌» را نقل کرده است و غالبون را بندگان برتر خداوند و پیروزمندان بر مخالفانشان دانسته است.<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۴۶.</ref>