آیه نفی سبیل: تفاوت میان نسخه‌ها

آیه نفی سبیل، مستند قاعده نفی سبیل است. این قاعده بر هر حکمی که باعث برتری کافر بر مسلمان شود، مقدم است.<ref>جعفری، تفسیر کوثر، ۱۳۷۶ش، ج۲، ص۵۹۵.</ref> قاعده نفی سبیل، در ابواب مختلف فقه کاربرد دارد.<ref>بجنوردی، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۱۸۷.</ref> بر اساس این قاعده، کافر از مسلمان ارث نمی‌برد. فروش برده مسلمان به کافر جایز نیست. جد کافر بر کودک مسلمان ولایت ندارد و ازدواج زن مسلمان با مرد کافر باطل است.<ref>جعفری، تفسیر کوثر، ۱۳۷۶ش، ج۲، ص۵۹۸-۵۹۹.</ref>  

در آیات دیگری همچون آیات [[آیه ۵۱ سوره مائده|۵۱]] و [[آیه ۵۲ سوره مائده|۵۲ سوره مائده]] به نپذیرفتن سلطه و سرپرستی کافران اشاره شده است<ref>سوره مائده، آیه ۵۱-۵۲.</ref> همچنین [[حدیث اعتلا |حدیث اعتلا]] بر برتری [[اسلام]] و نفی برتری دیگران اشاره دارد.<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳۳۴.</ref> برخی با استفاده از این آیه [[شهادت امام حسین(ع)]] را انکار کرده و قائل به عروج امام همانند [[حضرت عیسی(ع)]] شده‌اند. [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] ضمن رد این موضوع، صاحبان این سخن را لعنت کرده و با استدلال‌هایی به آن پاسخ داده‌اند.<ref>قمی مشهدی، تفسیر کنز الدقائق، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۵۶۹؛ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۵۶۵؛ سبزواری، الجدید فی تفسیر القرآن المجید، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۳۷۸.</ref>  

برخی، از برهان عقلی نیز در تأیید آیه نفی سبیل، استفاده کرده‌اند؛ بدین‌گونه که غلبه کافران بر مسلمانان کار قبیحی است و خداوند کار قبیح انجام نمی‌دهد؛ لذا خداوند کفار را بر مسلمانان چیره نخواهد کرد.<ref>ابومسلم اصفهانی، موسوعة تفاسیر المعتزلة، ۲۰۰۹م، ج۳، ص۱۷۶.</ref>

==بازتاب در فقه سیاسی ==

آیه نفی سبیل و قاعده برگرفته از آن، در [[فقه سیاسی]] بازتاب داشته است؛ حکم جهاد با روس توسط علما در زمان [[مظفرالدین شاه]]، بعد از استیلا به برخی از مناطق اسلامی،<ref>زنگنه شهرکی، قاعده نفی سبیل در آرای فقهی و مواضع سیاسی صاحب عروه، ص۱۴۸-۱۹۴؛ جوادی آملی، ولایت فقیه،  ۱۳۷۹ش، ص</ref> [[فتوای تحریم تنباکو]] توسط [[سید محمدحسن شیرازی|میرزای شیرازی]]<ref>کرمانی، تاریخ بیداری مسلمانان، ۱۳۷۱ش، ص۱۱-۱۴؛ جوادی آملی، ولایت فقیه، ۱۳۷۹ش، ص</ref> و [[مخالفت امام خمینی با کاپیتولاسیون|مخالفت امام خمینی با لایحه کاپیتولاسیون]] از این نمونه است.   

برخی با استفاده از این آیه به عدم تسلط حقوقی کافران بر مؤمنان نیز حکم کرده‌اند.<ref>رضایی اصفهانی، تفسیر قرآن مهر، ۱۳۸۷ش، ج۴، ص۳۴۲.</ref> برخی قوانینی مانند کاپیتولاسیون را از مصادیق نقض قاعده نفی سبیل دانسته‌اند و آن را از نظر قرآن فاقد مشروعیت برشمرده‌اند.<ref>خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۱۸۵؛ شکوری، فقه سیاسی اسلام، ۱۳۶۱ش، ج۲، ص۴۲۱.