توهین به مقدسات: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مقاله توصیفی فقهی}}

[[توهین]] به مقدسات، مسخره و اهانت کردن نسبت به هر آن چیزی است که از نظر شرع و اهل آن، احترامش واجب است.<ref>زراعت، شرح قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۴ش، ص۹۸.</ref> در تحقق جرم توهین به مقدسات فرقی بین فرد مسلمان و غیرمسلمان نیست.<ref>هاشمی، ارتداد و آزادی، ۱۳۸۴ش، ص۳۱.</ref> گستره توهین به مقدسات از جهات مختلفی قابل بررسی است؛<ref>سیفی مازندرانی، مبانی الفقه الفعال، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۴۹.</ref> که برخی از مصادیق حدی آن در شمار مسائل [[ضروری دین|ضروری دین]] و [[ضروری مذهب]] قرار دارد.<ref>زراعت، شرح قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۴ش، ص۹۸.</ref> عمومی‌ترین جهات توهین به مقدسات، شامل اشخاص و غیر اشخاص است نظیر: شخصیت‌های اسلامی و غیراسلامی که از نظر اسلام نیز مُحترم هستند؛ همچون [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]]، [[امامان شیعه|ائمه(ع)]]، [[حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها|حضرت خدیجه(س)، ]]<ref>میرمحمد صادقی، جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۴.</ref> [[مریم دختر عمران|حضرت مریم]] و [[هاجر|حضرت هاجر]]؛<ref>میرمحمد صادقی، جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی، ۱۳۸۹ش، ص۱۶۴.</ref> و غیر اشخاص نظیر [[خدا]]، [[قرآن|قرآن کریم]]، [[کعبه]]، [[مسجد|مسجد‌ها]]، قبر پیامبران و ائمه(ع).<ref>آملی، مصباح الهدی فی شرح العروه الوثقی، ۱۳۸۰ق، ج۳، ص۵۴؛ موسوی بجنوردی، القواعد الفقهیة، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۲۵۵.</ref>

در کتاب‌های فقهی جرمی تحت عنوان توهین یا اهانت به مقدسات مورد بررسی قرار نگرفته است؛ اما فقها در ضمن بیان مصادیق آن نظیر [[ساب النبی]]، <ref>خویی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۲.</ref> سب المؤمنین، <ref>شیخ انصاری، کتب المکاسب، تراث الشیخ الأعظم، ج۳، ص۷؛ طباطبایی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۰.</ref> [[ایذاء]]، <ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۴۹؛ محسنی، حدود الشرعیة، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref> [[قذف]]، <ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۴۰۲.</ref> در بخش‌های [[طهارت]]، <ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۱.</ref> [[حج]]، <ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴، ص۱۵۱.</ref> [[مکاسب محرمه]]<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، تراث الشیخ الأعظم، ج۳، ص۷.</ref> و [[حد شرعی|حدود]]، <ref>شهید ثانی، الروضة البهیة، ۱۴۱۰ق، ج۹، ص۱۹۴.</ref> حکم به [[حرام]] بودن اهانت کرده‌اند.<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، تراث الشیخ الأعظم، ج۱، ص۲۵۳؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۴۵۰.</ref> در این ارتباط در کتاب‌های قواعد فقهی نیز عناوینی نظیر «حُرمَة اهانة المحرمات فی‌الدین»<ref>بجنوردی، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۲۰۹.</ref> و «حرمة الاهانة بالشعائر و رُجحان تعظیمها»<ref>حسینی مراغی، العناوین الفقهیه، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۵۵۶، </ref> بیان شده است.

در کتاب‌های روایی نیز، روایاتی در موارد خاصی وارد شده است که از مقدسات دینی به‌حساب می‌آیند و از اهانت به آن‌ها نهی شده است نظیر: اهانت به [[کعبه]] و سبّ رسول خدا(ص)، <ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۶.</ref> همچنین در برخی از روایات نیز ائمه(ع)، پیروان خود را از سبّ و اهانت به اموری که نزد دیگران محترم و مقدس است، منع کرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲و۷؛ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج۸، ص۵۹۰؛ برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۱، ص۹۷.</ref> برخی از مفسران نیز [[آیات الاحکام| احکامی]] را از [[آیه ۱۰۸ سوره انعام]] استفاده کرده‌اند؛ مثل حرمت دشنام دادن به کافران اگر سبب دشنام به [[خدا|خداوند]] شود و نیز حرام بودن اهانت به غیرمسلمانان و مقدساتشان در صورتی که منجر به اهانت به مقدسات مسلمانان شود.<ref>طباطبایی، المیزان، منشورات اسماعیلیان، ج۷، ص۳۱۴؛ الایروانی، دروس تمهیدیة فی تفسیر آیات الأحکام، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۵۹۶.</ref>

برای توهین به مقدسات احکامی ذکر شده است نظیر:

* در حرمت توهین به مقدسات فرقی میان واجبات و محرمات الهی و مستحبات (نظیر: نماز جماعت) وجود ندارد.<ref>سیفی مازندرانی، مبانی الفقه الفعال، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۴۹.</ref>

* به اعتقاد فقها در اهانت به مقدسات [[توبه]] مرتکب پذیرفته نمی‌شود، مگر در مورد شخص کافری که پس از توهین، مسلمان شده باشد.<ref>هاشمی، حقوق بشر و آزادی٬‌های سیاسی، ۱۳۹۷ش، ص۳۱.

* اگر شخصی از روی ناراحتی و عصبانیت و بدون قصد، به مقدسات توهین کند و یا گُمان کند آن چه که می‌گوید یا عملی که انجام می‌دهد اهانت به مقدسات نیست؛ احکام توهین به مقدسات در حقش جاری نمی‌شود.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۶۱۰؛ فاضل هندی، کشف اللثام، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۴۳۶؛ بهجت، استفتائات، ۱۳۸۶ش، ص۱۱۱.</ref>