ابلاغ آیات برائت: تفاوت میان نسخه‌ها

[[آیات برائت]] در پایان سال نهم هجری [[نزول قرآن|نازل]] شد<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۳؛ابن‌هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، ج۲، ص۵۴۵؛ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۷۳.</ref> و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] مأمور شد در [[ذی‌الحجة|ذی‌الحجه]] همان سال هنگام اجتماع [[شرک|مشرکان]] در [[مکه]]، آیات را به آنان ابلاغ کند.<ref> دانشنامه امام علی، ۱۳۸۰ش، ج۸، ص۲۰۹؛ نگاه کنید به: ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ۱۳۹۸، ج۵، ص۳۶ـ۳۷.</ref> درباره چگونگی این ابلاغ در منابع تاریخی و حدیثی شیعه و سنی آمده است چون ده آیه از [[سوره توبه|سوره برائت]] بر پیامبر(ص) نازل شد، پیامبر(ص) [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر بن ابی‌قًحافه]] را فرا خواند و او را فرستاد تا آیات را برای مردم مکه بخواند. سپس پیامبر(ص) [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] را فرا خواند و از او خواست به دنبال ابوبکر برود و هر کجا به او رسید، نوشته را از او بگیرد و آن را به سوی مردم مکه ببرد و بر آنان بخواند. امام علی(ع) در [[جحفه|جُحْفه]] به ابوبکر رسید و نوشته را از او گرفت. ابوبکر به سوی پیامبر(ص) بازگشت و گفت: ای پیامبر خدا آیا در حق من چیزی نازل شده است؟ فرمود: نه اما [[جبرئیل]] نزد من آمد و گفت: [پیام] از جانب تو را جز خودت یا مردی از [خاندان] تو نمی‌رساند.<ref> برای نمونه نگاه کنید به: ابن حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۴۲۷؛ ابن حنبل، فضائل الصحابه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۷۰۳، ح۱۲۰۳؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۳۴۸، ح۸۹۲۹؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، بیروت، ج۱، ص۱۶۸؛ مفید، الامالی، قم، ص۵۶.</ref>  

در کتاب [[الاحتجاج علی اهل اللجاج (کتاب)|الاحتجاج]]<ref>طبرسی، الاحتجاج، نشر المرتضی، ج۱، ص۱۴۴.</ref> اثر [[احمد بن علی طبرسی|طبرسی]] از علمای شیعه و کتاب [[مناقب الامام علی بن ابی‌طالب (کتاب)|مناقب الامام علی بن ابی‌طالب]]<ref>ابن مغازلی، مناقب امیرالمؤمنین، ۱۴۲۴ق، ص۱۷۰.</ref> اثر [[ابن مغازلی]] از علمای [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] آمده است [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] برای اثبات برتری خویش بر دیگر [[صحابه]] و استحقاقش برای [[خلافت]] به این واقعه استدلال کرده است.  

همچنین ابلاغ آیات برائت، در آثار شیعه و سنی جزو [[فضایل امام علی(ع)]] بیان شده است. از آثار شیعه می‌توان به کتاب ''[[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الارشاد]]'' [[شیخ مفید]] (درگذشت ۴۱۳ق)،<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۶۵.</ref> [[کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین (کتاب)|''کشف الیقین'']] اثر [[علامه حلی]] (درگذشت ۷۲۶ق)<ref> حلی، کشف الیقین، ۱۴۱۱ق، ص۱۷۲.</ref> و ''[[مناقب آل ابی‌طالب (کتاب)|مناقب]]'' اثر [[ابن‌شهرآشوب]] (درگذشت ۵۸۸ق)<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، انتشارات علامه، ج۲، ص۱۲۶.</ref> و از میان آثار اهل‌سنت می‌توان به کتاب ''البدایه و النهایه'' ابن‌کثیر<ref>ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، ۱۳۹۸، ج۷، ص۳۵۷.</ref> و ''[[مناقب امیرالمؤمنین (کتاب)|المناقب]]'' اثر [[موفق بن احمد خوارزمی]] (درگذشت ۵۶۸ق)<ref>خوارزمی، المناقب، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۶۵.</ref> اشاره کرد.

برخی از عالمان اهل‌سنت گفته‌اند عزل [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] در این واقعه و اعزام علی(ع)، دلیلی بر برتری امام علی(ع) نیست؛ چراکه سبب این اعزام این است که در بین عرب در آن روزگار چنین مرسوم بوده است که لغو پیمان، به دست کسی که آن را منعقد کرده و یا یکی از خویشاوندان او، باید انجام می‌پذیرفت؛<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۱۱ق، ج۱۵، ص۵۲۳؛ رشید رضا، تفسیر المنار، ۱۹۹۰م، ج۱۰، ص۱۳۹.</ref> اما علمای شیعه بر آن‌اند که مأموریت امام علی(ع) گواه بر مشترک‌بودن رسالت امام علی(ع) و پیامبر(ص) است؛ زیرا این مأموریت فقط برائت‌جستن از [[شرک|مشرکان]] نبود که وظیفه و رسالت همه مؤمنان است، بلکه اعلام و ابلاغ احکام الهی جدید نیز بود.<ref> دانشنامه امام علی، ۱۳۸۰ش، ج۸، ص۲۱۰. همچنین نگاه کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۹، ص۱۶۴ـ۱۶۸.</ref>

* آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام محمد، با تجدید نظر و اضافات ابوالقاسم گرجی، چ۶، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۷۸.

* ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دار بیروت، [بی‌تا] (کتابخانه دیجیتال نور).

* ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، تصحیح: هاشم رسولی و محمدحسین آشتیانی، قم، انتشارات علامه، [بی‌تا].

ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمدحسین شمس‌الدین، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۹ق.

* ابن‌مغازلی، علی بن محمد، مناقب امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب رضی الله عنه، تحقیق: ابوعبدالرحمن ترکی بن عبدالله الوادعی، صنعاء، دار الآثار، چاپ ۱، ۱۴۲۴ق.

* ابن‌هشام، السیرة النبویة، تصحیح: ابراهیم آبیاری، مصطفی سقا، عبدالحفیظ شبلی، بیروت، دار المعرفه، [بی‌تا] (کتابخانه دیجیتال نور).

* ابن حنبل، احمد، مسند، تحقیق: شعیب الارنؤوط، عادل مرشد و دیگران، [بی‌جا]، مؤسسة الرسالة، ۱۴۲۱ق/۲۰۰۱م.

* امینی، عبدالحسین (علامه)، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۸.

* حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، المکتبة العصریه، ۱۴۲۰ق (کتابخانه دیجیتال نور).

* حلی، حسن بن یوسف (علامه حلی)، کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۴۱۱ق.

* خوارزمی، موفق بن احمد، المناقب، تحقیق: شیخ مالک المحمودی، [بی‌جا]، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۱ق.

* دانشنامه امام علی(ع)، زیر نظر علی‌اکبر رشاد، تهران، مرکز نشر آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ ۱، ۱۳۸۰ش.