پرش به محتوا

آیه تطهیر: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۰۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۷ نوامبر ۲۰۲۳
اصلاح لینک‌های سبز
بدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح لینک‌های سبز)
خط ۱۵: خط ۱۵:
| آیات مرتبط=
| آیات مرتبط=
}}
}}
'''آیه تطهیر''' ([[سوره احزاب|احزاب]]: ۳۳) به [[اراده الهی|اراده خداوند]] بر پاکی [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|اهل بیت(ع)]] از پلیدی اشاره دارد. [[کلام امامیه|متکلمان]] و عالمان دینی [[شیعه|شیعی]] برای اثبات [[عصمت امامان|معصوم بودن امامان شیعه(ع)]] به این [[آیه]] استناد نموده‌ و با توجه به الف و لام جنس در «الرِجسَ» (پلیدی)، اهل بیت را از هرگونه پلیدی فکری و عملی همچون [[شرک]]، [[کفر|کُفر]]، [[منافق|نفاق]]، جهل و [[گناه]] بدور می‌دانند.<br>
'''آیه تطهیر''' ([[سوره احزاب|احزاب]]: ۳۳) به [[اراده الهی|اراده خداوند]] بر پاکی [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]] از پلیدی اشاره دارد. [[کلام امامیه|متکلمان]] و عالمان دینی [[شیعه|شیعی]] برای اثبات [[عصمت امامان|معصوم بودن امامان شیعه(ع)]] به این [[آیه]] استناد نموده‌ و با توجه به الف و لام جنس در «الرِجسَ» (پلیدی)، اهل بیت را از هرگونه پلیدی فکری و عملی همچون [[شرک]]، [[کفر|کُفر]]، [[منافق|نفاق]]، جهل و [[گناه]] بدور می‌دانند.<br>
مفسّران درباره مصادیق اهل بیت در این [[آیه]]، اختلاف نظر دارند؛ گروهی مصداق آن را [[پنج‌تن|پنج‌تن آل‌عبا]] دانسته و گروهی آن را شامل همه امامان شیعه می‌دانند، همچنین عده‌ای از اهل سنت معتقدند مصداق آن [[همسران پیامبر(ص)]] بوده و برخی نیز، اشخاصی که [[زکات|زکات دادن]] به آنها [[حرام]] است را مصداق این آیه شمرده‌اند.
مفسّران درباره مصادیق اهل بیت در این [[آیه]]، اختلاف نظر دارند؛ گروهی مصداق آن را [[پنج‌تن|پنج‌تن آل‌عبا]] دانسته و گروهی آن را شامل همه امامان شیعه می‌دانند، همچنین عده‌ای از اهل سنت معتقدند مصداق آن [[همسران پیامبر(ص)]] بوده و برخی نیز، اشخاصی که [[زکات|زکات دادن]] به آنها [[حرام]] است را مصداق این آیه شمرده‌اند.
==متن آیه==
==متن آیه==
خط ۳۴: خط ۳۴:


==شأن نزول==
==شأن نزول==
طبق نقل منابع شیعه و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، این [[آیه]] در خانه [[ام سلمه]]، همسر [[پیامبر(ص)]]، نازل شده<ref>علامه حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۱۷۴؛ ابن حجر، صواعق المحرقه، ۱۳۸۵ق، ص۱۴۴.</ref> و هنگام نزول آن علاوه بر پیامبر(ص) [[علی(ع)]]، [[حضرت فاطمه|فاطمه(س)]]، [[امام حسن|حسن(ع)]] و [[امام حسین|حسین(ع)]] هم حاضر بودند.<ref>محمدی ری‌شهری، اهل بیت(ع) در قرآن و حدیث، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۳۸.</ref> در این هنگام پیامبر(ص) پارچه‌ای خیبری ([[حدیث کساء|کساء]]) بر روی خود، علی(ع)، فاطمه(س) و حَسَنین(ع) کشید و دست‌ها را به سوی آسمان بالا برد و گفت: "خدایا! اهل بیت من این چهار نفرند. اینان را از هر پلیدی پاک گردان". [[ام سلمه]] از پیامبر(ص) پرسید آیا من نیز در شمار اهل بیت(ع) قرار دارم، پیامبر(ص) پاسخ داد تو از [[همسران پیامبر(ص)|همسران رسول خدایی]] و تو (بر راه) خیر هستی.<ref>نگاه کنید به: ترمذی، سنن الترمذی، ۱۴۰۳ق، ج۵، ، ص۶۹۹؛ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۰۳؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۲۲؛ ابن ابی‌حاتم، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۹، ص۳۱۳۳.</ref>
طبق نقل منابع شیعه و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، این [[آیه]] در خانه [[ام‌سلمه (همسر پیامبر)|ام سلمه]]، همسر [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، نازل شده<ref>علامه حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۱۷۴؛ ابن حجر، صواعق المحرقه، ۱۳۸۵ق، ص۱۴۴.</ref> و هنگام نزول آن علاوه بر پیامبر(ص) [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]]، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]]، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن(ع)]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]] هم حاضر بودند.<ref>محمدی ری‌شهری، اهل بیت(ع) در قرآن و حدیث، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۳۸.</ref> در این هنگام پیامبر(ص) پارچه‌ای خیبری ([[حدیث کساء|کساء]]) بر روی خود، علی(ع)، فاطمه(س) و حَسَنین(ع) کشید و دست‌ها را به سوی آسمان بالا برد و گفت: "خدایا! اهل بیت من این چهار نفرند. اینان را از هر پلیدی پاک گردان". [[ام‌سلمه (همسر پیامبر)|ام سلمه]] از پیامبر(ص) پرسید آیا من نیز در شمار اهل بیت(ع) قرار دارم، پیامبر(ص) پاسخ داد تو از [[همسران پیامبر(ص)|همسران رسول خدایی]] و تو (بر راه) خیر هستی.<ref>نگاه کنید به: ترمذی، سنن الترمذی، ۱۴۰۳ق، ج۵، ، ص۶۹۹؛ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۰۳؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۵، ص۲۲؛ ابن ابی‌حاتم، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۹، ص۳۱۳۳.</ref>


==معنای رجس==
==معنای رجس==
لغت‌شناسان رجس را به معنی پلیدی دانسته‌اند.<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۵۲؛ صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۱۰.</ref> به عقیده راغب اصفهانی، گاهی طبع یا عقل انسان، گاهی شرع و گاهی همه این موارد چیزی را پلید می‌دانند.<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن‏، ۱۴۱۲ق، ص۳۴۲.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] معتقد است، پلیدی در انسان، عبارت است از ادراکی نفسانی، که از علاقه قلب به اعتقادی باطل، یا عملی زشت حاصل می‌شود، وقتی می‌گوییم انسان پلید، یعنی انسانی که به خاطر دل‌بستگی به عقاید یا عمل باطل، دلش دچار پلیدی شده است.<ref>طباطبائی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج‏۱۶، ص۳۱۲.</ref>
لغت‌شناسان رجس را به معنی پلیدی دانسته‌اند.<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۵۲؛ صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۱۰.</ref> به عقیده راغب اصفهانی، گاهی طبع یا عقل انسان، گاهی شرع و گاهی همه این موارد چیزی را پلید می‌دانند.<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن‏، ۱۴۱۲ق، ص۳۴۲.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] معتقد است، پلیدی در انسان، عبارت است از ادراکی نفسانی، که از علاقه قلب به اعتقادی باطل، یا عملی زشت حاصل می‌شود، وقتی می‌گوییم انسان پلید، یعنی انسانی که به خاطر دل‌بستگی به عقاید یا عمل باطل، دلش دچار پلیدی شده است.<ref>طباطبائی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج‏۱۶، ص۳۱۲.</ref> در برخی [[حدیث|روایات]]، منظور از رجس [[گناه]] دانسته شده است.<ref>بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۹۵ق، ج۱، ص۱۷۱؛ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۲۰۸.</ref>  
در برخی [[حدیث|روایات]]، منظور از رجس [[گناه]] دانسته شده است.<ref>بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۹۵ق، ج۱، ص۱۷۱؛ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۲۰۸.</ref>  


==دلالت بر عصمت==
==دلالت بر عصمت==
خط ۴۴: خط ۴۳:
درباره چگونگی دلالت آیه تطهیر بر [[عصمت]] اهل‌بیت، گفته می‌شود «الرِجسَ» (پلیدی) همراه با «الف و لام جنس»{{یاد|الف و لام جنس بر سر اسم می‌آید و دو نوع است: ۱. استغراق: این نوع «ال» همه افراد جنس خود را شامل می‌شود به گونه‌ای که می‌توان بجای آن الف و لام از کلمه «کل» استفاده نمود<ref>خویی، محاضرات فی اصول الفقه، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۳۵۶.</ref> مثل الف ولام الانسان در آیه «خُلِقَ الانسانُ ضعیفاً» (انسان ناتوان آفریده شده‌است). مراد از «الانسانُ» همه‌ انسان‌هاست.<ref>زاهدی فر و موسوی شجری، «اختلاف معنایی الف و لام عهد و جنس در تفسیر آیات قرآن کریم»، ص۳۵.</ref>
درباره چگونگی دلالت آیه تطهیر بر [[عصمت]] اهل‌بیت، گفته می‌شود «الرِجسَ» (پلیدی) همراه با «الف و لام جنس»{{یاد|الف و لام جنس بر سر اسم می‌آید و دو نوع است: ۱. استغراق: این نوع «ال» همه افراد جنس خود را شامل می‌شود به گونه‌ای که می‌توان بجای آن الف و لام از کلمه «کل» استفاده نمود<ref>خویی، محاضرات فی اصول الفقه، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۳۵۶.</ref> مثل الف ولام الانسان در آیه «خُلِقَ الانسانُ ضعیفاً» (انسان ناتوان آفریده شده‌است). مراد از «الانسانُ» همه‌ انسان‌هاست.<ref>زاهدی فر و موسوی شجری، «اختلاف معنایی الف و لام عهد و جنس در تفسیر آیات قرآن کریم»، ص۳۵.</ref>


۲. بیان حقیقت: این نوع «ال»، حقیقت و ماهیت جنس را روشن می‌کند و نشانه آن، این است که نمی‌توان بجای آن الف و لام از کلمه «کل» استفاده کرد مانند آیه «وَجَعَلنَا مِنَ ٱلمَآءِ كُلَّ شَيۡءٍ حَيٍّ» (از آب هر چيز زنده‌اى را آفريديم). مراد از «الماء» آب خاصی نیست بلکه جنس و آب، ذاتاً این‌گونه است.<ref>زاهدی فر و موسوی شجری، «اختلاف معنایی الف و لام عهد و جنس در تفسیر آیات قرآن کریم»، ص۳۵.</ref>}} آمده و شامل هرگونه پلیدی فکری و عملی همچون [[شرک]]، [[کفر|کُفر]]، [[منافق|نفاق]]، جهل و [[گناه]] می‌شود.<ref>راضی، سبیل النجاة فی تتمة المراجعات، بیروت، ص۷.</ref> و چنین ازاله و برطرف کردنی، با عصمت الهی منطبق است که انسان را از هر باطلی، چه عقاید و چه اعمال حفظ می‌کند.<ref>طباطبائی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج‏۱۶، ص۲۱۲</ref><br>
۲. بیان حقیقت: این نوع «ال»، حقیقت و ماهیت جنس را روشن می‌کند و نشانه آن، این است که نمی‌توان بجای آن الف و لام از کلمه «کل» استفاده کرد مانند آیه «وَجَعَلنَا مِنَ ٱلمَآءِ كُلَّ شَيۡءٍ حَيٍّ» (از آب هر چيز زنده‌اى را آفريديم). مراد از «الماء» آب خاصی نیست بلکه جنس و آب، ذاتاً این‌گونه است.<ref>زاهدی فر و موسوی شجری، «اختلاف معنایی الف و لام عهد و جنس در تفسیر آیات قرآن کریم»، ص۳۵.</ref>}} آمده و شامل هرگونه پلیدی فکری و عملی همچون [[شرک]]، [[کفر|کُفر]]، [[منافق|نفاق]]، جهل و [[گناه]] می‌شود.<ref>راضی، سبیل النجاة فی تتمة المراجعات، بیروت، ص۷.</ref> و چنین ازاله و برطرف کردنی، با عصمت الهی منطبق است که انسان را از هر باطلی، چه عقاید و چه اعمال حفظ می‌کند.<ref>طباطبائی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج‏۱۶، ص۲۱۲</ref><br>همچنین برخی الفاظ در آیه موجب تأکید موضوع عصمت برای اهل بیت شمرده شده است، از جمله: واژه «إِنَّما» که دلالت بر انحصار داشته و نشان می‌دهد [[اراده الهی]] برای از بین بردن پلیدی، مخصوص اهل‌بیت است. یا واژه «تَطهِیرًا» که مفعول مطلق بوده و تأکیدی دیگر برای [[طهارت]] به شمار می‌رود.<ref>طباطبائی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج‏۱۶، ص۳۰۹.</ref> در برخی [[حدیث|روایات]] نیز، پیامبر(ص) پس از تلاوت آیه تطهیر، فرموده است: «فَأَنَا وَ أَهْلُ بَیْتِی مُطَهَّرُونَ مِنَ الذُّنُوبِ؛ من و اهل بیتم از گناهان پاک هستیم».<ref>کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۳۴۰؛ ابن مردویه اصفهانی، مناقب علی بن ابی‌طالب، دار الحدیث، ج۱، ص۳۰۵.</ref> حضرت علی(ع) هم در [[ماجرای فدک]] با استناد به این آیه منزه بودن [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] از گناه را اثبات نمود.<ref>طبری، کامل بهائی، ۱۳۸۳ش، ص۲۵۶.</ref>
همچنین برخی الفاظ در آیه موجب تأکید موضوع عصمت برای اهل بیت شمرده شده است، از جمله: واژه «إِنَّما» که دلالت بر انحصار داشته و نشان می‌دهد [[اراده الهی]] برای از بین بردن پلیدی، مخصوص اهل‌بیت است. یا واژه «تَطهِیرًا» که مفعول مطلق بوده و تأکیدی دیگر برای [[طهارت]] به شمار می‌رود.<ref>طباطبائی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج‏۱۶، ص۳۰۹.</ref>
در برخی [[حدیث|روایات]] نیز، پیامبر(ص) پس از تلاوت آیه تطهیر، فرموده است: «فَأَنَا وَ أَهْلُ بَیْتِی مُطَهَّرُونَ مِنَ الذُّنُوبِ؛ من و اهل بیتم از گناهان پاک هستیم».<ref>کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ۱۴۱۰ق، ص۳۴۰؛ ابن مردویه اصفهانی، مناقب علی بن ابی‌طالب، دار الحدیث، ج۱، ص۳۰۵.</ref>حضرت علی(ع) هم در [[ماجرای فدک]] با استناد به این آیه منزه بودن [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] از گناه را اثبات نمود.<ref>طبری، کامل بهائی، ۱۳۸۳ش، ص۲۵۶.</ref>


===اراده تکوینی یا تشریعی===
===اراده تکوینی یا تشریعی===
خط ۵۳: خط ۵۰:
==مصداق اهل بیت ==
==مصداق اهل بیت ==
{{همچنین ببینید|اهل البیت علیهم السلام}}
{{همچنین ببینید|اهل البیت علیهم السلام}}
درباره مصادیق [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|
درباره مصادیق اهل بیت در آیه تطهیر، در منابع شیعه و سنی، نظرات مختلفی ارائه شده است:
اهل بیت]] در آیه تطهیر، در منابع شیعه و سنی، نظرات مختلفی ارائه شده است:


'''دیدگاه اول:''' برخی از [[صحابه]]، مراد از اهل بیت را [[علی(ع)]]، [[فاطمه(س)]]، [[حسن(ع)]] و [[حسین(ع)]] دانسته‌اند. [[اَنَس بن مالک]]، [[ابو سعید خدری|ابوسعید خُدْری]]، [[ام سلمه]] و [[عایشه]]، به این نظر معتقد هستند.<ref>ابن عطیه، المحرر الوجیز، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۳۸۴؛ اابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۶، ص۳۶۵۰۳۶۸؛ شوکانی، فتح القدیر، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۲۱.</ref>
'''دیدگاه اول:''' برخی از [[صحابه]]، مراد از اهل بیت را [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]]، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]]، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن(ع)]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]] دانسته‌اند. [[اَنَس بن مالک]]، [[ابوسعید خدری|ابوسعید خُدْری]]، [[ام‌سلمه (همسر پیامبر)|ام سلمه]] و [[عایشه]]، به این نظر معتقد هستند.<ref>ابن عطیه، المحرر الوجیز، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۳۸۴؛ اابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۶، ص۳۶۵۰۳۶۸؛ شوکانی، فتح القدیر، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۲۱.</ref> مفسران شیعه از جمله [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] و [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] نیز معتقدند، این آیه در شأن [[اصحاب کساء]] نازل شده و این مطلب در میان [[شیعه|شیعیان]] به حد [[تواتر]] رسیده است.<ref>ابن حکم، تفسیر الحبری، ۱۴۰۸ق، ص۲۹۷-۳۱۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص ۵۵۹-۵۶۰؛ طباطبائی، المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۱۶، ص۳۱۱.</ref> طبق چندین روایت از کتاب [[مسند احمد بن حنبل]]، پیامبر(ص)، مصداق آیه تطهیر را فاطمه(س)، علی(ع) و دو فرزندش بیان کرده است.<ref>ابن حنبل، مسند، دار الصادر، ج۱، ص۳۳۱، ج۴، ص۱۰۷ و ج۶، ص۲۹۲.</ref> [[احمد بن حنبل]] همچنین در [[فضائل الصحابه]]، روایت می‌کند که پیامبر(ص) به مدت ۶ ماه هنگام خروج برای [[نماز صبح]]، به در خانه فاطمه(س) که می‌رسید صدا می‌کرد: ای اهل بیت! نماز! نماز! ای اهل بیت! «خدا فقط می‌خواهد آلودگی را از شما خاندان [پیامبر] بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند».<ref>ابن حنبل، فضائل الصحابة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۷۶۱.</ref>
مفسران شیعه از جمله [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] و [[علامه طباطبایی]] نیز معتقدند، این آیه در شأن [[اصحاب کساء]] نازل شده و این مطلب در میان [[شیعیان]] به حد [[تواتر]] رسیده است.<ref>ابن حکم، تفسیر الحبری، ۱۴۰۸ق، ص۲۹۷-۳۱۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص ۵۵۹-۵۶۰؛ طباطبائی، المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۱۶، ص۳۱۱.</ref>
طبق چندین روایت از کتاب [[مسند احمد بن حنبل]]، پیامبر(ص)، مصداق آیه تطهیر را فاطمه(س)، علی(ع) و دو فرزندش بیان کرده است.<ref>ابن حنبل، مسند، دار الصادر، ج۱، ص۳۳۱، ج۴، ص۱۰۷ و ج۶، ص۲۹۲.</ref> [[احمد بن حنبل]] همچنین در [[فضائل الصحابه]]، روایت می‌کند که پیامبر(ص) به مدت ۶ ماه هنگام خروج برای [[نماز صبح]]، به در خانه فاطمه(س) که می‌رسید صدا می‌کرد: ای اهل بیت! نماز! نماز! ای اهل بیت! «خدا فقط می‌خواهد آلودگی را از شما خاندان [پیامبر] بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند».<ref>ابن حنبل، فضائل الصحابة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۷۶۱.</ref>
{{گفتاورد تزیینی|آیه تطهیر در میانه سخن از زنان پیامبر است. ... در مورد زنان صحبت می‌کند و گاه آن‌ها را توبیخ می‌کند که اگر گناه کنید عذاب، دوبرابر می‌شود. لسانِ این مطالب، لسانِ تهدید و ارعاب و ... است. اینجا خداوند به اشکالی جواب می‌دهد که آنچه گفتیم در مورد زنان پیامبر بود و اهل‌بیت اصلا از جنس دیگری هستند. زبان این آیه در مورد اهل‌بیت تغییر می‌کند و ضمائر نیز تغییر می‌کند و خداوند در اینجا می‌گوید که اینان را با آن‌ها اشتباه نگیرید. پس از اتمام این بخش از آیه، بحث به زنان بر می‌گردد. ضمائر تغییر می‌کند و زبان آیه نیز تغییر می‌کند.<ref>حیدری، «[https://t.me/sayyedalhaydari مبانی و کلیدهای اصلی در فهم مسائل زنان، جلسه۶]»، کانال تلگرام سید کمال حیدری.</ref>}}
{{گفتاورد تزیینی|آیه تطهیر در میانه سخن از زنان پیامبر است. ... در مورد زنان صحبت می‌کند و گاه آن‌ها را توبیخ می‌کند که اگر گناه کنید عذاب، دوبرابر می‌شود. لسانِ این مطالب، لسانِ تهدید و ارعاب و ... است. اینجا خداوند به اشکالی جواب می‌دهد که آنچه گفتیم در مورد زنان پیامبر بود و اهل‌بیت اصلا از جنس دیگری هستند. زبان این آیه در مورد اهل‌بیت تغییر می‌کند و ضمائر نیز تغییر می‌کند و خداوند در اینجا می‌گوید که اینان را با آن‌ها اشتباه نگیرید. پس از اتمام این بخش از آیه، بحث به زنان بر می‌گردد. ضمائر تغییر می‌کند و زبان آیه نیز تغییر می‌کند.<ref>حیدری، «[https://t.me/sayyedalhaydari مبانی و کلیدهای اصلی در فهم مسائل زنان، جلسه۶]»، کانال تلگرام سید کمال حیدری.</ref>}}


'''دیدگاه دوم:''' در برخی منابع حدیثی شیعه، عنوان اهل بیت(ع) علاوه بر [[پنج‌تن]]، به دیگر [[امامان شیعه|امامان شیعه(ع)]] نیز اطلاق شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۸۷؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج۲، ص۳۴.</ref>  
'''دیدگاه دوم:''' در برخی منابع حدیثی شیعه، عنوان اهل بیت(ع) علاوه بر [[پنج‌تن]]، به دیگر [[امامان شیعه|امامان شیعه(ع)]] نیز اطلاق شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۸۷؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۳۸۶ق، ج۲، ص۳۴.</ref>  
[[ابن کثیر دمشقی]]، از علمای [[اهل سنت]]، در کتاب تفسیرش، روایتی از [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع]]) آورده که وی بر [[منبر]] گفت: «ما آن اهل بیتی هستیم که خدا درباره‌شان این آیه را فرموده است». همچمین روایتی از [[امام سجاد(ع)]] ذکر می‌کند که در پاسخ مرد [[شام|شامی]] گفت: «ما مصداق این اهل بیتیم».<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۶، ص۳۷۰-۳۷۱.</ref>
[[ابن کثیر دمشقی]]، از علمای [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، در کتاب تفسیرش، روایتی از [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع]]) آورده که وی بر [[منبر]] گفت: «ما آن اهل بیتی هستیم که خدا درباره‌شان این آیه را فرموده است». همچمین روایتی از [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] ذکر می‌کند که در پاسخ مرد [[شام|شامی]] گفت: «ما مصداق این اهل بیتیم».<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۶، ص۳۷۰-۳۷۱.</ref>
در [[تفسیر نور الثقلین (کتاب)|تفسیر نور الثقلین]] نیز حدیثی نقل شده که [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق‏(ع)]] ابتدا مراد از اهل بیت در آیه تطهیر را پنج تن معرفی می‌کند، ولی در ادامه، در [[تأویل]] این آیه، با استمداد از [[آیه اولو الارحام]]، آیه تطهیر را شامل همه امامان شیعه دانسته و اطاعت از آنان را اطاعت از [[خدا]] و نافرمانی از آنان را معصیت خدا دانسته است.<ref>عروسی حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۲۷۳.</ref>
در [[تفسیر نور الثقلین (کتاب)|تفسیر نور الثقلین]] نیز حدیثی نقل شده که [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق‏(ع)]] ابتدا مراد از اهل بیت در آیه تطهیر را پنج تن معرفی می‌کند، ولی در ادامه، در [[تأویل]] این آیه، با استمداد از [[آیه اولو الارحام]]، آیه تطهیر را شامل همه امامان شیعه دانسته و اطاعت از آنان را اطاعت از [[خدا]] و نافرمانی از آنان را معصیت خدا دانسته است.<ref>عروسی حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۲۷۳.</ref>


'''دیدگاه سوم''':  [[زید بن ارقم|زید بن اَرْقَم]]، [[صحابی پیامبر(ص)]]، معتقد است، مراد از اهل بیت کسانی هستند که خداوند [[زکات]] دادن به آنان را [[حرام]] گردانیده است و آنان نزدیکان پیامبر(ص)، از قبیل [[آل علی]] و [[آل عقیل]] و [[آل جعفر بن ابی طالب]] هستند و منظور از تطهیر، پاک گردانیدن از دریافت و مصرف [[صدقه]] و [[زکات]]، است.<ref>مسلم، صحیح مسلم، دار الفکر، ج۲، ص۱۸۷۴؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۶، ص۳۶۹؛ شوکانی، فتح القدیر، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۲۲و۳۲۳.</ref>
'''دیدگاه سوم''':  [[زید بن ارقم|زید بن اَرْقَم]]، [[صحابه|صحابی پیامبر(ص)]]، معتقد است، مراد از اهل بیت کسانی هستند که خداوند [[زکات]] دادن به آنان را [[حرام]] گردانیده است و آنان نزدیکان پیامبر(ص)، از قبیل [[علویان|آل علی]] و [[آل عقیل]] و [[آل جعفر بن ابی طالب]] هستند و منظور از تطهیر، پاک گردانیدن از دریافت و مصرف [[صدقه]] و [[زکات]]، است.<ref>مسلم، صحیح مسلم، دار الفکر، ج۲، ص۱۸۷۴؛ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۶، ص۳۶۹؛ شوکانی، فتح القدیر، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۲۲و۳۲۳.</ref>


'''دیدگاه''' '''چهارم:''' به باور برخی از اهل سنت، مراد از اهل بیت، [[همسران پیامبر(ص)]] هستند؛ زیرا سیاق آیه در بیان احوال ایشان است. از عِکْرِمَه غلام ابن عباس و مَقاتل بن سُلیمان احادیثی با این مضمون نقل شده است.<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۶، ص۳۶۴؛ شوکانی، فتح القدیر، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۲۱.</ref> ولی مفسران شیعی معتقدند، اگر منظور، همسران پیامبر باشد، باید به جای "عَنکُم"، "عَنکُنَّ" و به جای "یطَهِّرَکُم"، "یطَهِّرَکُنَّ" می‌آمد؛<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۴، ص۱۸۳؛ حسینی طهرانی، مهرتابان، ۱۴۰۲ق، ص۲۹۰-۲۹۲.</ref> زیرا ارجاع ضمیر مردان به زنان صحیح نیست. <ref>طباطبائی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج‏۱۶، ص۳۱۰</ref>  
'''دیدگاه''' '''چهارم:''' به باور برخی از اهل سنت، مراد از اهل بیت، [[همسران پیامبر(ص)]] هستند؛ زیرا سیاق آیه در بیان احوال ایشان است. از عِکْرِمَه غلام ابن عباس و مَقاتل بن سُلیمان احادیثی با این مضمون نقل شده است.<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۶، ص۳۶۴؛ شوکانی، فتح القدیر، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۳۲۱.</ref> ولی مفسران شیعی معتقدند، اگر منظور، همسران پیامبر باشد، باید به جای "عَنکُم"، "عَنکُنَّ" و به جای "یطَهِّرَکُم"، "یطَهِّرَکُنَّ" می‌آمد؛<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۴، ص۱۸۳؛ حسینی طهرانی، مهرتابان، ۱۴۰۲ق، ص۲۹۰-۲۹۲.</ref> زیرا ارجاع ضمیر مردان به زنان صحیح نیست. <ref>طباطبائی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج‏۱۶، ص۳۱۰</ref>  


مفسران شیعی همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا در این [[سوره]]، وسط بیان وظایف [[:رده: همسران پیامبر|زنان پیامبر(ص)]] مطلبی گفته شده که شامل زنان [[پیامبر(ص)]] نمی‌شود، گفته‌اند؛ این گونه سخن گفتن، در روش فصیحان عرب، شناخته شده است و در قرآن به آیات فراوان برمی‌خوریم که در کنار هم قرار دارند، ولی از موضوعات گوناگونی سخن می‌گویند. از [[روایات]] نیز استفاده می‌شود که این بخش، جداگانه نازل شده، و یا به دستور پیامبر(ص) و یا پس از ارتحال او هنگام گردآوری [[قرآن]] در کنار هم قرار گرفته است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۵۶۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۱۶، ص۳۱۱.</ref>
مفسران شیعی همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا در این [[سوره]]، وسط بیان وظایف [[:رده: همسران پیامبر|زنان پیامبر(ص)]] مطلبی گفته شده که شامل [[همسران پیامبر(ص)|زنان پیامبر(ص)]] نمی‌شود، گفته‌اند؛ این گونه سخن گفتن، در روش فصیحان عرب، شناخته شده است و در قرآن به آیات فراوان برمی‌خوریم که در کنار هم قرار دارند، ولی از موضوعات گوناگونی سخن می‌گویند. از [[حدیث|روایات]] نیز استفاده می‌شود که این بخش، جداگانه نازل شده، و یا به دستور پیامبر(ص) و یا پس از ارتحال او هنگام گردآوری [[قرآن]] در کنار هم قرار گرفته است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۵۶۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۷۴ش، ج۱۶، ص۳۱۱.</ref>


==جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==
confirmed، protected، templateeditor
۱٬۸۶۴

ویرایش