پرش به محتوا

آیه بیعت رضوان: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۲: خط ۲۲:
به گفته[[ناصر مکارم شیرازی| آیت‌الله مکارم شیرازی]]، مفسر شیعه، خدا به مؤمنان فداکاری که در بیعت رضوان با پیامبر(ص) بیعت کردند، چهار پاداش بزرگ داد: خشنودی خدا، سکینه و آرامش، فتح نزدیک و غنائم فراوان مادی.
به گفته[[ناصر مکارم شیرازی| آیت‌الله مکارم شیرازی]]، مفسر شیعه، خدا به مؤمنان فداکاری که در بیعت رضوان با پیامبر(ص) بیعت کردند، چهار پاداش بزرگ داد: خشنودی خدا، سکینه و آرامش، فتح نزدیک و غنائم فراوان مادی.
== نامگذاری و اهمیت==
== نامگذاری و اهمیت==
آیه ۱۸ [[سوره فتح]] که در آن [[بیعت رضوان|واقعه بیعت رِضوان]] بیان شده است، به نام آیه بیعت رضوان نامیده شده‌ است.<ref> دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ص۳۴۷.</ref> علمای اهل‌سنت برای اثبات [[عدالت صحابه|نظریه عدالت همه صحابه]] به این آیه استناد می‌کنند.<ref>نگاه کنید به ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۶۲-۱۶۳.</ref>
آیه ۱۸ سوره فتح که در آن [[بیعت رضوان|واقعه بیعت رِضوان]] بیان شده است، به نام آیه بیعت رضوان نامیده شده‌ است.<ref> دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ص۳۴۷.</ref> علمای اهل‌سنت برای اثبات [[عدالت صحابه|نظریه عدالت همه صحابه]] به این آیه استناد می‌کنند.<ref>نگاه کنید به ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۶۲-۱۶۳.</ref>
===بیعت رضوان===
{{اصلی|بیعت رضوان | صلح حدیبیه}}
بیعت رضوان یا بیعت شجره، پیمان جمعی از صحابه با پیامبر(ص) است که در سال ششم قمری در نزدیکی مکه انجام گرفت. به گزارش ابن‌هشام تاریخ‌نگار قرن سوم قمری در [[السیرة النبویة (ابن هشام)|السیرة النبویه]]، در این واقعه پیامبر(ص) به همراه تعدادی از صحابه به قصد عمره از مدینه خارج شدند، اما مشرکان قریش از ورود پیامبر و صحابه به مکه جلوگیری کردند. بین پیامبر و مشرکان قریش فرستادگانی رفت‌وآمد داشتند. شایعه کشته‌شدن یکی از فرستادگان پیامبر(ص) به دست قریش سبب شد پیامبر صحابه را به بیعت فراخواند و آنان بیعت کردند تا پای جان از پیامبر دفاع کنند. این واقعه در نهایت، به [[صلح حدیبیه]] انجامید و قرار شد مسلمانان آن سال حج به جای نیاورند و سال بعد برای زیارت خانه خدا به مکه بروند.<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، ج۲، ص۳۰۸-۳۱۶.</ref>
 
به نوشته [[محمد ثقفی تهرانی]]، مفسر شیعه، در بيعت رضوان [[اسلام|مسلمانان]] پیمان بستند تا از فرمان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله| پيامبر(ص)]] تخلف نکنند و آيه رضوان نازل شد که بيعت با پيامبر بيعت با [[خدا|خداوند]] است.<ref>ثقفی تهرانی، روان جاويد، ۱۳۹۸ق‏، ج‏۵، ص۲۴.</ref>
 
== متن و ترجمه==
== متن و ترجمه==
{{گفت و گو
{{گفت و گو
خط ۳۹: خط ۳۳:
|عنوان={{عربی|اندازه=100%| لَقَدْ رَضِيَ اللهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِى قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا}}  
|عنوان={{عربی|اندازه=100%| لَقَدْ رَضِيَ اللهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِى قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا}}  
|خداوند از مؤمنان- هنگامى كه در زير آن درخت با تو بيعت كردند- خشنود شد؛ خدا آنچه را در درون دل‌هايشان از ايمان و صداقت نهفته بود می‌‏دانست؛ از اين رو آرامش را بر دل‌هايشان نازل كرد و پيروزى نزديكى را پاداش آنها قرار داد. }}
|خداوند از مؤمنان- هنگامى كه در زير آن درخت با تو بيعت كردند- خشنود شد؛ خدا آنچه را در درون دل‌هايشان از ايمان و صداقت نهفته بود می‌‏دانست؛ از اين رو آرامش را بر دل‌هايشان نازل كرد و پيروزى نزديكى را پاداش آنها قرار داد. }}
===بیعت رضوان===
{{اصلی|بیعت رضوان | صلح حدیبیه}}
بیعت رضوان یا بیعت شجره، پیمان جمعی از صحابه با پیامبر(ص) است که در سال ششم قمری در نزدیکی مکه انجام گرفت. به گزارش ابن‌هشام تاریخ‌نگار قرن سوم قمری در [[السیرة النبویة (ابن هشام)|السیرة النبویه]]، در این واقعه پیامبر(ص) به همراه تعدادی از صحابه به قصد عمره از مدینه خارج شدند، اما مشرکان قریش از ورود پیامبر و صحابه به مکه جلوگیری کردند. بین پیامبر و مشرکان قریش فرستادگانی رفت‌وآمد داشتند. شایعه کشته‌شدن یکی از فرستادگان پیامبر(ص) به دست قریش سبب شد پیامبر صحابه را به بیعت فراخواند و آنان بیعت کردند تا پای جان از پیامبر دفاع کنند. این واقعه در نهایت، به [[صلح حدیبیه]] انجامید و قرار شد مسلمانان آن سال حج به جای نیاورند و سال بعد برای زیارت خانه خدا به مکه بروند.<ref> ابن‌هشام، السیرة النبویة، دارالمعرفه، ج۲، ص۳۰۸-۳۱۶.</ref>


== پاداش بیعت‌کنندگان==
== محتوا؛ پاداش بیعت‌کنندگان==
در این آیه [[خدا]] از مؤمنانی که در بیعت رضوان ([[سال ۶ هجری قمری|سال ۶ق]]) با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر(ص)]] بیعت کردند، ابراز رضایت کرده است.<ref>قمی، تفسیر القمی، دارالسرور، ج۲، ص۳۱۵.</ref>
در این آیه [[خدا]] از مؤمنانی که در بیعت رضوان ([[سال ۶ هجری قمری|سال ۶ق]]) با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر(ص)]] بیعت کردند، ابراز رضایت کرده است.<ref>قمی، تفسیر القمی، دارالسرور، ج۲، ص۳۱۵.</ref>
به گفته [[ناصر مکارم شیرازی| آیت‌الله مکارم شیرازی]]، خدا به مؤمنان فداکاری که در لحظه‌ای حساس با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر(ص)]] بیعت کردند، چند پاداش بزرگ داد:
به گفته [[ناصر مکارم شیرازی| آیت‌الله مکارم شیرازی]]، خدا به مؤمنان فداکاری که در لحظه‌ای حساس با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر(ص)]] بیعت کردند، چند پاداش بزرگ داد:
خط ۴۹: خط ۴۶:


== مستند نظریه عدالت صحابه==
== مستند نظریه عدالت صحابه==
برخی از عالمان اهل‌سنت، این آیه را دلیلی بر عدالت همه صحابه می‌دانند.<ref> خطیب بغدادی، الکفایه، المکتبة العلمیه، ج۱، ص۶۴؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۶۲-۱۶۳.</ref> عالمان [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] خشنود بودن خداوند از صحابه را دلیل بر عدالت همه آنان دانسته‌ و گفته‌اند کسی که خدا از او راضی شد، هرگز بر او غضب نمی‌کند.<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۹۹۲م/۱۴۱۲ق، ج۱، ص۴.</ref> به‌گفته عالمان [[شیعه]] این آیه بر عدالت همه [[صحابه]] دلالت ندارد؛ چرا که در این آیه فقط صحابه‌ای منظور است که در [[بیعت رضوان]] حضور داشتند و بر عهد و پیمان خود استوار ماندند، نه همه صحابه.<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۹، ص۳۲۹.</ref>  همچنین عدالت همه صحابه با آیه «وَمِمَّنْ حَوْلَكُم مِّنَ الْأَعْرَ‌ابِ مُنَافِقُونَ ۖ وَمِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ ۖ مَرَ‌دُوا عَلَى النِّفَاقِ» <ref>سوره توبه، آیه ۱۰۱.</ref> سازگار نیست؛ زیرا آیه مذکور برخی از صحابه را [[منافق]] معرفی می‌کند.<ref>سوره توبه، آیه۱۰۱.</ref>
برخی از عالمان اهل‌سنت، این آیه را دلیلی بر عدالت همه صحابه می‌دانند.<ref> خطیب بغدادی، الکفایه، المکتبة العلمیه، ج۱، ص۶۴؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۶۲-۱۶۳.</ref> عالمان [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] خشنود بودن خداوند از صحابه را دلیل بر عدالت همه آنان دانسته‌ و گفته‌اند کسی که خدا از او راضی شد، هرگز بر او غضب نمی‌کند.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۴.</ref> به‌گفته عالمان [[شیعه]] این آیه بر عدالت همه [[صحابه]] دلالت ندارد؛ چرا که در این آیه فقط صحابه‌ای منظور است که در [[بیعت رضوان]] حضور داشتند و بر عهد و پیمان خود استوار ماندند، نه همه صحابه.<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۹، ص۳۲۹.</ref>  همچنین عدالت همه صحابه با آیه «وَمِمَّنْ حَوْلَكُم مِّنَ الْأَعْرَ‌ابِ مُنَافِقُونَ ۖ وَمِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ ۖ مَرَ‌دُوا عَلَى النِّفَاقِ» <ref>سوره توبه، آیه ۱۰۱.</ref> سازگار نیست؛ زیرا آیه مذکور برخی از صحابه را [[منافق]] معرفی می‌کند.<ref>سوره توبه، آیه۱۰۱.</ref>


شیعیان معتقدند رضایت الهی در آیه ناشی از جانفشانی و بیعت در آن روز است که دوام آن مشروط به استقامت آنها در پیروی از پیامبر(ص) بوده است. به گفته [[علی بن ابراهیم قمی]]، نویسنده [[تفسیر علی بن ابراهیم قمی (کتاب)|تفسیر قمی]]، [[آیه ۱۰ سوره فتح]]، پس از این آيه نازل شده است و خداوند در آن آیه شرط رضایت از مؤمنان را اطاعت از دستور [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پيامبر(ص)]] و پرهیز از [[پیمان‌شکنی]] قرار داده است.
شیعیان معتقدند رضایت الهی در آیه ناشی از جانفشانی و بیعت در آن روز است که دوام آن مشروط به استقامت آنها در پیروی از پیامبر(ص) بوده است. به گفته [[علی بن ابراهیم قمی]]، نویسنده [[تفسیر علی بن ابراهیم قمی (کتاب)|تفسیر قمی]]، [[آیه ۱۰ سوره فتح]]، پس از این آيه نازل شده است و خداوند در آن آیه شرط رضایت از مؤمنان را اطاعت از دستور [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پيامبر(ص)]] و پرهیز از [[پیمان‌شکنی]] قرار داده است.
== علم خدا به نیت مؤمنان==
== نکات تفسیری==
مفسران منظور از عبارت «مَا فِی قُلُوبِهِم» در آیه را، حسن نیت و راستی در بیعت<ref> طباطبایی، المیزان، ج۱۸، ص۲۸۵.</ref> یا [[ایمان]] و دوستی دین<ref>البحر المحیط، ج۹، ص۴۹۲.</ref> یا [[غیرت]] و تصمیم بر سازش نکردن در برابر مشرکان<ref>روح المعانی، ج۲۵، ص۱۶۳.</ref> می‌دانند.
* علم خدا به نیت بندگان: به گفته [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]]، عبارت «مَا فِی قُلُوبِهِم» در آیه، حسن نیت و راستی صحابه در بیعت را نشان می‌دهد چراکه ملاک مقبولیت عمل، اخلاص و نیت است و لازمه رضایت خدا از عمل بندگان، علم به آن است.<ref> طباطبایی، المیزان، ج۱۸، ص۲۸۵.</ref>  
*بیعت با پیامبر بیعت با خدا: به نوشته [[محمد ثقفی تهرانی]] (درگذشت ۱۳۶۴ش)، مفسر شیعه، در بيعت رضوان [[اسلام|مسلمانان]] پیمان بستند تا از فرمان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله| پيامبر(ص)]] تخلف نکنند و آيه رضوان نازل شد که بيعت با پيامبر بيعت با [[خدا|خداوند]] است.<ref>ثقفی تهرانی، روان جاويد، ۱۳۹۸ق‏، ج‏۵، ص۲۴.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==